Marsga hujum

Avgust 1999 YERLIKLAR

— Juda yopishib olishdi-ku, taqillatishgani-taqillatishgan-a!

Missis Ttt jahl bilan eshikni ochdi.

— Xo‘sh, nima gap?

— Inglizcha gapirayapsizmi? — ostonada turgan odam hayron bo‘ldi.

— Qo‘ldan kelgancha, — javob berdi ayol.

— Sof ingliz tilida-ya!

Kelgan odam qandaydir maxsus libosda edi. Uning ortida yana uch kishi turardi; ularning barchasi xiyol hayajonda edi — yuzlari yal-yal yonar, boshidan-oyog‘igacha moy yuqi.

— Sizlarga nima kerak o‘zi? — keskin ohangda so‘radi missis Ttt.

— Siz marsliksiz! — kelgan kishi kuldi, — bu so‘z sizga, albatta, notanish. Bizda, yerliklarda, shunaqa deyishadi. — U hamrohlariga boshi bilan imlab, ishora qildi. — Biz Yerdan keldik. Men kapitan Uilyams. Biz bir soatgina oldin Marsga kelib qo‘ndik. Biz kelib qo‘ngan ikkinchi ekspeditsiyamiz! Bizgacha Birinchi ekspeditsiya kelgan edi, ammo ularning taqdiri bizga ayon emas.

Nima bo‘lganda ham biz yetib keldik. Siz esa biz uchratgan birinchi marslik bo‘lasiz.

— Marslik? — ayolning qoshlari kerildi.

— Sizga Quyoshdan to‘rtinchi Sayyorada yashayotganingizni aytmoqchiman! Shu aniqmi?

— Oddiy haqiqat, — ularga razm solgancha burnini jiyirib dedi ayol.

— Biz esa, — kishi o‘zining do‘mboq qizg‘ish qo‘lini ko‘ksiga bosdi, — Yerdan keldik. To‘g‘rimi, yigitlar?

— Xuddi shunday, kapitan, — baravariga javob berdi hamrohlar.

— Bu Tirr sayyorasi bo‘ladi, — dedi ayol, — agar uning haqiqiy nomini bilmoqchi bo‘lsangiz.

— Tirr, Tirr, — kapitan horg‘in kulib qo‘ydi. — G’alati nom ekan! Ammo, ayting-chi, muhtarama xonim, Sizning ingliz tilida bunday burro gapirishingizni qanday tushunsa bo‘ladi?

— Men gapirmayapman, — javob berdi ayol, — men o‘ylayapman. Telepatiya. Yaxshi boringlar! — shunday deya u eshikni qarsillatib yopdi.

Hayal o‘tmay, bu qo‘rqinchli odam yana eshikni taqillata boshladi.

Ayol eshikni ochdi.

— Tag‘in nima kerak? — so‘radi u.

Kishi o‘sha joyda turar va jilmayishga harakat qilardi, ammo undagi avvalgi dadillik ko‘rinmasdi. U ayolga qo‘lini uzatdi.

— Nazarimda, siz meni yaxshi tushunmadingiz…

— Nimani? — shartta dedi ayol.

Erkak hayratdan ko‘zlarini katta-katta ochdi.

— Biz yerdan uchib keldik!

— Vaqtim yo‘q, — dedi ayol. — Ishim boshimdan oshib-toshib yotibdi — tushlik, uyni yig‘ishtirish, tikish, ming xil mayda-chuyda ishlar… Sizga, ehtimol, mister Ttt kerakdir. U tepada o‘zining xonasida o‘tiribdi.

— Ha, ha, — bir narsani anglagandek ko‘zlarini pirpiratib dedi Yerdan kelgan odam. — Xudo haqqi, mister Tttni chaqiring.

— U band. — Shunday deya ayol yana eshikni qarsillatib yopdi.

Bu gal mehmon eshikni odatdagidan qo‘polroq tarzda taqillata boshladi.

— Bilasizmi nima? — qichqirib dedi mehmon eshik ochilar-ochilmas. U go‘yo mezbonni hang-mang qilib qo‘ymoqchidek dahlizga bostirib kirdi. — Mehmon deganni bunday kutmaydilar-da!

— Polni yog‘ tushsa yalagudek qilib qo‘yganman! — Qovog‘ini uyib dedi ayol. — Aft-angoringizni qarang, hammayog‘ingiz iflos, yo‘qolinglar ko‘zimdan! Agar uyimga kirmoqchi bo‘lsangiz, avval oyog‘ingizni tozalab keling!

Mehmon vahima bilan o‘zining iflos oyoq kiyimiga qarab qo‘ydi.

