Triumf Chaosu

Glosariusz

Nota o datach w poniższym glosariuszu. Kalendarz Tomański (opracowany przez Tomę dur Ahmida) został przyjęty około dwu wieków po śmierci ostatniego mężczyzny Aes Sedai i rejestrował lata, które upłynęły Od Pęknięcia Świata (OP). Wiele zapisów uległo zniszczeniu podczas Wojen z Trollokami i pod ich koniec wybuchł spór o poszczególne daty liczone według starego systemu. Opracowany zatem został nowy kalendarz, autorstwa Tiama z Gazar, którego początkiem był koniec Wojen, i który uświetniał wyzwolenie spod zagrożenia ze strony trolloków. Każdy odnotowany w nim rok określano jako Wolny Rok (WR). Kalendarz Gazarański wszedł do powszechnego użytku w ciągu dwudziestu lat od zakończenia Wojen. Artur Hawkwing starał się wprowadzić nowy kalendarz, który miał się zaczynać od ufundowania jego imperium (OU), ale dzisiaj znany jest on jedynie historykom. Po tym jak Wojna Stu Lat przyniosła z sobą ogólną destrukcję, śmierć i zniszczenia, pojawił się trzeci kalendarz, opracowany przez Uren din Jubai Szybującą Mewę, uczoną Ludu Morza, i upowszechniony przez Farede, Panarch Tarabon. Kalendarz Faredański, zapisujący lata Nowej Ery (NE), liczone od arbitralnie przyjętego końca Wojny Stu Lat, jest obecnie w powszechnym użytku.

a’dam (AYE-dam): Instrument służący do podporządkowania kobiety, która potrafi przenosić; przydatny jedynie w odniesieniu do kobiet, które potrafią przenosić względnie takich, których można nauczyć przenoszenia. Tworzy połączenie między dwoma kobietami. Jego seanchańska odmiana składa się z kołnierza i bransolety, połączonych smyczą ze srebrzystego metalu. Jeżeli połączy się mężczyznę, który potrafi przenosić z jakąś kobietą za pomocą a’dam, wówczas oboje zapewne umrą. Już samo dotykanie a’dam może wywołać ból u mężczyzny, który potrafi przenosić, jeżeli a’dam jest noszony przez kobietę, która potrafi przenosić. Patrz również: łączenie, Seanchanie.

Aes Sedai (EYEZ seh-DEYE): Władający Jedyną Mocą. Od Czasu Szaleństwa jedynymi pozostałymi przy życiu Aes Sedai są kobiety. Budzące powszechną nieufność, strach, a nawet nienawiść, są przez wielu ludzi obwiniane za Pęknięcie Świata, uważa się powszechnie, iż mieszają się do polityki poszczególnych państw. Jednocześnie niewielu władców obywa się bez rad Aes Sedai, nawet w tych krajach, w których istnienie takich koneksji musi być utrzymywane w tajemnicy. Po latach przenoszenia Jedynej Mocy, twarze Aes Sedai uzyskują wygląd nie pozwalający domyślić się ich wieku, tak że Aes Sedai, która jest wystarczająco stara, by mogła być prababką, może nie posiadać znamion wieku, wyjąwszy kilka siwych włosów. Patrz również: Ajah; Pęknięcie Świata; Zasiadająca na Tronie Amyrlin.

Aiel (eye-EEL): Lud żyjący na Pustkowiu Aiel. Waleczny i odważny. Zanim zabiją, osłaniają twarz woalem. Wojownicy, którzy walczą na śmierć i życie, za pomocą broni albo nawet gołych rąk, nie dotykają jednak mieczy. Nie jeżdżą również konno, chyba że zmuszeni. Przed bitwą ich dudziarze grają im taneczne melodie, Aielowie nazywają bitwę „Tańcem” oraz „Tańcem włóczni”. Dzielą się na dwanaście klanów: Chareen, Codarra, Daryne, Goshien, Miagoma, Nakai, Reyn, Sharaad, Shaido, Shiande, Taardad i Tomanelle. Zdarza im się mówić o trzynastym klanie, Klanie Którego Nie Ma, Jenn, którego członkowie byli budowniczymi Rhuidean. Wiadome jest powszechnie, że Aielowie zawiedli kiedyś Aes Sedai, za który to występek zostali wygnani do Pustkowia Aiel i że jeśli zawiodą je ponownie, wówczas czeka ich ostateczna zagłada. Patrz również: Apatia; gai’shain; Pustkowie Aiel; Rhuidean; Społeczności Wojowników Aiel.

Ajah (AH-jah): Społeczności Aes Sedai, do których należą wszystkie Aes Sedai z wyjątkiem Zasiadającej na Tronie Amyrlin, którą uznaje się za członkinię wszystkich Ajah. Swoje nazwy biorą od poszczególnych barw: Błękitne Ajah, Czerwone Ajah, Białe Ajah, Zielone Ajah, Brązowe Ajah, Żółte Ajah i Szare Ajah. Wszystkie wyznają odrębne filozofie korzystania z Jedynej Mocy i celu, jakim służą Aes Sedai. Czerwone Ajah całą swoją energię koncentrują na wyszukiwaniu i poskramianiu mężczyzn, którzy próbują władać Mocą. Brązowe Ajah, dla odmiany, odmawiają zaangażowania w sprawy świata i poświęcają się poszukiwaniu wiedzy, natomiast Białe Ajah rezygnują i z jednego, i z drugiego, poświęcając się pytaniom filozoficznym oraz ogólnej teorii prawdy. Zielone Ajah (nazwane Bojowymi Ajah podczas Wojen z Trollokami) trwają w gotowości, oczekując Tarmon Gaidon, Żółte oddają się studiom nad Uzdrawianiem, a Błękitne siostry uczestniczą aktywnie w sprawach polityki i sprawiedliwości. Szare są mediatorami, poszukującymi harmonii i wzajemnego zrozumienia. Pogłoski o istnieniu Czarnych Ajah, które poświęciły się służbie dla Czarnego, są oficjalnie dementowane.

Altara (al-TAH-rah): Kraina położona nad Morzem Burz, ale tak naprawdę to niewiele ją jednoczy oprócz nazwy. Altaranie uważają siebie za mieszkańców danego miasta albo wioski względnie poddanych jakiegoś lorda albo lady, a dopiero w drugiej kolejności za mieszkańców Altary. Niewielu arystokratów płaci podatki na rzecz Korony, względnie czyni coś więcej poza opowiadaniem się za swym państwem. Władca Altary (obecnie królowa Tylin Quintara z Domu Mitsobar, TIE-lihn quin-TAHR-ah; MIHT-soh-bahr) rzadko kiedy jest kimś więcej niźli najpotężniejszym arystokratą w kraju, a bywało, że nie był nawet kimś takim. Tron Wiatrów dysponuje tak niewielką władzą, że wielu arystokratów wzdragałoby się przed jego przyjęciem, gdyby stanęli wobec takiej konieczności.

Amadicia (ah-mah-DEE-cee-ah): Państwo położone na południe od Gór Mgły, między Tarabonem a Altarą. Jej stolica, Amador (AH-mah-door), jest siedzibą Synów Światłości; Lord Kapitan Komandor posiada tam, nawet jeśli nie z tytułu, więcej władzy niż król. W Amadicii każdy, kto posiada umiejętność przenoszenia Mocy, zostaje wyjęty spod prawa, zgodnie z nim takie osoby winny być skazywane na więzienie względnie wygnanie, jednakże w rzeczywistości często są zabijane przy „stawianiu oporu podczas aresztowania”. Sztandar Amadicii przedstawia sześcioramienną gwiazdę oplecioną czerwonym ostem na niebieskim tle. Patrz również: Przenosić Jedyną Moc; Synowie Światłości.

Amys (ah-MEESE): Mądra z Siedziby Zimnych Skał i wędrująca po snach. Kobieta Aiel ze szczepu Dziewięciu Dolin, Taardad Aiel. Żona Rhuarka, siostra-żona Lian (lee-AHN), pani dachu Siedziby Zimnych Skał oraz siostra-matka Aviendhy.

angreal (ahn-gree-AHL): Pozostałość Wieku Legend, dzięki któremu każdy, kto jest zdolny do przenoszenia Jedynej Mocy, może bezpiecznie zaczerpnąć większą jej ilość, niż to jest możliwe bez wspomagania. Niektóre tworzono z myślą o mężczyznach, inne dla kobiet. Pogłoski o ter’angrealach, których zdolni byliby używać zarówno mężczyźni, jak i kobiety, nie zostały nigdy potwierdzone. Sposób jego wytwarzania nie jest już znany. Pozostało ich niewiele. Patrz również: Przenosić Jedyną Moc; sa’angreal; ter’angreal.

Apatia: Termin Aielów, określający skutki, jakie u wielu spośród nich wywołało odkrycie, że ich przodkowie nie byli zapalczywymi wojownikami tylko surowymi wyznawcami pokojowych rozwiązań, zmuszonymi do walki w obronie życia podczas Pęknięcia Świata i lat, które po nim nastąpiły. Wielu uważa, że tym właśnie zawiedli Aes Sedai. Jedni odrzucają włócznie i uciekają. Drudzy nie chcą zdjąć bieli gai’shain, kiedy czas ich służby dobiegnie końca. Jeszcze inni podważają to wszystkiego i dlatego nie wierzą, że Rand al’Thor jest rzeczywiście Car’a’carnem; ci albo wracają do Pustkowia Aiel, albo przyłączają się do Shaido, którzy są w opozycji wobec al’Thora. Patrz również: Aiel; Car’a’carn; gai’shain, Pustkowie Aiel.

