Weźmisz czarną kurę

Bimbrociąg

pRzejście graniczne koło Hrubieszowa nie wyglądało specjalnie imponująco. Po stronie ukraińskiej terminal urządzono wykorzystując stary dom przewoźników. Po stronie polskiej walnięto spory hangar i także murowany budynek dla pograniczniaków. Granica przebiegała przez środek Bugu. Oba brzegi polski i ukraiński łączył lekki, metalowy most opierający się na drewnianych palach. Z polskiej strony brzeg rzeki zabezpieczała pordzewiała, metalowa siatka rozpięta na poprzekrzywianych ze starości drewnianych palach. Po drugiej stronie z wody sterczały betonowe kloce i wietrzejące skorupy bunkrów. Na słupach zrobionych z szyn kolejowych rdzewiały całe tony drutów kolczastych. Od czasu upadku Związku Radzieckiego nikt nie konserwował umocnień. Na przejście od radzieckiej strony wyjechała czarna, pordzewiała nieco wołga. Jakub Wędrowycz, Paweł Skorliński i Josif Kleszczak leżący w krzakach na pagórku sto metrów od terminalu jak na komendę włożyli w uszy słuchawki podczepione do mikrofonu kierunkowego i przyłożyli do oczu solidne wojskowe lornetki. Na dachu Wołgi znajdowała się ładna, drewniana trumna. Z budki wyszedł celnik.Dokumenty – polecił. Dwaj Ukraińcy siedzący w wozie podali mu przez okienko paszporty.A to, to co? – zainteresował się, klepiąc burtę trumny.

– Nasz przyjaciel zmarł w Polsce – wyjaśnił jeden z podróżnych – wieziemy trumnę, by sprowadzić jego zwłoki do ojczyzny. Tu zrobił odpowiednio zbolałą minę.

– Sprytnie to wykombinowali – powiedział Kleszczak do Jakuba. – Znasz ich? – zaciekawił się Skorliński.

– Ta… Mychajło i jego brat… równe chłopaki…Tymczasem celnik nakazał podróżnym wysiąść z auta. Po kilku minutach trumna stała na asfalcie. Wachman podniósł wieko. Wewnątrz spoczywała setka butelek ukraińskiej wódki.Znakomity pomysł – pochwalił celnik, a potem zabrał się za wypisywanie papierów do rekwizycji. – Tyletylko, że wiecie chłopaki, to już przed wami wymyślono. Podał im z powrotem papiery. Wołga wjechała do Polski. Celnicy wnieśli trumnę wraz z zawartością do budynku. Po chwili trzej wspólnicy mogli obserwować dalsze losy ładunku. Urzędnicy opróżniali kolejne butelki, lejąc ich zawartość do paszczy potężnego silosu o pojemności, co najmniej 10 tysięcy litrów, zaś trumna spoczęła pod wiatą na sporym stosie innych trumien. Puste butelki trafiły do kontenera jakiejś firmy zajmującej się recyklingiem odpadów szklanych. – Kurde – mruknął Jakub. – A więc mówiłeś, że jaki planujesz interes? – Mam po tamtej stronie cysternę gorzelnianego spirytusu – wyjaśnił Kleszczak. – Przetoczyłem ją w nocy do starej cegielni, zaledwie trzysta metrów od rzeki. Spirytus mogę spuścić po dolarze za litr…Wchodzę w to – powiedział Skorliński. – Tylko jak cholera sforsować tą przeklętą rzekę… Jakub spokojnie badał lornetką łagodnie wijący się nurt.Most pontonowy – podsunął. – Wojska inżynieryjne położą go w godzinę… Kleszczak pokręcił głową.Aż takich dojść to ja nie mam… Zresztą, nie da się dojechać cysterną od naszej strony. Zapory przeciwczołgowe to raz, poza tym mogą być miny… A i wasz brzeg wysoki. Cysterna nie podjedzie. Zresztą, nie opłaci się, taki most to kupę forsy kosztuje. Zamyślili się.