— Hozir adi-badi aytishib o‘tiradigan payt emas, — qat’iy ohangda dedi kishi. — Vaziyat shunaqa.

Buni nishonlashimiz kerak!

Ularning ko‘ngillaridagini so‘zsiz anglashi uchun mehmon ayolga qattiq tikilib qaradi.

— Agar mening billur kulchalarim kuyib ketgan bo‘lsa, — dedi qichqirib ayol, — sizlarni kaltak bilan!..

Shunday deya ayol vishillab turgan mo‘‘jazgina pechka tomon yugurdi. So‘ng terga botgan, bo‘g‘riqqan holda qaytib keldi. Uning ko‘zlari sap-sariq, badani qoracha, o‘zi ozg‘in va chaqqon, xuddi hasharot deysiz… Ovozi chinnidek jaranglardi.

— Shu yerda kutib turinglar. Men borib qaray-chi, balki biron daqiqadan keyin mister Tttning huzuriga kirishingiz mumkin bo‘lar, — unda nima ishingiz bor edi o‘zi?

— Unga ayting, biz Yerdan birinchi marta bu yerga uchib keldik!

— Nima birinchi marta? — Ayol oftobda kuygan qo‘lini balandga ko‘tardi. — Bo‘pti, bunisi muhim emas, men hozir kelaman.

Tosh uynig yo‘laklaridan uning qadam tovushlari quloqqa chalinib turdi.

Tepada esa haddan tashqari ko‘k, jazirama mars osmoni — xuddi chuqur issiq dengiz qotib qolgandek. Bamisoli ulkan qaynoq qozon ustida turgandek Mars cho‘li uzra parda yoyilib kela boshladi. Sal naridagi tepaning cho‘qqisida uchini osmonga qadagancha uncha katta bo‘lmagan samoviy kema turardi. Undan tosh uy eshigi tomonga yirik-yirik oyoq izlari tizilib kelgan edi.

Tepadagi ikkinchi qavatda baqiriq-chaqiriq ovozlari eshitilardi. Eshik tagidagi odamlar bir-biriga qarar, og‘irliklarini goh u oyoqlariga goh bu oyoqlariga solar, kamarlarini to‘g‘rilar edilar. Tepada qandaydir erkak ovozining o‘shqirgani eshitildi. Unga ayol ovozi javob aytdi: chorak soatdan keyin yerliklar nima qilishini bilmay, oshxonada u yoqdan-bu yoqqa borib kela boshladilar.

— Chekamizmi? — dedi ulardan biri.

Ikkinchisi sigareta oldi — ular cheka boshlashdi. Barchalari shoshmaygina oppoq tutunni ichga tortar edilar. Kurtkalarining g‘ijimlarini yoyishdi, yoqalarini to‘g‘rilashdi, tepadagi ovozlar hamon guvillar, shang‘illar edi. Komandir soatiga qaradi.

— Yigirma besh daqiqa, — dedi u. — U yoqda nima bo‘layotgan ekan-a?

U deraza oldiga keldi-da, tashqariga qaradi.

— Kun yonayapti, — dedi fazogirlardan biri.

— Gapirmang, — erinchoqlik bilan qo‘lini so‘rdi, tushki oftobdan holsizlangan ikkinchisi.

Tepadagilarning ovozlari bo‘g‘iq g‘o‘ldirashga aylandi, so‘ng butunlay tinchib qoldi. Butun uyda tiq etgan tovush eshitilmaydi. Har kim faqat o‘zining nafasinigina eshitadi, xolos.

Shu alpozda bir soat o‘tdi.

— Biz tufayli biror kor-hol ro‘y bermadimikan? — dedi komandir mehmonxona eshigi yoniga yaqinlasharkan va o‘sha tomonga qaradi.

Missis Ttt gullariga suv quyib xona o‘rtasida turardi.

— Men bo‘lsam bunaqasini unutib yuborganman deb yuribman… — dedi ayol kapitanni ko‘rib. U oshxonaga chiqdi. — Kechirasiz. — Ayol unga bir parcha qog‘ozni uzatdi. — Mister Ttt juda band. — U o‘zining idish-tovoqlariga o‘girildi. — Baribir sizga u emas, balki Mister Aaa kerakdir. Mana bu qog‘ozni olib, moviy anhor yonidagi qo‘shni qo‘rg‘onga boring-da, u yerda mister Aaa siz bilmoqchi bo‘lgan hamma narsani aytib beradi.

— Biz hech narsani bilishimiz kerak emas, — e’tiroz bildirdi komandir do‘rdoq lablarini shishirib. — Busiz ham biz hamma narsani bilamiz.