Arad Doman (AH-rad do-MAHN): Lud żyjący na wybrzeżu Oceanu Aryth. Obecnie rozrywany wojną domową, a równocześnie walkami z tymi, którzy opowiedzieli się po stronie Smoka Odrodzonego oraz przeciwko Tarabon. Kobiety Domani sławne są — lub niesławne — ze swojego piękna, uwodzicielstwa i skandalicznego ubioru.

Artur Hawkwing: Legendarny król Artur Paendrag Tanreall (AHR-tuhr PAY-ehn-DRAG tahn-RE-ahl). Panował w latach WR 943-994. Zjednoczył wszystkie ziemie na zachód od Grzbietu Świata, a także niektóre krainy położone za Pustkowiem Aiel. Wysłał nawet wojska za ocean Aryth (WR 992), jednakże po jego śmierci, która wywołała Wojnę Stu Lat, utracono z nimi wszelki kontakt. Jego godłem był złoty jastrząb w locie. Patrz również: Wojna Stu Lat.

Avendoraldera (AH-ven-doh-ral-DEH-rah): Drzewo, które wyhodowano w mieście Cairhien z sadzonki Avendesory. Sadzonka ta stanowiła dar od Aielów, przekazany przez nich w roku 566 NE, pomimo że żadne zapisy nie wskazują na jakikolwiek możliwy związek między Aielami a legendarnym Drzewem Życia.

Atha’an Miere (Ah-thah-AHN mee-EHR). Pahz: Lud Morza

Bair (BAYR): Mądra ze szczepu Haido, Shaarad Aiel. Wędrująca po snach. Nie potrafi przenosić. Patrz również: Wędrująca po snach.

bard: Wędrowny gawędziarz, muzyk, żongler, akrobata i wszechstronny artysta. Bardowie, rozpoznawani dzięki swym tradycyjnym płaszczom uszytym z kolorowych łatek, dają swe przedstawienia głównie po wsiach i mniejszych miejscowościach.

Berelain sur Paendrag (BEH-reh-fain suhr PAY-ehn-DRAG): Pierwsza z Mayene, Błogosławiona Światłością Obrończyni Fal, Zasiadająca na Wysokim Tronie Domu Paeron (pay-eh-ROHN). Piękna i zdecydowana młoda kobieta, nadto utalentowana władczyni: Patrz: Mayene.

Biała Wieża: Centrum i jednocześnie serce potęgi Aes Sedai, mieszczące się w samym środku Tar Valon, wielkiego miasta-wyspy.

Białe. Płaszcze: Patrz: Synowie Światłości.

Birgitte (ber-GEST-teh): Złotowłosa heroina legend i opowieści bardów, sławna ze swej urody w tym samym stopniu niemalże, co z odwagi i talentów łuczniczych. Ma srebrny łuk i srebrne strzały, którymi nigdy nie chybia celu. Należy do bohaterów, którzy stawią się na wezwanie Rogu Valere. Oprócz urody i talentu łuczniczego niewiele ma wspólnego z tym, co głoszą o niej pieśni. Zawsze występuje u boku bohatera-szermierza, Gaidala Caina. Patrz również: Róg Valere.

Bryne Gareth (BRIHN, GAH-rehth): Niegdyś kapitan-generał Gwardii Królowej w Andorze. Uważany za jednego z najlepszych żyjących dowódców. Godłem Domu Bryne jest dziki

byk z różaną koroną Andoru na karku. Osobistym godłem Garetha Bryne’a są trzy złote pięcioramienne gwiazdy.

cadin’sor (KAH-din-sohr): Ubiór wojowników Aiel; kaftan i spodnie w barwach szarości i brązu, łatwo wtapiających się w skaliste lub cieniste otoczenie, oraz miękkie sznurowane buty sięgające kolan. W Dawnej Mowie zwrot ten oznacza: „ubiór roboczy”, aczkolwiek jest to, rzecz jasna, przekład niedokładny.

Cairhien (KEYE-ree-EHN): Nazwa kraju położonego przy Grzbiecie Świata i jednocześnie nazwa jego stolicy. Miasto zostało spalone i złupione podczas Wojen z Aielami, podobnie jak wiele innych miast i wsi. Na skutek wojen opuszczone zostały tereny uprawne w pobliżu Grzbietu Świata, co z kolei zmusiło kraj do importu ogromnych ilości ziarna. Zabójstwo króla Galldriana (998 NE) wtrąciło Cairhien w wojnę domową o sukcesję na Tronie Słońca między szlacheckimi Domami, a także spowodowało przerwę w dostawach zboża i w konsekwencji klęskę głodu. Miasto było oblegane przez Shaido podczas konfliktu zwanego obecnie przez niektórych Drugą Wojną z Aielami; z odsieczą oblężonym przyszli inni Aielowie dowodzeni przez Randa al’Thora. Godłem Cairhien jest złote słońce o licznych promieniach, wschodzące na samym dole tła, którym jest niebo. Patrz również: Wojna z Aielami.

Callandor (CAH-lahn-DOOR): Miecz Który Nie Jest Mieczem, Miecz Którego Nie Można Dotknąć. Kryształowy miecz ongiś przechowywany w Kamieniu Łzy. Potężny sa’angreal. Jego usunięcie z komnaty zwanej Sercem Kamienia było, obok upadku Kamienia Łzy, jednym z głównych znaków Odrodzenia Smoka oraz rychłego nadejścia Tarmon Gai’don. Ponownie umieszczony w Sercu, gdzie wbił go w kamienną posadzkę Rand al’Thor: Patrz także: Kamień Łzy; sa’angreal; Smok Odrodzony.

Car’a’carn: „Wódz wodzów” w Dawnej Mowie. Według proroctwa Aielów naznaczony dwoma Smokami mężczyzna, który przyjdzie o świcie z Rhuidean, i przeprowadzi ich przez Mur Smoka. Proroctwo Rhuidean powiada, że mąż ów najpierw zjednoczy, a potem zniszczy Aielów, niemalże co do ostatniego. Patrz również: Aiel; Rhuidean.

Caraighan Maconar (kah-RYE-gihn mah-CON-ahr): legendarna Zielona siostra (212-373 OP), bohaterka około stu przygód, spośród których część nawet niektóre Aes Sedai uważają za niewiarygodne, mimo wzmianek o nich w dokumentach Białej Wieży; np. stłumienie rebelii w Mosadorin w pojedynkę, a także zażegnanie Zamieszek w Comaidin w czasie, kiedy Caraighan nie miała żadnych Strazników. Przez Zielone Ajah uważana za archetyp Zielonej siostry. Patrz również: Aes Sedai; Ajah.

Carridin, Jaichim (CAHR-ih-dihn, JAY-kim): Inkwizytor Ręki Światłości, wysoki rangą oficer Synów Światłości, a także Sprzymierzeniec Ciemności.

Cauthon, Abell (CAW-thorn AY-bell): Farmer z Dwu Rzek. Ojciec Mata Cauthona. Żona: Natti (Nat-tee). Córki: Eldrin (EHL-drihn) i Bodewhin (BOHD-wihn), zwana po prostu Bode.

Czarny: Powszechnie używane we wszystkich krajach imię Shai’tana: źródło zła, antyteza Stwórcy. Uwięziony przez Stwórcę w momencie Stworzenia w więzieniu Shayol Ghul. Próba uwolnienia go z tego więzienia wywołała Wojnę o Cień, skażenie saidina, Pęknięcie Świata i koniec Wieku Legend. Patrz również: Proroctwa Smoka; Smok.

damane: W Dawnej Mowie, literalnie: „wzięta na smycz”. Seanchański termin dla oznaczenia kobiet, które potrafią przenosić, i które, jak uważają, należy kontrolować przy użyciu a’dam. Kobiety, które potrafią przenosić, a które jeszcze nie zostały uczynione damane, zwane są marath’damane, czyli: „te, które muszą być wzięte na smycz”. Patrz również: a’dam; Seanchan; sul’dam.

Dawna Mowa: Język, którym mówiono w Wieku Legend. Jej znajomości oczekuje się zazwyczaj od ludzi szlachetnie urodzonych i wykształconych, większość jednak zna zaledwie kilka słów. Tłumaczenia częstokroć nastręczają wiele trudności ze względu na to, że jego słowa wyposażone są w rozmaitość subtelnie różniących się znaczeń. Patrz również: Wiek Legend.

Deane Aryman (dee-AHN-eh AH-rih-mahn): Zasiadająca na Tronie Amyrlin, która uratowała Białą Wieżę od zniszczeń spowodowanych przez Bonwhin dążącą do przejęcia kontroli nad Arturem Hawkwingiem. Urodzona około roku 920 WR w wiosce Salidar na terytorium Eharonu, została wyniesiona do godności Amyrlin z Błękitnych Ajah w 992 WR. Uważa się, że to ona przekonała Sourana Maravaile, by ten odstąpił od oblegania Tar Valon (zaczętego w 975 WR) po śmierci Hawkwinga. Deane przywróciła Wieży jej prestiż i podobno tuż przed śmiercią, która nastąpiła w 1084 w wyniku upadku z konia, prawie udało jej się namówić arystokratów walczących między sobą o szczątki imperium Hawkwinga, by zgodzili się na przywództwo Białej Wieży, co miało przywrócić jedność ziemiom imperium. Patrz również: Artur Hawkwing; Zasiadająca na Tronie Amyrlin.