– Trzeba będzie tradycyjnie – mruknął Jakub. – Alkohol w kanistry i łódką… – Trzeba by zrobić ze sto kursów – westchnął Skorliński… – Nie, niekoniecznie – zaprotestował Wędrowycz. – Nałódkę wejdzie 300 litrów, przerzucimy to w maksymalnie dziesięciu ratach. Popatrzcie na tamto zakole. Nie zobaczą nas ani z posterunku, ani ze stanicy… Od polskiej strony droga jest blisko… A i od waszej wygodnie można się przemknąć nad samą wodę, między tymi rozwalonymi bunkrami… – To ma ręce i nogi – przyznał biznesmen. A spiryt będziemy chować w tej szopie – Wędrowycz wskazał przechyloną mocno, drewnianą budę z zapadniętym dachem. – Łódka odpada – mruknął Kleszczak. – Ale mam wojskowy ponton. Silnik też by się znalazł… – Żadnych silników. W nocy, po wodzie dźwięk niesie się daleko… A ja już pływałem przez Bug… – egzorcysta uśmiechnął się do swoich wspomnień. Milczeli przez chwilę.

– Jest karawana – ucieszył się Ukrainiec. Faktycznie, na granicy pojawiły się cztery, nieco zdezelowane samochody marki UAZ, wypełnione jego ludźmi. Odprawa celna poszła gładko, wachmani sprawdzili jedynie, czy w dętkach na pewno jest powietrze a nie spirytus, a w chłodnicach na pewno woda, a nie spirytus.Tylko frajerzy przemycają w kołach – mruknąłKleszczak – przecież to by potem na kilometr śmierdziało.A i gumie szkodzi takie rozpuszczanie… Celnicy nakłuli siedzenia drutami do robótek sprawdzając, czy wewnątrz nie ma, zamiast gąbki, woreczków z alkoholem. Oględziny wypadły pomyślnie. Kierowcom zwrócono paszporty i kawalkada ruszyła. – To co, jutro po twojej stronie? – zapytał Jakub.Ukraiński biznesmen powoli skinął głową. – Jutro. Spotkamy się w warsztacie. Karawana przejechała bezpiecznie. Przemytnik odetchnął z ulgą. ~ No i tona surowca jest – mruknął ucieszony. – Czas na mnie. Uścisnęli sobie dłonie i ruszył ku podnóżu wzgórza, gdzie zaparkował swojego rozsypującego się ze starości mercedesa. Po chwili dogonił wolno jadącą karawanę i poprowadził ją szosą na Chełm.W zasadzie można by i na tym popróbować spółkimruknął milczący dotąd Skorliński.Ma już swoich odbiorców – pokręcił głową Jakub.Poza tym nie masz pieca martenowskiego.A, no nie mam – westchnął biznesmen. – A jechać z towarem aż do Warszawy, trochę daleko… Może się podrodze rozsypać… Na przejście wjechała na rowerze strasznie gruba kobieta. Wyjęła z kieszeni paszport. Dwaj celnicy podkradli się od tyłu i jak na komendę zaczęli dźgać ją drutami. Spod obszernego płaszcza na wszystkie strony trysnęły cienkie strumyki spirytu z poprzebijanych prezerwatyw. Jakub zaśmiał się ponuro. Po chwili szczuplutka kobieta w za dużym płaszczu stała pośrodku sporej, szybko parującej kałuży… Skorliński westchnął

– Boję się, żebyśmy nie skończyli tak jak ona – mruknął.

– Mam pomysł legalnego biznesu – mruknął Jakub.

– Zupełnie legalnego? Egzorcysta strzepnął z kurtki niewidoczny pyłek.Prawie – uściślił. Na przedmieściach Rawy Ruskiej znajdowała się stara, opuszczona wiele lat temu fabryczka. W miasteczku nazywano to miejsce "Warsztatem". Zwykli ludzie wiedzieli, żeby się tu nie zapuszczać, a gliniarze byli przekupieni. Zresztą, Kleszczak nie był frajer i w zasadzie wszystko, co robił, było na tyle zbliżone do granic prawa, że w razie czego był w stanie przekupić sędziego naprawdę niewielką sumą… Z zewnątrz fabryczka ozdobiona była szyldem "Warsztat naprawy pojazdów". Jakub zastukał w bramę.Przepustka – warknął uzbrojony w kałasza strażnik.Egzorcysta popatrzył mu głęboko w oczy. Wachman zastygł.Przepraszam – wykrztusił. Automatycznym ruchem otworzył drzwiczki i wpuścił Jakuba do środka. Na rozległym podwórzu trwała zwyczajna, gorączkowa krzątanina. Cały jeden kąt zapełniały zdezelowane, radzieckie samochody. Na czterech rampach jednocześnie technicy grzebali pod podwoziami, nadając im pozory sprawności. Małolaci z palnikami zręcznie demontowali karoserie. Wewnątrz hali huczały ponuro prąsy tłoczące elementy nadwozia. Jakub przeszedł kilka kroków. Dwaj technicy właśnie spawali z wytłoczonych odpowiednio, grubych, miedzianych, blach karoserię Wołgi. Nadzorca z katalogiem w ręce oceniał na oko ich pracę. Druga karoseria była akurat lakierowana na sąsiednim stanowisku. Kilka kolejnych stało pod wiatą i suszyło się. Tu kręcili się małolaci instalujący boczne listwy, szyby, lusterka… Wreszcie na końcu linii technologicznych osadzano karoserie na podwoziach. Tu przechodziły jeszcze jedną, drobiazgową kontrolę. Niezła fabryka – Jakub odgadł bez trudu, że jego przyjaciel stoi za nim.A co – mruknął z dumą Kleszczak. – Dziesięć samochodów dziennie idzie przez granicę. Łącznie cztery tony miedzi, zysk 300% na każdym… To już nie te czasy, że się odlewało z metali kolorowych zderzaki czy felgi. Dziś liczy się ilość. Tylko hurtownicy mogą się utrzymać w biznesie… Egzorcysta pokiwał głową. Na punkt lakierowania wtoczono Moskwicza. Ten dla odmiany lśnił nieziemskim blaskiem. – Złoto? – zapytał.

– Gdzie tam, mosiądz. Złota się nie opłaca, ceny poobu stronach są podobne… – Szkoda – mruknął egzorcysta, widząc, jak lakiernicy pokrywają złocistą blachę burym lakierem – ładnie świecił… – A, no cóż robić. Biznes jest biznes… nie wiem, jakdługo jeszcze potrwa, zanim mnie wykryją… Gotów? – Jasne. Wsiedli do Jeepa Cherokee. Tu u siebie Kleszczak nie musiał się maskować. Pojechali w stronę przejścia granicznego. Kilometr od terminalu zakręcili w boczną, polną drogę i po kilkunastu minutach zatrzymali się przed zrujnowaną cegielnią. Weszli do środka. W nozdrza uderzył ich niebiański zapach spirytusu gorzelnianego, wypędzonego z ukraińskich kartofli. Faktycznie w dawnym piecu do wypalania cegieł stała potężna ciężarówka – cysterna. Z tylnego spustu aromatyczna stróżka spływała do dwudziestolitrowego kanistra. Dwaj ludzie Kleszczaka zasalutowali. Jakub wyjął z kieszeni manierkę i postawił pod strumień. Napełniwszy, pociągnął solidny łyk. Dziewięćdziesiąt dwa procent – ocenił.

– Kurde, znowu mnie w gorzelni oszukali – wściekłsię biznesmen – miało być dziewięćdziesiąt pięć… – Pierwsze 300 litrów gotowe do przerzutu – zameldował jeden z pracowników.Dobra, nieście nad rzekę – rozkazał szef.Zmierzch zapadał powoli. Egzorcysta zakąsił pieczonym burakiem. – Poradzisz sobie sam? – zaniepokoił się jego przyjaciel. – Pewnie – podniósł z kąta drąg do odpychania łódki. Woda sprawiała wrażenie czarnej jak atrament. Noc była bezksiężycowa. Lekkie chmury, które wiatr przygnał przed wieczorem, zasłaniały chwilami gwiazdy. Pomiędzy dwoma klocami betonu, zatopionymi tuż przy brzegu, kołysał się ciężki, wojskowy ponton desantowy o wyporności, co najmniej tony. Do jego końca przywiązana była linka rdzeniowa, zdolna utrzymać dowolny ciężar. Jakub będzie musiał wiosłować tylko w jedną stronę. Z powrotem Kleszczak i jego ludzie po prostu go ściągną. Gdyby prąd wody porwał egzorcystę, także nie będzie problemów, by przyholować go do bezpiecznego brzegu. Kanistry okręcono szmatami, aby nie brzęczały. Spirytus wypełniał je aż po wręby wlewów, co eliminowało chlupotanie zawartego w nich eliksiru.