Druciarze: Właściwa nazwa Tuatha’an (too-AH-thah-AHN); zwani również Ludem Wędrowców. Wędrowny lud mieszkający w jaskrawo pomalowanych wozach i wyznający pacyfistyczną filozofię, zwaną Drogą Liścia. Należą do tych nielicznych, którzy mogą bez przeszkód przeprawiać się przez Pustkowie Aiel, bowiem Aielowie unikają wszelkich kontaktów z nimi. Mało kto podejrzewa, że Tuatha’anie to tak naprawdę potomkowie Aielów, którzy oderwali się od pozostałych klanów podczas Pęknięcia Świata, pragnąc odnaleźć drogę powrotną do czasów pokoju. Patrz również: Aiel.

Dziedziczka Tronu: Tytuł nadawany spadkobierczyni tronu Andoru. Jeżeli królowa nie ma żadnej córki, wówczas korona przechodzi na jej najbliższą krewną. Spory odnośnie tego, kto jest ową najbliższą krewną, kilkukrotnie doprowadziły do walk o władzę. W wyniku ostatniej z nich, zwanej w Andorze „Sukcesją”, a poza jego granicami „Trzecią Wojną o Andorańską Sukcesję”, na tronie zasiadła Morgase z Domu Trakand.

Dzikuska: Kobieta, która zupełnie sama nauczyła się przenosić Jedyną Moc, przeżywając kryzys, co udawało się tylko jednej na cztery. Takie kobiety zazwyczaj budują bariery mentalne wokół wiedzy dotyczącej tego, co rzeczywiście robią, ale kiedy uda się przełamać owe bariery, wówczas taka kobieta może znaleźć się wśród najpotężniejszych z przenoszących. Przydomku tego używa się często w pogardliwy sposób.

Elaida do Avriny a’Roihan (eh-Ly-da doh AHV-rih-nee ah-ROY-han): Aes Sedai, dawniej należąca do Czerwonych Ajah; obecnie wyniesiona do godności Zasiadającej na Tronie Amyrlin. W przeszłości była doradczynią Morgase, królowej Andoru. Czasami potrafi głosić Przepowiednie.

Fałszywy Smok: Imię nadawane rozmaitym mężczyznom, którzy utrzymywali, że są Smokiem Odrodzonym. Kilka takich postaci było powodem wybuchu wojen, wciągających wiele narodów. Na przestrzeni stuleci większość z nich nie potrafiła korzystać z Jedynej Mocy, niemniej jednak niektórzy rzeczywiście byli w stanie to osiągnąć. Wszyscy albo znikali, albo brano ich do niewoli i zabijano, zanim spełnili którekolwiek z Proroctw dotyczących Odrodzenia Smoka. Do najpotężniejszych spośród tych, którzy potrafili przenosić, zaliczali się Raolin Darksbane (335-362 OP), Yurian Stonebow (ok. 1300-1308 OP), Davian (WR 351 ), Guaire Amalasan (WR 939-43), Logain (997 NE) i Mazrim Taim (998 NE). Patrz także: Smok Odrodzony.

Far Dareis Mai (FAHR DAH-rize MY): W Dawnej Mowie dosłownie „Panny Włóczni”. Jedna ze społeczności wojowników Aiel; w odróżnieniu od innych, przyjmuje w swe szeregi wyłącznie kobiety. Żadna Panna nie może wyjść za mąż i pozostać członkinią społeczności, nie może także walczyć, jeśli spodziewa się dziecka. Każde dziecko urodzone przez Pannę jest oddawane na wychowanie innej kobiecie, i to tak, by nikt się nie dowiedział, kim była matka dziecka. („Nie będziesz należała do żadnego mężczyzny ani żaden mężczyzna nie może należeć do ciebie. Włócznia jest twym kochankiem, twym dzieckiem i twym życiem”.) Patrz także; Aiel; Społeczności Wojowników Aiel.

Gaidin (GYE-deen): W Dawnej Mowie „Brat Bitew”. Tytuł, który Aes Sedai nadają Strażnikom. Patrz również: Strażnik.

gai’shain (GYE-shain): Z Dawnej Mowy; „Zaprzysiężony Pokojowi w Bitwie” jest chyba najbardziej odpowiednim tłumaczeniem tego zwrotu. Aiel wzięty do niewoli podczas rajdu albo bitwy przez innego Aiela, który zgodnie z wymogami ji’e’toh musi służyć temu lub tej, którzy go pojmali, pokornie i posłusznie przez jeden rok i jeden dzień, nie dotykając broni i nie stosując przemocy. Nie można uczynić gai’shain z Mądrej, z kowala, z dziecka, względnie z kobiety, która ma dziecko poniżej dziesięciu lat. Patrz także: Apatia.

Galad (gah-LAHD): Damodred, Lord Galadedrid (DAHM-oh-drehd, gah-LAHD-eh-drihd). Przyrodni brat Elayne i Gawyna; ojcem wszystkich trojga był Taringail (TAH-rihn-gail) Damodred. Godłem Galada jest zakrzywiony srebrny miecz, skierowany ostrzem w dół.

Gawyn (GAH-wihn) z Dynastii Trakand (trah-KAND): Syn Królowej Morgase i brat Elayne, który będzie Pierwszym Księciem Miecza, gdy Elayne zasiądzie na tronie. Przyrodni brat Galada. Jego godłem jest biały dzik.

Gra Domów: Nazwa nadana knowaniom, spiskom i manipulacjom uprawianym przez arystokratyczne domy. Wysoko ceni się wyrafinowanie polegające na dążeniu do jednej rzeczy pod pozorem, że dąży się do innej, a także osiąganie celu przy użyciu najskromniejszych, niedostrzegalnych dla innych środków. Określana także Wielką Grą, a czasami nazwą wziętą z Dawnej Mowy: Daes Dae’mar (DAH-ess day-MAR).

Grzbiet Świata: Wysokie pasmo górskie z bardzo niewielką liczbą przełęczy, które oddziela Pustkowie Aiel od ziem położonych na zachodzie. Zwany również Murem Smoka.

Illian (IHL-lee-an): Wielkie miasto portowe położone nad Morzem Sztormów; stolica kraju o tej samej nazwie.

Jedyna Moc: Moc przenoszona z Prawdziwego Źródła. Przeważająca większość ludzi jest całkowicie niezdolna do przenoszenia Jedynej Mocy. Niewielu z nich można nauczyć przenoszenia jej, a zupełnie znikoma liczba ma tę zdolność wrodzoną. Tych nielicznych nie trzeba uczyć, dotykają Prawdziwego Źródła i przenoszą Moc, czy tego chcą czy nie, być może nawet sobie nie uświadamiają, co robią. Ta wrodzona zdolność objawia się zazwyczaj pod koniec okresu dojrzewania lub tuż po osiągnięciu dojrzałości. Jeżeli taki człowiek nie zostanie nauczony kontroli albo uczy się sam (co jest nadzwyczaj trudne, sukces osiąga jedynie jedna na cztery osoby), jego śmierć jest pewna. Od Czasu Szaleństwa żaden mężczyzna nie potrafił przenosić Mocy i nie popaść w rezultacie w straszliwy obłęd, a następnie, nawet jeśli nabył odrobinę umiejętności kontrolowania, to umierał na wyniszczającą chorobę, która powoduje; że cierpiący na nią gnije za życia — chorobę, podobnie jak obłęd, powodowała skaza, jaką Czarny dotknął saidina. Patrz również: Aes Sedai; Pęknięcie Świata; Pięć Mocy; Prawdziwe Źródło; Przenosić Jedyną Moc.

Juilin Sandar (JUY-lihn sahn-DAHR): Łowca złodziei z Łzy.

kalendarz: Tydzień składa się z dziesięciu dni, miesiąc z dwudziestu ośmiu dni, a rok z trzynastu miesięcy. Kilka świąt nie należy do żadnego z miesięcy; są to Niedziela (najdłuższy dzień w roku, Święto Dziękczynienia (raz na cztery lata podczas wiosennego zrównania dnia z nocą) oraz Święto Zbawienia Wszystkich Dusz, zwane również Dniem Wszystkich Dusz (raz na dziesięć lat podczas jesiennego zrównania dnia z nocą).

Kamień Łzy: Wielka forteca w mieście Łza, o której powiada się, iż wzniesiono ją wkrótce po Pęknięciu Świata, oraz że do jej zbudowania użyto Jedynej Mocy. Była oblegana i atakowana niezliczoną ilość razy, zawsze jednak bez powodzenia; padła w ciągu jednej nocy, zdobyta przez Smoka Odrodzonego i kilka setek Aielów, w ten sposób wypełnione zostały dwa Proroctwa Smoka. Patrz również: Proroctwa Smoka; Smok.