– Gotów? – zapytał szeptem ukraiński biznesmen.

– Jasne – Jakub skoczył do pontonu Z przeciwnego brzegu rzeki ktoś zaświecił latarką. Trzy krótkie błyski. Droga wolna, wrogowie daleko. Spokojnie odepchnął się drągiem. Dno opadało łagodnie, trzymetrowa tyczka w zupełności wystarczała. Wypłynął na środek nurtu. Zakole. Instynkt podpowiedział mu, że coś jest nie tak. Woda wokoło niego robiła się podejrzanie bura. Pojedyncze gwiazdy świecące na nieboskłonie przestały się w niej odbijać. Skądś napłynęła fala ciężkiego, trupiego odoru. Jakub skoncentrował się. Nieoczekiwanie coś szarpnęło za drąg. Egzorcysta natychmiast go puścił. Dał znak do tyłu, aby Kleszczek ściągał go z powrotem. Nagle w burtę pontonu wczepiło się kilka par zielonkawych, plamistych rąk i świat fiknął koziołka. Jakub natychmiast zanurkował do dna i szybkimi ruchami ramion pomknął w stronę polskiego brzegu. Po ukraińskiej stronie huknął wystrzał karabinowy, a po chwili cała seria. Pod wodą słychać było je słabo. To Kleszczak przyszedł mu z pomocą… Egzorcysta ciągle płynął. Nieoczekiwanie coś złapało go za kostkę. Wyprowadził drugą nogą energiczny kopniak i poczuł z satysfakcją, że jego stopa miażdży rozpuchłe oblicze wroga. Dwie oślizgłe dłonie wpiły mu się w gardło. Ciachnął nożem, odcinając jedną w nadgarstku. Oślepiający ból w udzie. Dno pod nogami. Zerwał się i zaczerpnąwszy głęboko powietrza, brnął w stronę brzegu. Skorliński pospieszył mu na pomoc. Wbiegł w wodę po pierś i dzielnie walił saperką. Tymczasem po ukraińskiej stronie obudzili się pograniczniacy. W nocnym powietrzu daleko niósł się ryk silników terenowych samochodów. Jakub nie oglądał się. Kleszczak sobie poradzi.Kurde, krwawisz jak świnia – mruknął biznesmen,taszcząc przyjaciela na brzeg. Rozciął szybko drelichowe spodnie i oświetlił ranę latarką. Gwizdnął cicho przez zęby. W udzie egzorcysty tkwił grot dzidy wykonany z kości. – Kurde, co się tam stało? – zapytał.

– Utopce – wyjaśnił ponuro Wędrowycz.

– To wiem… No jednego, co najmniej, w kark dziabnąłem… Tylko dlaczego?Znalazły sobie okazję do wyrównywania porachunków…Wyrwał oścień i kulejąc, dowlókł się do samochodu. Tu pospiesznie opatrzyli ranę i nie włączając świateł, odjechali. Kleszczak przyjechał rankiem. Jakub leżał w swojej chałupie i uzupełniał piwem nocną utratę krwi. Czuł się podle.Dobrze widziałem? – zapytał. – Topielaki cię dorwały?Jakub kiwnął ponuro głową.Kurde – mruknął ukraiński biznesmen. – Słabo je widać w noktowizorze, ale jednego z kałacha dziabnąłem… Dzięki…Przepadł nasz spiryt i kanistry – westchnął Skorliński siedzący na ławie w kącie. – Cholera by to wzięła…300 litrów poszło…Fatalnie – westchnął Kleszczak. – Jak sądzisz Jakub,dużo ich tam siedzi? Egzorcysta wychylił kolejny kufel. Jego twarz odzyskiwała już normalne kolory. – Może być nawet kilkadziesiąt… Ściągnąłeś ponton?

– Tak, podziurawiony jakby rogami.

– Czyli mają też krowołaki – mruknął Jakub. – No krowy, co się potopiły – wyjaśnił, widząc, że nie rozumieją. Można by spróbować głuszyć granatami… Dużo roboty,miejsce fatalne, a i efekty słabe…

– Fatalnie – powiedział Kleszczak, bo ja mam już kolejną cysternę. Trzeba coś innego wymyślić. – Egzorcysta poskrobał się po głowie.