Koto Czasu: Czas jest Kołem wyposażonym w siedem szprych, każda szprycha to Wiek. Koło Czasu obraca się, a Wieki nadchodzą i mijają, pozostawiając wspomnienia, które stają się legendą, a potem mitem i są zapomniane wraz z ponownym nadejściem tego Wieku. Wzór Wieku zmienia się nieznacznie za każdym razem, gdy ten Wiek nastaje i za każdym razem ulega większym zmianom, aczkolwiek jest to zawsze ten sam Wiek.

Lan, al’Lan Mandragoran (LAN, AHL-LAN man-DRAG-oran): Nie koronowany król Malkier, krainy pochłoniętej przez Ugór w tym samym roku, w którym Lan się urodził (953 NE). Dai Shan (Władca Bitew) i ostatni pozostały przy życiu malkierski lord. Kiedy ukończył szesnaście lat, wszczął swoją własną, prywatną wojnę przeciwko Ugorowi i Cieniowi, którą kontynuował do roku 979 NE, kiedy Moiraine połączyła go ze sobą więzią jako Strażnika. Patrz również: Moiraine; Strażnik.

Lews Therin Telamon; Lews Therin Zabójca Rodu: Patrz: Smok.

Lini (LIHN-nee): Piastunka lady Elayne, a przed nią jej matki, Morgase, a także matki Morgase. Kobieta dysponująca wielką siłą wewnętrzną, spostrzegawczością oraz mnóstwem powiedzonek.

Logain (loh-GAIN): Człowiek, który ongiś proklamował się Smokiem Odrodzonym. Pojmany po tym, gdy wywołał wojnę w Ghealdan, Altarze i Murandy, został zawieziony do Białej Wieży i tam poskromiony. Uciekł w trakcie zamieszania po obaleniu Siuan Sanche. Mężczyzna, którego czekają jeszcze chwile chwały. Patrz także: Fałszywy Smok.

Lud Morza: Bardziej właściwa nazwa Atha’an Miere (a-thah-AHN mee-EHR), Morski Naród. Mieszkańcy wysp położonych na Oceanie Aryth (AH-rihth) i Morzu Burz, spędzają tam niewiele czasu, żyjąc przede wszystkim na statkach. Większość handlu morskiego jest uprawiana za pomocą statków Ludu Morza.

Łączenie: Umiejętność kobiet zdolnych do przenoszenia, która polega na łączeniu strumieni Jedynej Mocy. Połączonymi splotami kieruje jedna osoba, dzięki czemu można je wykorzystać bardziej precyzyjnie i ze znacznie lepszym skutkiem niż w przypadku pojedynczych splotów. Mężczyźni nie są w stanie łączyć swoich zdolności, jeżeli w utworzonym przez nich kręgu nie znajdzie się co najmniej jedna kobieta. Z kolei bez udziału mężczyzny w krąg może się połączyć do trzynastu kobiet. Przy udziale jednego mężczyzny w kręgu może się zebrać dwadzieścia sześć kobiet. Dzięki dwóm mężczyznom ich liczba wzrasta do trzydziestu czterech, i tak dalej, dopóki nie zostanie osiągnięta granica sześciu mężczyzn i sześćdziesięciu sześciu kobiet. Zdarzają się połączenia, w których te proporcje są zachwiane; bierze w nich udział więcej mężczyzn a za to mniej kobiet, ale wyjąwszy połączenie jednego mężczyzny z jedną kobietą, w kręgu musi być zawsze o co najmniej jedną kobietę więcej niż mężczyzn. W większości kręgów połączenie może kontrolować zarówno mężczyzna jak i kobieta, ale to mężczyzna musi kontrolować krąg złożony z siedemdziesięciu dwóch osób, a także kręgi mieszane, w których bierze udział mniej niż trzynaście osób. Mimo iż mężczyźni są zasadniczo silniejsi we władaniu Jedyną Mocą, jednak najsilniejsze kręgi to takie, w których liczba mężczyzn i kobiet jest mniej więcej równa. Patry również: Aes Sedai.

Łza: Kraj położony nad Morzem Burz, a także stolica tego kraju, wielki port. Na sztandarze Łzy widnieją trzy białe półksiężyce na polu w połowie czerwonym, a połowie złotym. Patrz również: Kamień Łzy.

Manetheren (mann-EHTH-ehr-ehn): Jeden z Dziesięciu Krajów, które utworzyły Drugie Przymierze, a także stolica tego kraju. Zarówno miasto, jak i kraj zostały całkowicie zniszczone podczas Wojen z Trollokami. Godłem Manetheren był Czerwony Orzeł w locie. Patrz również: Wojny z Trollokami.

Mayene (may-EHN): Miasto-państwo nad Morzem Burt terytorialnie i historycznie zawsze zależne od Łzy. Obecnie władcą Mayene jest „Pierwsza z Mayene”; przedtem władał nim zawsze Pierwszy Lord albo Pierwsza Lady. Pierwsi utrzymują, iż są potomkami Artura Hawkwinga. Tytuł Drugiego bądź Drugiej, niegdyś dzieriony przez pojedynczego lorda lub lady, w ciągu ostatnich czterystu lat bywał niekiedy dzielony nawet przez dziewięć osób. Godłem Mayene jest złoty jastrząb w locie na niebieskim tle.

Mazrim Taim (MAHZ-rihm tah-EEM): Fałszywy Smok, który wszczął zamieszki w Saldaei; ostatecznie pokonany i pojmany do niewoli. Nie tylko zdolny przenosić, ale również dysponujący znaczną siłą. Patrz również: Fałszywy Smok.

Mądra: Wśród Aielów Mądre są kobietami wybranymi przez inne Mądre i wyuczonymi w leczeniu, stosowaniu ziół, itp., mniej więcej tak jak Wiedzące. Cieszą się wielkim autorytetem, ale również spoczywa na nich znaczna odpowiedzialność; ich wpływ na wodzów klanów i szczepów jest niemały, chociaż mężczyźni często oskarżają je o wtrącanie się w nie swoje sprawy. Sporo Mądrych potraci przenosić, z mniejszym lub większym skutkiem; wyszukują wszystkie kobiety Aielów, które urodziły się z iskrą i większość takich, które mogą się uczyć przenoszenia. Obyczaj zakazuje Aielom mówić o tym, że Mądre potrafią przenosić. Również zgodnie z obyczajem Mądre unikają wszelkich kontaktów z Aes Sedai, jeszcze bardziej niż pozostali Aielowie. Mądre stoją ponad wszelkimi waśniami krwi i bitwami; zgodnie z nakazami ji’e’toh nie wolno im zadać żadnej krzywdy fizycznej ani też przeszkodzić w jakichkolwiek działaniach. Udział Mądrej w walce byłby niewiarygodnym naruszeniem tradycji i obyczaju. Wśród żyjących obecnie trzy Mądre są wędrującymi po snach, obdarzonymi umiejętnością wchodzenia do Tel’aran’rhiod oraz, między innymi, przemawiania do innych ludzi w ich snach. Patrz również: Tel’aran’rhiod; Wędrująca po snach.

Melaine (meh-LAYN): Mądra ze szczepu Jhirad, Goshien Aiel. Wędrująca po snach. Umiarkowanie silna we władaniu Jedyną Mocą. Żona Baela, wodza klanu Goshien. Siostra-żona Dorhindy, pani dachu Siedziby Dymiących Źródeł. Patrz również: Wędrująca po snach.

miary odległości: 10 cali = 3 dłonie = 1 stopa; 3 stopy = 1 krok; 2 kroki = 1 piędź; 1000 piędzi = 1 mila; 4 mile = 1 liga.

miary wag: 10 uncji = 1 funt; 10 funtów = 1 kamień; 10 kamieni = 1 cetnar; 10 cetnarów = 1 tona.

Moiraine Damodred (mwah-rain DHAM-oh-drehd): Aes Sedai z Błękitnych Ajah. Urodzona w roku 956 NE w Pałacu Królewskim w Cairhien. Przybyła do Białej Wieży jako nowicjuszka w 972 NE; pokonywała kolejne stopnie wtajemniczenia z prędkością meteorytu: już po trzech latach została Przyjętą i po kolejnych trzech, pod koniec Wojny z Aielami, wyniesiono ją do godności Aes Sedai. Od tego momentu rozpoczęła poszukiwania młodego mężczyzny, który (jak to przepowiedziała inna Aes Sedai, Kitara Moroso), urodził się na zboczach Góry Smoka podczas Bitwy o Lśniące Mury, i który miał zostać Smokiem Odrodzonym. To właśnie ona wywiozła z Dwu Rzek Randa al’Thora, Mata Cauthona, Perrina Aybarę i Egwene al’ Vere. Zaginęła we wnętrzu ter’angreala w Cairhien, podczas swej potyczki z Lanfear, najwyraźniej zabijając i siebie, i Przeklętą.

Morgase (moor-GAYZ): Z Łaski Światłości Królowa Andoru, Obrończyni Królestwa, Opiekunka Ludu, Dziedziczka Dynastii Trakand. Obecnie przebywa na wygnaniu, przy czym wielu ludzi jest przekonanych, iż została zamordowana przez Smoka Odrodzonego. Jej godłem są trzy złote klucze. Godłem Dynastii Trakand jest srebrny klucz sklepienia.