– Pomysł jest… – powiedział. – Tylko, że potrzebaby z pół kilometra stalowej linki i pół kilometra szlaucha. – Da się załatwić – Kleszczak kiwnął głową. Coś jeszcze?

– Harpunik…

– Będziemy polować? – ucieszył się Skorliński Śmierć utopcom… – One już nie żyją – Wędrowycz zdobył się na smutny uśmiech. – Nie, z nimi porachunki wyrównamy przy innej okazji… Teraz jest robota, nie warto się rozpraszać. Aha. Łopaty też będą przydatne. Ale ze dwa dni muszę wypocząć… Przepłukał ranę na nodze kubkiem bimbru. Na szczęście, topielce nie zatruły ostrza… Na granicę wjechał tir-chłodnia. Kierowca podał celnikowi paszport, listy przewozowe i deklarację celną. Wachman spokojnie przeczytał.Półtusze wołowe z Uzbekistanu – mruknął. – O, totam są krowy? Kierowca uśmiechnął się na potwierdzenie.Otwieraj klapę – polecił celnik. Zaskrzypiały stalowe wierzeje, z wnętrza ładowni powiało arktycznym zimnem. Celnik zaświecił latarką.Miały być półtusze, a tymczasem są całe woły mruknął. – Sprawdzić… Jego dwaj podkomendni wskoczyli do środka i wyciągnęli jedną, zamrożoną krowę. Zawyła szlifierka kątowa, tylko tak można było rozpiłować mięcho zamrożone w temperaturze -40°C. Z wnętrza wypatroszonego brzucha sypnęły się paczki ukraińskich papierosów.

– Co to niby jest? – celnik zapytał kierowcę.

– Nie mam pojęcia – zełgał Rosjanin. – Wrogowie podrzucili… Trzysta metrów niżej, w dół rzeki, Jakub ustawił nieduży wielorybniczy harpun na trójnogu. Wycelował w ukraiński brzeg i wystrzelił. Ostrze pomknęło nad wodą, ciągnąc za sobą stalową linkę. Z ponurym tąpnięciem wbiło się w rosnącą po tamtej stronie wierzbę. Kleszczak wyszedł zza betonowych bloków i odczepiwszy linkę od harpuna, pociągnął w swoją stronę. Zapadł zmierzch. Na granicę wjechał tir. Celnik dłuższą chwilę badał list przewozowy.Kartofle do Doniecka? – zdziwił się. Kierowca poważnie pokiwał głową. Wachman wyjął z kieszeni krótkofalówkę i wywołał posterunek po drugiej stronie. Hej mołojcy – zagadnął po ukraińsku. – Kartofle u was w sklepie są, po ile? – Po jakieś pół hrywny – wyjaśnił Ukrainiec.

– Dzięki – celnik wyłączył nadajnik.

– No, to wyjaśnij mi robaczku taką rzecz – zwrócił się do przewoźnika. – Skoro u nas kartofle są po czterdzieści groszy, a u nich po dwadzieścia, to dlaczego wieziesz je naUkrainę, zamiast od nich do nas? – Ja nic nie wiem – wyjaśnił kierowca. – Kazali to wieżę. – No, to do dzieła – celnik wręczył mu łopatę. – Zwal tonę do rowu, zobaczymy, co masz tam pod ziemniaczkami… Kierowca splunął ponuro.

– Całą tonę.

– Właśnie.

– Calutką?

– Co do kartofla.

– Tyle roboty? – mruknął – To ja się lepiej od razu przyznam… Mercedesa tam w ziemniakach rąbniętego zakopaliśmy… Celnik wystukał numer na komórce.Hrubieszów? Przysyłajcie ekipę, trzeba będzie zapudłować jednego obywatela… Pół kilometra szlaucha sięgnęło akurat od cegielni Kleszczaka do szopy po polskiej stronie. – Kurde, Jakub jesteś geniuszem – powiedział Skorliński. – Tylko jak to przepompujemy? A i cysternę muszę ściągnąć… – Spoko. Zaraz będzie moja ekipa – uśmiechnął się egzorcysta. W pięć minut później, koło szopy, zaparkowały wóz strażacki i szambiarka.To pewni ludzie, zawiozą ci spiryt, gdzie tylko zechcesz – wyjaśnił wspólnik. Dwaj strażacy podczepili pompę do wylotu rurki i szybko napełnili zbiornik.Dobra, zawieźcie pod ten adres w Lublinie – Skorliński podał im wizytówkę. – Tam wam zapłacą, zaraz zadzwonię… Strażacy odjechali bez słowa. Teraz miejsce wozu zajęła szambiarka.Cholera – mruknął biznesmen, patrząc nieufnie napojazd.