Myrddraal (MUHRD-draal): Twory Czarnego, dowódcy trolloków. Pomiot trolloków, w którym ujawniły się cechy ludzkiej rasy, użyte do stworzenia trolloków, lecz skażone przez zło, dzięki którym powstały trolloki. Fizycznie przypomina człowieka, tyle że bez oczu, ma jednak sokoli wzrok zarówno przy świetle, jak o zmroku. Dysponuje pewnymi mocami wywodzącymi się od Czarnego, między innymi zdolnością do paraliżowania samym swoim widokiem i umiejętnością znikania wszędzie tam, gdzie jest cień. Jedną z jego nielicznych poznanych słabości jest niechęć do zanurzania się w płynącej wodzie. W lustrach odbijają się jedynie jakby za mgłą. W różnych krajach nadano mu różne przydomki, między innymi Półczłowiek, Bezoki, Zaczajony, Człowiek-Cień i Pomor.

Ogirowie (OH-gehr): Rasa niehumanoidalna, charakteryzująca się wysokim wzrostem (dorosły mężczyzna liczył sobie przeciętnie dziesięć stóp), szerokimi, przypominającymi niemalże pyski nosami oraz długimi uszami, zakończonymi pędzelkami. Żyją na obszarach zwanych stedding, które rzadko opuszczają i zazwyczaj nie utrzymują żywszych kontaktów z ludzkością. Wśród ludzi wiedza na ich temat jest niewielka i wielu wierzy, iż Ogirowie są jedynie legendą, powszechnie jednak słyną jako budowniczowie i wiadomo też, że to oni skonstruowali większość miast po Pęknięciu Świata. Chociaż uważa się ich za lud miłujący pokój i niezwykle trudno wpadający w gniew, to jednak niektóre dawne opowieści głoszą, iż walczyli u boku ludzi podczas Wojen z Trollokami; te same opowieści przedstawiają ich jako nieubłaganych w boju dla swych wrogów. Ogólnie rzecz biorąc, miłują wiedzę, a ich księgi i opowieści często zawierają informacje stracone dla ludzkości. Średni czas życia ogirów jest przynajmniej trzy — lub czterokrotnie dłuższy od ludzkiego. Patrz również: Pęknięcie Świata, stedding.

Padan Fain (PAD-an FAIN): Niegdyś wędrowny handlarz krążący po Dwu Rzekach i Sprzymierzeniec Ciemności; w Shayol Ghul uległ transformacji, za sprawą której nie tylko jest zdolny odnależć młodego mężczyznę, który zostanie Smokiem Odrodzonym, dokładnie tak, jak psy myśliwskie odnajdują upolowaną zwierzynę dla myśliwego, ale również ma w sobie zaszczepioną potrzebę, by owego młodzieńca odnależć. Wynikły z tego ból zaszczepił w Fainie nienawiść zarówno wobec Czarnego, jak i Randa al’Thora. W trakcie swej pogoni za al’Thorem, natknął się w Shadar Logoth na uwięzioną duszę Mordetha; starała się ona zawładnąć ciałem Faina. „Wchłaniając” ową duszę Fain nabył umiejętności dalece wykraczające poza to, czym on sam i tamten drugi uprzednio dysponowali, aczkolwiek Fain jeszcze nie do końca pojmuje, na czym one dokładnie polegają. Większość ludzi obawia się bezokiego spojrzenia Myrddraala; Myrddraale czują lęk na widok spojrzenia Faina.

Pęknięcie Świata: Podczas Czasu Szaleństwa mężczyźni Aes Sedai, którzy popadli w obłęd, zmienili oblicze ziemi. Spowodowali wielkie trzęsienia, zrównanie górskich łańcuchów, wypiętrzenie nowych gór, powstanie suchych lądów w miejscach, gdzie przedtem były morza, zalanie przez morza dawnych lądów. Wiele części świata uległo całkowitemu wyludnieniu, a ocalali rozproszyłi się jak pył na wietrze. O tych zniszczeniach wspomina się w opowieściach, legendach i historii jako o Pęknięciu Świata.

pierwsza-siostra; pierwszy brat: termin stosowany przez Aielów w relacjach pokrewieństwa, a oznaczający posiadanie wspólnej matki. Wśród Aielów posiadanie tej samej matki oznacza bliższe pokrewieństwo niż posiadanie tego samego ojca.

Pięć Mocy: Jedyną Moc splatają wątki, których nazwy pochodzą od tego, co można z nimi zrobić — Ziemia, Powietrze (czasami nazywane Wiatrem), Ogień, Woda i Duch — i nazywa się je Pięcioma Mocami. Każdy władający Jedyną Mocą sprawniej posługuje się jedną z nich, ewentualnie dwoma, natomiast mniejsze kompetencje ma w przypadku pozostałych. W Wieku Legend Moce Ducha były w równym stopniu własnością mężczyzn, jak i kobiet, wielkie zdolności operowania Ziemią i/lub Ogniem właściwe były raczej mężczyznom, a Wodą i/lub Powietrzem kobietom. Zdarzają się wyjątki, jednak Ziemię i Ogień zasadniczo uważa się za Moce męskie, natomiast Powietrze i Wodę za żeńskie.

Płomień Tar Valon: Symbol Tar Valon, Tronu Amyrlin i Aes Sedai. Stylizowany wizerunek ognia, biała łza ustawiona czubkiem do góry.

Poskramianie: Uprawiany przez Aes Sedai akt unieszkodliwiania mężczyzny, który potraci korzystać z Jedynej Mocy. Jest on niezbędny, ponieważ kaidy mężczyzna, który nauczy się to robić, popada w obłęd pod wpływem skazy na saidinie i w swoim szaleństwie nieuchronnie będzie dokonywał straszliwych rzeczy z Mocą, nim skaza go zabije. Mężczyzna, który został poskromiony, nadal może wyczuwać Prawdziwe Źródło, jednak nie może go dotykać. Wszelkie oznaki szaleństwa, które dają się zauważyć przed poskromieniem, zostają powstrzymane przez akt poskramiania, mimo że samo szaleństwo nie zostaje uleczone, jednak jeśli wykona się ten akt dostatecznie szybko, można zapobiec śmierci. Należy jednak dodać, iż poskromiony mężczyzna nieuchronnie traci wolę życia; ci, którym nie udaje się popełnić samobójstwa, zazwyczaj i tak umierają przed upływem dwóch lat. Patrz również: Jedyna Moc; Ujarzmianie.

Prawdziwe Źródło: Siła napędzająca świat, która obraca Kołem Czasu. Jest podzielona na męską połowę (saidin) i żeńską połowę (saidar), które jednocześnie pracują razem i przeciwko sobie. Jedynie mężczyzna może czerpać Moc z saidina, a tylko kobieta z saidara. Od ponad trzech tysięcy lat saidin jest skażony przez dotknięcie Czarnego. Patrz również: Jedyna Moc.

prawie-siostra; prawie-brat: Termin stosowany przez Aielów w relacjach pokrewieństwa, a oznaczający przyjaciółkę bądź przyjaciela równie bliskich jak pierwsza-siostra czy pierwszy-brat. Prawie-siostry często adoptują się wzajemnie jako pierwsze-siostry. Niezwykle rzadko zdarza się by czynili to prawie-bracia.

Proroctwa Smoka: Niewiele wiadomo i niewiele się mówi o Proroctwach, podanych w Cyklu Karaethon (ka-REE-ah-thon). Przepowiadają one, że Czarny ponownie się uwolni i wtedy Lews Therin Telamon, Smok, Sprawca Pęknięcia Świata, odrodzi się, by stoczyć Tarmon Gai’don, Ostatnią Bitwę z Cieniem, i ocali świat-po raz kolejny też wywołując Pęknięcie Świata. Patrz również: Smok.

Przekłęci: Przydomek nadany trzynastu najpotężniejszym Aes Sedai Wieku Legend, jednym z najpotężniejszych, jacy kiedykolwiek żyli, którzy przeszli na stronę Czarnego podczas Wojny z Cieniem w zamian za obietnicę nieśmiertelności. Sami siebie nazywają „Wybranymi”. Zgodnie z legendą, a także szczątkowymi zapisami, zostali uwięzieni razem z Czarnym, kiedy na mury jego więzienia ponownie nałożono pieczęcie. Nadane im imiona do dziś wykorzystuje się w celu straszenia dzieci. Oto one: Aginor (AGH-ih-nor), Asmodean (ahs-MOH-dee-an), Balthamel (BAAL-thah-mell), Belal (BEH-lahl), Demandred (DE-man-drehd), Graendal (GREHN-dahl), Ishamael (ih-SHAH-may-Ehl), Lanfear (LAN-feer), Mesaana (meh-SAH-nah), Moghedien (moh-GHEH-dee-ehn), Rahvin (RAAV-ihn), Sammael (SAHM-may-EHL) oraz Semirhage (SEH-mitr-RHAHG).

Przenosić Jedyną Moc: (czasownik) kontrolować przepływ Jedynej Mocy. Patrz również: Jedyna Moc.

Przyjęta: Młoda kobieta, studiująca i ćwicząca w celu zostania Aes Sedai, która osiągnęła już pewien stopień opanowania Mocy i przeszła określone próby. Normalnie wyniesienie z nowicjatu do godności Przyjętej zajmuje pięć do dziesięciu lat. Przyjęte są do pewnego stopnia mniej ograniczone regułą niźli nowicjuszki, pozwala im się również, w pewnych granicach, samym dobierać przedmioty studiów. Przyjęte noszą pierścień z Wielkim Wężem na środkowym palcu lewej dłoni. Przyjęta wyniesiona do godności Aes Sedai wybiera swoje Ajah, uzyskuje prawo do noszenia szala i może nosić pierścień na każdym palcu lub nie nosić wcale, jeśli usprawiedliwiają to okoliczności. Patry także: Aes Sedai.

Przysięgi, Trzy: Przysięgi składane przez Przyjętą wynoszoną do godności Aes Sedai. Podczas ceremonii Przyjęta trzyma w dłoni Różdżkę Przysiąg, ter’angreal, który czyni przysięgę wiążącą. Sens przysiąg jest następujący: (1) Nie wypowiadać żadnych innych słów prócz prawdy. (2) Nie wytwarzać żadnej broni, za pomocą której jeden człowiek mógłby zabić drugiego. (3) Nigdy nie używać Jedynej Mocy jako broni, z wyjątkiem sytuacji, kiedy kieruje się ją przeciwko Pomiotowi Cienia, albo w przypadku zagrożenia własnego życia, życia Strażnika lub innej Aes Sedai. Druga Przysięga jest historycznie pierwsza, była efektem Wojny z Cieniem. Pierwsza przysięga, jeżeli traktować ją literalnie, daje się częściowo przynajmniej ominąć, dzięki ostrożnemu dobieraniu słów. Sądzi się jednak, iż pozostałe dwie są nienaruszalne.

Pustkowie Aiel: Dzika, chaotycznie ukształtowana i zupełnie pozbawiona wody kraina na wschód od Grzbietu Świata. Przez Aielów zwana Ziemią Trzech Sfer. Niewielu ludzi z zewnątrz odważa się zapuszczać w głąb Pustkowia; Aielowie uważają, iż prowadzą wojnę z innymi narodami i niechętnie witają obcych. Wkraczać tam bezpiecznie mogą jedynie handlarze, bardowie oraz Tuatha’nowie, ale kontaktu z tymi ostatnimi Aielowie unikają, określając ich mianem „Zatraconych”. Nic nie wiadomo o ist — niemu jakichkolwiek map Pustkowia.

Rashima Kerenmosa (rah-SHE-mah kelyrehn-MOH-sah): Nazywana Wojującą Amyrlin. Urodziła się ok. 1150 roku OP. Na Tron Amyrlin wyniesiona z Zielonych Ajah w roku 1251 OP. Osobiście dowodziła wojskami Wieży, odnosząc niezliczone zwycięstwa, wśród których najznamienitsze to bitwy pod Przełęczą Kaisin, Krokiem Sorelle, Larapelle, Tel Norwin i Maighande, gdzie poległa w roku 1301 OP. Ciała Rashimy i pięciu Strażników znaleziono po bitwie otoczone przez potężny mur z trupów trolloków i Myrddraali, a także co najmniej dziewięciu Władców Strachu. Patrz również: Aes Sedai; Ajah; Strażnicy; Władcy Strachu; Zasiadająca na Tronie Amyrlin.

Rhuidean (RHUY-dee-ahn): Wielkie miasto, jedyne w Pustkowiu Aiel i całkowicie nieznane zewnętrznemu światu. Porzucone od blisko trzech tysięcy lat. W przeszłości mężczyznom spośród Aielów wolno było wejść do Rhuidean tylko raz, po to, by poddać się sprawdzianowi we wnętrzu wielkiego ter’angrealu, czy nadają się na wodza klanu (po takim sprawdzianie żył tylko jeden na trzech), kobietom natomiast dwa razy, celem odbycia sprawdzianu w tym samym ter’angrealu i ponownie, gdy miały zostać Mądrymi, aczkolwiek w ich przypadku liczba tych, które owe próby przeżyła, była znacznie większa. Obecnie miasto jest ponownie zamieszkane przez Aielów i w jednym krańcu doliny Rhuidean znajduje się wielkie jezioro, zasilane przez podziemny ocean świeżej wody, który dla odmiany zasila jedyną rzekę płynącą przez Pustkowie. Patrz również: Aiel.

Róg Valere (vah-LEER): Legendarny cel Wielkiego Polowania Na Róg. Uważa się, iż za jego pomocą można wezwać z grobu legendarnych bohaterów, aby walczyli z Cieniem. Obecnie ogłoszono nowe Polowanie na Róg i w wielu krajach można napotkać zaprzysiężonych Myśliwych.

sa’angreal (SAH-ahn-GREE-ahl): Pozostałości Wieku Legend, które pozwalają posiadającej je osobie korzystać ze znacznie większej ilości Jedynej Mocy, niż byłoby to w innym przypadku możliwe albo bezpieczne. Sa’angreal jest podobny, lecz znacznie potężniejszy od angreala. Ilość Mocy, którą można zaczerpnąć za pomocą sa’angreala, jest porównywalna z ilością Mocy, z której można korzystać za pomocą angreala w takim samym stopniu, w jakim ilość Mocy, którą można władać za pomocą angreala, ma się do ilości Mocy, którą można władać bez wspomagania. Sposób jego wytwarzania nie jest już znany. Tak jak w przypadku angreali, istnieją sa’angreale przeznaczone tylko dla kobiet, i inne, wyłącznie dla mężczyzn. Egzemplarzy sa’angreali pozostała już jedynie garstka, znacznie mniej jeszcze niż angreali.

saidar, saidin (sah-ih-DAHR, sah-ih-DEEN): Patrz: Prawdziwe Źródło.

Seanchan (SHAWN-CHAN): Kraina, z której przybyli Seanchanie.

Seanchanie: Potomkowie armii wysłanych przez Artura Hawkwinga na drugi brzeg oceanu Aryth, które powróciły, by ponownie przejąć we władanie ziemie swych przodków. Uważają, że każda kobieta, która potrafi przenosić, winna być kontrolowana dla bezpieczeństwa innych i że tych samych względów powinno się zabijać wszystkich mężczyzn, którzy potrafią przenosić.

Shayol Ghul (SHAY-ol GHOOL): Góra w Ziemiach Przeklętych, za Wielkim Ugorem, teren więzienia Czarnego.

siostra-żona: Termin stosowany przez Aielów w relacjach pokrewieństwa. Te kobiety Aielów, które są dla siebie prawie-siostrami albo pierwszymi siostrami, a odkryją, że kochają tego samego mężczyznę, względnie nie chcą, by jakiś mężczyzna stanął między nimi, poślubiają go obie, tym samym stając się siostrami-żonami. Kobiety, które kochają tego samego mężczyznę, starają się niekiedy sprawdzić, czy mogą się stać prawie-siostrami i adoptowanymi pierwszymi-siostrami, co stanowi pierwszy krok w celu zostania siostrami-żonami.

Smok: Przydomek, pod którym Lews Therin Telamon był znany podczas Wojny z Cieniem trzy tysiące albo i więcej lat temu. Kierowany obłędem, jaki owładnął wszystkimi mężczyznami Aes Sedai, Lews Therin zabił wszystkich, w żyłach których płynęła choć kropla jego krwi, a także wszystkich, których kochał, zyskując sobie w ten sposób miano Zabójcy Rodu. Patrz również: Proroctwa Smoka; Smok Odrodzony.

Smok Odrodzony: Zgodnie z Proroctwami Smoka, człowiek który jest Odrodzonym Lewsem Therinem Zabójcą Rodu. Większość ludzi, aczkolwiek nie wszyscy, uznaje, że Smokiem Odrodzonym jest Rand al’Thor. Patrz również: Fałszywy Smok; Proroctwa Smoka; Smok.

Sorilea (soh-rih-LEE-ah): Mądra z siedziby Shende, Jarra Chareen. Wielce możliwe, iż zdolna do Przenoszenia Jedynej Mocy. Jest najstarszą żyjącą Mądrą, aczkolwiek nie jest aż tak wiekowa, jak niektórzy sądzą.

Spoteczności wojowników Aiel: Każdy wojownik Aiel jest członkiem jednej z dwunastu społeczności. Są to: Czame Oczy (Seia Doon), Bracia Orła (Far ALdazar Din), Biegacze Świtu (Rahien Sorei), Ręce Noża (Sovin Nai), Tancerze Gór (Hania N’dore), Wlocznie Nocy (Cor Darei), Wędrowcy Burzy (Sha’mad Conde), Prawdziwa Krew (Taro Shari), Kamienne Psy (Shae’en M’taal), Czerwone Tarcze (Aethan Dor), Poszukiwacze Wody (Duahde Mahdi’in) i Panny Włóczni (Far Dareis Mai). Każda społeczność ma własne obyczaje, niekiedy poświęca się wypełnianiu specyficznych obowiązków. Na przykład Czerwone Tarcze funkcjonują jako rodzaj policji. Kamienne Psy często pełnią rolę tylnej straży podczas odwrotu, Panny zaś wykorzystywane są jako zwiadowcy. Klany Aielów często walczą między sobą, jednakże członkowie tej samej społeczności nie prowadzą z sobą walki, nawet jeśli robią to ich klany. Dzięki temu klany zawsze utrzymują z sobą kontakt, mimo otwartej waśni. Patrz również: Aiel; Far Dareis Mai; Pustkowie Aiel.