– Spokojnie – Wędrowycz poklepał go po ramieniu – umyliśmy instalację Ludwikiem. A spirytus i tak wszystko odkaża… Zresztą, co się łamiesz, nie my będziemy to pili… – Racja – biznesmen uśmiechnął się szeroko. – Do roboty chłopaki. Zahuczała pompa i zbiornik powoli zaczął się wypełniać. Jakub wyjął z kieszeni komórkę. – No i jak tam – zapytał Kleszczaka pilnującego cysterny po drugiej stronie granicy. – Spadło ciśnienie – zameldował ukraiński biznesmen. Nie ciągniecie? – Kurde, jak to nie? – zdumiał się egzorcysta. – Cały czas pompa idzie. Machnął ręką. Obsługa szambiarki wyłączyła silnik. Jakub odczepił rurkę i pociągnął ostrożnie łyk. Szlamowata, cuchnąca mułem woda z Bugu. – O karwia – zaklął.

– Co się stało? – zaniepokoił się Paweł.

– Zasrane utopce przeciapały nam bimbrociąg! Ciągniemy wodę z rzeki, a nie spiryt! Pobiegł na brzeg i po chwili wydobył z wody poszarpany koniec szlaucha.Tym razem toście przesrali – warknął.Gdzieś w trzcinach rozległ się ironiczny rechot. Na posterunek graniczny wjechał volkswagen. Wysiedli z niego staruszek w garniturze i młody człowiek (też w garniturze) z aktówką. Celnik wytrzeszczył na nich oczy. – Kim wy u licha jesteście?Główny Urząd Ceł – młody człowiek pokazał legitymację – Komisja do spraw likwidacji skonfiskowanych towarów. Celnik zasalutował.Główny technolog utylizacji alkoholu – przedstawił się staruszek, okazując lipną legitymację. – Prowadźcie dozbiornika. Celnicy posłusznie doprowadzili obu wspólników do silosu. – Stopień napełnienia? – zapytał Jakub.

– Osiem tysięcy litrów – zameldował celnik. – Mamy jeszcze dwa tysiące rezerwy… – Stężenie?

– Według pomiarów około siedemdziesiąt procent…

– Czystość?

– Laliśmy jak leci. Wedle instrukcji wszystko razem,wódkę, koniaki, spirytus, mołdawskie wina… – W porządku. Wykopać rów do Bugu i opróżnić zbiornik.

– Tak po prostu do rzeki? – zdumiał się celnik. – Przecież taka ilość alkoholu… Zaniknie życie biologiczne. – Zniszczenie takiej ilości alkoholu innymi metodami jest niemożliwe – powiedział Jakub. – Można oczywiściego spalić, ale to potrwa miesiącami… Poza tym może wybuchnąć… – Nie dałoby się jakoś bardziej ekologicznie? – zasępił się kierownik przejścia. – Najbardziej ekologicznym sposobem zniszczenia takiej ilości wódy byłoby jej wypicie – powiedział fałszywy technolog i uśmiechnął się do swoich myśli. – Osiem tysięcy litrów? – zdumiał się celnik.

– No i sami widzicie, że się nie da. Kopać rów i do roboty. Czterej celnicy wykopali kanał w niespełna trzy godziny. Jakub osobiście odkręcił spust. Alkohol popłynął strugą wprost do granicznej rzeki.

– Proszę wypełnić protokół – Skorliński podsunął zbaraniałym celnikom papiery. Zaczęli podpisywać. Dwie godziny później, kilometr w dół rzeki, ukraiński biznesmen Kleszczak wyprowadził dwudziestu swoich ludzi na brzeg. Zgodnie z przewidywaniami Wędrowycza tu właśnie, na mieliźnie, osiadły pijane utopce i nieprzytomne krowołaki. Josif rozdał podwładnym gazrurki i kije bejsbolowe. Nikt nie będzie niszczył bezkarnie bimbrociągów! – powiedział. – Wykończyć to ścierwo. Wody rzeki zabarwiły się posoką…