Sprzymierzeńcy Ciemności: Wyznawcy Czarnego, którzy wierzą, że zdobędą wielką władzę i nagrody, a nawet nieśmiertelność, po tym, jak on zdoła uwolnić się ze swego więzienia. Między sobą posługują się niekiedy dawnym mianem „Przyjaciół Ciemności”.

stedding (STHED-ding): Miejsce, w którym mieszkają ogirowie. Wiele z nich zostało opuszczonych po Pęknięciu Świata. W jakiś sposób, obecnie już nie znany, stedding są zabezpieczone, dzięki czemu żadna Aes Sedai nie potrafi Przenosić Jedynej Mocy, ani nawet wyczuć Prawdziwego Źródła. Próby władania Jedyną Mocą z zewnątrz stedding nie przyniosły żadnych efektów wewnątrz granic stedding. Żaden trollok nie wejdzie do stedding, chyba że zostanie tam zapędzony, nawet Myrddraal uczyni to tylko pod wpływem najwyższej konieczności, a i wtedy z niechęcią i obrzydzeniem. Nawet Sprzymierzeńcy Ciemności, jeśli są szczerze oddani swemu władcy, czują się nieswojo w stedding.

Strażnik: Wojownik połączony zobowiązaniem z Aes Sedai. Zobowiązanie zostaje utrwalone za pomocą Jedynej Mocy, dzięki czemu Strażnik jest obdarzony zdolnością szybkiego odzyskiwania zdrowia, długiego obywania się bez jedzenia, wody albo wypoczynku, a także wyczuwania z dużej odległości skazy Czarnego. Dopóki dany Strażnik żyje, dopóty Aes Sedai, z którą jest połączony zobowiązaniem, wie, że on żyje, niezależnie od tego, jak duża dzieli ich odległość, gdy zaś umiera, Aes Sedai zna dokładnie moment i sposób, w jaki umarł. Większość Aes Sedai jest zdania, że mogą być połączone zobowiązaniem z tylko jednym Strażnikiem, aczkolwiek Czerwone Ajah nie chcą więzi z żadnym, natomiast Zielone Ajah uważają, że Aes Sedai może być połączona więzią z tyloma Strażników, ile tylko zechce. Zgodnie z etyką Strażnik winien wyrazić zgodę na połączenie go zobowiązaniem, znane są jednak przypadki, gdy czyniono to wbrew jego woli. To, co Aes Sedai zyskują dzięki więzi zobowiązania, jest utrzymywane w ścisłej tajemnicy. Patrz również: Aes Sedai.

Synowie Światłości: Społeczność wyznająca surowe, ascetyczne reguły; jej członkowie nie poczuwają się do przynależności do jakiegokolwiek ludu, powstała w celu pokonania Czarnego i zniszczenia wszystkich Sprzymierzeńców Ciemności. Założona podczas Wojny Stu Lat w celu nawracania rosnących rzesz Sprzymierzeńców Ciemności, przekształciła się podczas wojny w organizację całkowicie militarną, nadzwyczaj sztywno trzymającą się swych reguł, zrzeszającą ludzi całkowicie przekonanych, że tylko oni znają prawdę i prawo. Nienawidzą Aes Sedai, uważając je i wszystkich, którzy je popierają albo się z nimi przyjaźnią, za Sprzymierzeńców Ciemności. Pogardliwie nazywa się ich Białymi Płaszczami, ich godłem jest promieniste słońce na białym tle. Patrz także: Śledczy.

Szary Człowiek: Osoba, która dobrowolnie oddała swoją duszę, by móc zostać skrytobójcą na usługach Cienia. Szary Człowiek charakteryzuje się wyglądem tak niepozornym, że wzrok potrafi prześlizgnąć się po nim, w ogóle go nie zauważając. Przytłaczająca większość spośród nich to mężczyźni, ale niekiedy zdarzają się również kobiety. Nazywa się ich także Bezdusznymi.

Śledczy: Kasta wewnątrz społeczności Synów Światłości. Ich celem jest odkrywanie prawdy na drodze dysput i demaskowanie Sprzymierzeńców Ciemności. W poszukiwaniu prawdy i Światłości ich normalną metodą prowadzenia śledztwa są tortury. Uważają, że znają prawdę i muszą tylko zmusić swoją ofiarę do jej wyznania. Śledczy nazywają samych siebie Ręką Światłości, Ręką która odsłania prawdę, i czasami zachowują się tak, jakby działali całkowicie niezależnie od Synów Światłości i Rady Pomazańców, która przewodzi Synom. Przywódcą Śledczych jest Czcigodny Inkwizytor, który Zasiada w Radzie Pomazańców. Ich godłem jest kij pasterski barwy krwi. Patrz również: Synowie Światłości.

Śniąca: Patrz: Talenty.

Talenty: Zdolności używania Jedynej Mocy w różnych dziedzinach. Uzdolnienia w zakresie poszczególnych Talentów różnią się w zależności od osoby i rzadko kiedy są związane z siłą, jaką taka osoba dysponuje w przenoszeniu Mocy. Są Talenty o znaczniej randze; najlepiej spośród nich znanym jest, oczywiście, Uzdrawianie. Innymi przykładami będą tu: Tańczenie po Chmurach, czyli kontrolowanie pogody oraz Śpiewanie Ziemi, czyli kontrolowanie ruchów ziemi: zapobieganie, względnie powodowanie trzęsień ziemi lub lawin. Istnieją również pomniejsze Talenty, takie na przykład jak umiejętność rozróżniania ta’veren, lub zmian wywołanych jego obecnością, aczkolwiek jedynie na bardzo ograniczonym obszarze, zazwyczaj nie większym niż kilka stóp kwadratowych. Po innych pozostała już tylko nazwa albo niejasne wzmianki. Niektóre, takie jak Podróżowanie (zdolność przenoszenia się z miejsca na miejsce bez konieczności pokonywania dzielącej je przestrzeni) zostały dopiero niedawno ponownie odkryte. Inne, jak Wróżenie (zdolność przepowiadania przyszłych wydarzeń, ale na sposób ogólny i wysoce abstrakcyjny) występują obecnie rzadko, jeśli w ogóle. Kolejnym Talentem, o którym długo myślano, iż został zapomniany, jest Śnienie, które zawiera w sobie, między innymi, zdolność przepowiadania przez Śniącego przyszłości w sposób znacznie bardziej szczegółowy niż ma to miejsce we Wróżeniu. Niektórzy Śniący posiadają umiejętność wejścia do Tel’aran’rhiod, Świata Snów oraz (jak się twierdzi) w sny innych ludzi. Ostatnią znaną Śniącą była Corianin Nedeal, która zmarła w roku 526 NE, chociaż ostatnio pojawiła się kolejna. Patrz również: Tel’aran’rhiod.

Tallanvor, Martyn (TAL-lahn-vohr, makr-TEEN): Porucznik Gwardii Królowej, który kocha swoją królową bardziej niż własne życie albo honor.

Tam al’Thor (TAM al-THOR): Farmer i pasterz z Dwu Rzek. Jako młodzieniec opuścił swoje rodzinne strony, aby zostać żołnierzem. Powrócił do domu, przywożąc ze sobą żonę (Kaci, już nieżyjącą) i dziecko (Randa).

Tarabon (Tah-rah-BON): Kraina na brzegu Oceany Aryth. Stolica: Tanchico (tan-CHEE-coh). Ongiś bogaty naród kupiecki, źródło między innymi: dywanów, barwników i fajerwerków produkowanych przez Gildię Iluminatorów. Obecnie niewiele wieści dociera z tego kraju zniszczonego wojną domową oraz równolegle prowadzonymi wojnami z Arad Doman i ludźmi zaprzysiężonymi Smokowi Odrodzonemu.

Tarmon Gai’don (TAHR-mohn GAY-dohn): Ostatnia Bitwa. Patrz również: Proroctwa Smoka; Róg Valere; Smok.

ta’veren (tah-VEER-ehn): Osoba, wokół której Koło Czasu oplata wątki losów otaczających ją ludzi, a może nawet wątki losów wszystkich ludzi. Patrz również: Wzór Wieku.

Telamon, Lews Therin (TEHL-ah-mon, LOOZ THEH-rihn): Patrz: Smok.

Tel’aran’rhiod (tel-AYE-rahn-rhee-ODD): W Dawnej Mowie „Niewidzialny Świat” albo „Świat Snów”. Realność dostępna jedynie fragmentarycznie w snach, o której starożytni sądzili, że przenika i otacza wszystkie pozostałe możliwe światy. Wiele osób może na kilka chwil dotknąć Tel’aran’rhiod w swoich snach, niewiele natomiast posiada umiejętność wchodzenia do niego z własnej woli, aczkolwiek ostatnimi czasy stwierdzono, iż niektóre ter’angreale mogą nadać taką umiejętność. W przeciwieństwie do zwykłych snów, to co przydarza się żywym istotom w Świecie Snów jest najzupełniej rzeczywiste, otrzymana tam rana nie zniknie po przebudzeniu, a ktoś kto umrze w Tel’aran’rhiod nie obudzi się wcale. Oczywiście czyny dokonane w Tel’aran’rhiod nie mają żadnego wpływu na świat rzeczywisty. Patrz również: ter’angreal.

ter’angreal (TEER-ahn-GREE-ahl): Jedna z kilku pozostałości po Wieku Legend, służących do korzystania z Jedynej Mocy. W odróżnieniu od angreala i sa’angreala, każdy ter’angreal został wykonany w specyficznym celu. Niektóre są używane przez Aes Sedai, aczkolwiek ich pierwotne przeznaczenie jest zasadniczo nieznane. Jedne wymagają przenoszenia, innymi może się posłużyć każdy. Są też takie, które mogą zabić zdolność do przenoszenia Mocy u kobiety, która ich użyje. Podobnie jak w przypadku angreali i sa’angreali wiedza o ich wytwarzaniu została utracona podczas Pęknięcia Świata. Patrz również: angreal; sa’angreal.

Thom Merrilin (TOM MER-rih-lihn): Nie tak zwyczajny bard i podróżnik. Patrz również: bard; Gra Domów.

trolloki (TRAHL-lohks): Istoty stworzone przez Czarnego podczas Wojny o Cień. Potężnego wzrostu, nadzwyczaj podstępne, stanowią skrzyżowanie zwierząt z rasą ludzką i zabijają dla czystej przyjemności zabijania. Przebiegłe, zakłamane i zdradzieckie; nie można im żadną miarą zaufać, z wyjątkiem tej sytuacji, w której wzbudzi się w nich przerażenie. Zjedzą wszystko — i każdego. Patrz również: Wojny z Trollokami.

Tron Amyrlin (AHM-ehr-lin): Tron, na którym zasiada przywódczyni Aes Sedai.

Ugór: Patrz: Wielki Ugór.

Ujarzmianie: Uprawiany przez Aes Sedai akt unieszkodliwiania kobiety, która potrafi korzystać z Jedynej Mocy. Kobieta, która została ujarzmiona, nadal wyczuwa Prawdziwe Źródło, jednak nie może go dotykać. Robi się to tak rzadko, że nowicjuszkom każe się uczyć na pamięć imion oraz zbrodni popełnionych przez kobiety, które zostały ujarzmione. Oficjalnie ujarzmienie jest następstwem procesu i wyroku za popełnioną zbrodnię. Kiedy zdarza się przypadkowo zwane jest wypaleniem. W praktyce jednak termin ujarzmienie stosuje się do obu sytuacji. Ujarzmione kobiety, niezależnie od przyczyny, rzadko żyją długo; poddają się jakby i umierają, chyba że znajdą coś, co wypełni pustkę po Jedynej Mocy.

wędrująca po snach: Tak Aielowie określają kobietę zdolną do wchodzenia do Tel’aran’rhiod, interpretowania snów oraz do przemawiania do ludzi w snach. Również Aes Sedai posługują się tym terminem w odniesieniu do Śniących, ale czynią to rzadziej, a nadto stosują w tym przypadku wielkie litery — Wędrująca Po Snach. Patrz także: Talenty; Tel’aran’rhiod.

Wiedząca: Kobieta wybierana w wioskach przez Koło Kobiet ze względu na wiedzę o takich sprawach, jak leczenie i przepowiadanie pogody, jak również zdrowy rozsądek. Wiedzącą uważa się na ogół za równą burmistrzowi, a w niektórych wioskach za ważniejszą od niego. Wiedząca jest wybierana dożywotnio i rzadko kiedy pozbawia się ją stanowiska. W zależności od kraju może używać innego tytułu, na przykład Prowadząca, Uzdrawiająca, Mądra Kobieta albo Wieszczka.

Wiek Legend: Wiek zakończony Wojną o Cień i Pęknięciem Świata. Czasy, w których Aes Sedai czyniły cuda, o jakich dzisiaj nikomu nawet się nie śni. Patrz również: Pęknięcie Świata; Wojna z Cieniem.

Wielki Ugór: Obszar położony na dalekiej północy, całkowicie skażony przez Czarnego. Kryjówka trolloków, Myrddraali i innych stworzeń Czarnego.

Wielki Wąż: Symbol czasu i wieczności, starszy niż początek Wieku Legend, przedstawiający węża pożerającego własny ogon. Pierścień w kształcie Wielkiego Węża dawany jest tym kobietom, które Aes Sedai wyniosły do godności Przyjętej.

Wielki Władca Ciemności: Przydomek, którego Sprzymierzeńcy Ciemności używają, mówiąc o Czarnym, i twierdząc, że używanie jego prawdziwego imienia byłoby bluźnierstwem.

Władcy Strachu: Ci mężczyźni i kobiety, którzy, zdolni do korzystania z Jedynej Mocy, przeszli na stronę Cienia podczas Wojen z Trollokami, prowadząc działalność jako dowódcy wojsk trolloków i Sprzymierzeńców Ciemności. Ludzie, zwłaszcza ci gorzej wykształceni, mylą ich niekiedy z Przeklętymi.

Wojna z Aielami: (976-978 NE) Kiedy król Cairhien, Laman (LAY-malm), ściął Avendoralderę, cztery klany Aiel przekroczyły Grzbiet Świata. Złupili i spalili stolicę Cairhien, podobnie zresztą jak wiele innych miast i miasteczek, a konflikt rozszerzył się na tereny Andoru i Łzy. Powszechnie mówi się, że Aielowie zostali na koniec pokonani w Bitwie pod Lśniącymi Murami, pod Tar Valon, ale w rzeczywistości w tej bitwie zginął Laman, a spełniwszy swój zamiar, Aielowie wrócili za Grzbiet Świata. Patrz również: Avendoraldera; Cairhien, Grzbiet Świata.

Wojna o Moc: Patrz: Wojna z Cieniem.

Wojna Stu Lat: (994-1117 WR). Ciąg nakładających się w czasie wojen między wiecznie zmieniającymi się sojuszami, których wybuch przyśpieszyła śmierć Artura Hawkwinga i wynikła z niej walka o jego imperium. Wojna ta była przyczyną wyludnienia dużych obszarów ziem położonych między oceanem Aryth i Pustkowiem Aiel, od Morza Sztormów do Wielkiego Ugoru. Zasięg zniszczeń był tak ogromny, iż ocalały jedynie fragmentaryczne zapiski z tamtych czasów. Imperium Artura Hawkwinga zostało rozdarte na mniejsze części podczas wojen, dając początek krainom istniejącym obecnie. Patrz również: Artur Hawkwing.

Wojna z Cieniem: Znana również jako Wojna o Moc. Zaczęła się krótko po próbie wyzwolenia Czarnego i wkrótce ogarnęła cały świat. W świecie, w którym całkowicie zapomniano o wojnie, odkryto na nowo każde jej oblicze, często wypaczone przez dotknięcie Czarnego ciążące na świecie; jako broni użyto Jedynej Mocy. Wojna zakończyła się przez ponowne zapieczętowanie Czarnego w jego więzieniu, w wyniku ataku Lewsa Therina Telamona, Smoka, oraz stu Aes Sedai, mężczyzn, zwanych Stu Towarzyszami. Przeciwuderzenie Czarnego skaziło saidina i doprowadziło Lewsa Therina i Stu Towarzyszy do obłędu, dając tym samym początek Czasowi Szaleństwa i Pęknięciu Świata. Patrz również: Jedyna Moc; Smok.

Wojny z Trollokami: Wiele wojen, które rozpoczęły się około 1000 OP i trwały ponad trzysta lat, w trakcie których armie trolloków, dowodzone przez Myrddraali i Władców strachu, siały zniszczenie po całym świecie. Ostatecznie trolloków wybito albo zapędzono z powrotem na Ugór, jednak kilka krajów przestało istnieć, inne zaś zostały prawie całkowicie wyludnione. Wszystkie zapisy z tamtych czasów są jedynie fragmentaryczne. Patrz również: Myrddraal; trolloki; Władcy Strachu.

Wysocy Lordowie Łzy: Działając jako rada, Wysocy Lordowie Łzy stanowią naczelną władzę narodu Łzy, który nie ma ani króla, ani królowej. Ich liczba nie jest ściśle określona i zmieniała się przez lata od dwudziestu do jedynie sześciu. Nie należy mylić tego tytułu z Lordami Prowincji, którzy stanowią pomniejszą arystokrację taireniańską.

Wzór Wieku: Koło Czasu wplata wątki ludzkich losów we Wzór Wieku, często zwany po prostu Wzorem, który tworzy istotę rzeczywistości dla danego Wieku. Patrz również: ta’veren.

Zasiadająca na Tronie Amyrlin (AHM-ehr-lin): Przywódczyni Aes Sedai. Wybierana dożywotnio przez Komnatę Wieży, najwyższą Radę Aes Sedai, w skład której wchodzą po trzy przedstawicielki wszystkich siedmiu Ajah (zwane Zasiadającymi, np. „Zasiadająca w imieniu Zielonych”). Tron Amyrlin dzierży, przynajmniej w teorii, nieomal nadrzędną władzę nad wszystkimi Aes Sedai. Rangą dorównuje tytułowi królewskiemu. Nieco mniej formalny zwrot: „Amyrlin”.

Ziemie Graniczne: Kraje graniczące z Wielkim Ugorem: Saldaea, Arafel, Kandor i Shienar. Ich historie obejmują niekończące się pasmo rajdów i wojen przeciwko trollokom i Myrddraalom. Patrz również: Wielki Ugór.