— Qog‘ozni oldingiz, sizga tag‘in nima kerak? — keskin ohangda so‘radi ayol. Ular ayoldan shundan boshqa narsa ola olmas edilar.

— Bo‘pti, — dedi komandir. Uning hamon ketgisi yo‘q edi. U go‘yo bir narsani kutayotgandek joyidan qimir etmasdi. Xuddi yangi yil archasini tomosha qilayotgan go‘dakdek angrayib qarab turardi. — Bo‘pti, — takrorladi u. — Qani ketdik yigitlar.

Shunday qilib to‘rtovlon yerlik uydan chiqishdi-da, diqqinafas jimjit yoz kuni qo‘yniga sho‘ng‘ib ketishdi.

Yarim soatdan keyin o‘zining kutubxonasida savlat to‘kib o‘tirgan mister Aaa temir piyolasidan elektr alangasini ho‘plagancha tosh terilgan yo‘lakdan ovozlar kelayotganini eshitdi. U gavdasini derazadan chiqarib, bir xil kiyingan to‘rttala odamga ko‘zlarini qisib qaray boshladi.

— Mister Aaa sizmisiz? — so‘rashdi ular.

— Men.

— Bizni sizga mister Ttt yubordi, — qichqirdi komandir.

— Nima sababdan? — so‘radi Aaa.

— U band ekan!

— Hm, bilasizmi, bu… — g‘ijinib dedi mister Aaa. — Allaqaerdagi bekorchixo‘jalarning ko‘ngillarini olishdan mening boshqa tashvishim yo‘q deb o‘yladimikan?

— Hozir buning ahamiyati yo‘q, ser! — qichqirdi komandir.

— Menga esa ahamiyati bor. Bir dunyo kitob yig‘ilib qolgan, ularni o‘qib chiqishim kerak. Mister Ttt hech kim bilan hisoblashmay qo‘ygan. U menga birinchi marta bunday surbetlarcha muomala qilayotgani yo‘q. Iltimos, qo‘lingizni silkitmang, janob! Meni tinch qo‘ying! Siz bularni e’tiborga olmasangiz bo‘lmaydi. Men gapirayotganimda odamlar quloq solishiga o‘rganib qolganman. Iltimos, gapimni oxirigacha eshiting! Aks holda men siz bilan umuman gaplashmayman.

To‘rttala kishi pastda og‘izlarini ochgancha sarosima ichida depsinar edilar. Kapitanning peshonasidagi tomirlar bo‘rtib chiqdi. Hatto ko‘zlarida yosh yiltilladi.

— Ana shunaqa, — nasihat qilishda davom etdi mister Aaa. — Xo‘sh, o‘ylab qarang-a, mister Tttning meni shunday pisand qilmasligi yaxshi ishmi?

To‘rttala kelgindi jazirama kuni hovuri orasidan unga hayrat bilan qarab turardi. Kapitanning toqati toq bo‘ldi:

— Biz Yerdan uchib keldik!

— Menimcha, u juda ham odobsizlikni haddidan oshirib yubordi, — ming‘irladi mister Aaa.

— Samoviy kema. Biz raketada uchib keldik. Ana u!

— Koshki u birinchi marta menga nisbatan shunday nopisandlik qilayotgan bo‘lsa?

— Tushunayapsizmi — Yerdan!

— U mendan ko‘radi hali, men unga qo‘ng‘iroq qilaman-da, boplab tuzlayman, ha, ha!

— Biz to‘rttamiz — men va mana bu uchalasi. Kemam ekipaji.

— Mana hozir trubkani olaman-u, qo‘ng‘iroq qilaman.

— Yer. Raketa. Odamlar. Parvoz. Samo.

— Qo‘ng‘iroq qilaman-da, boplab ta’zirini beraman. — Qichqirdi mister Aaa va xuddi teatrdagi qo‘g‘irchoqdek derazadan g‘oyib bo‘ldi.

Qandaydir noma’lum apparatda ikki kishining qattiq aytishayotgani baralla eshitilib turardi. Kapitan va uning komandasi o‘zlarining nafis sarvqomat va jonajon raketalariga mungli qaragancha hovlida tik turishardi.

Mister Aaa derazadan gavdasini chiqarib, tantanavor e’lon qildi:

— Men uni duelga chaqirdim. Vijdonim haqqi. Eshitdingizmi, duelga.

— Mister Aaa, — bosiqlik bilan gap boshladi kapitan.

— Shartta otib tashlayman, mana meni aytdi dersiz!

— Mister Aaa, iltimos, gapimga quloq soling. Biz oltmish million millik yo‘lni bosib kelayapmiz.

Mister Aaa birinchi marta kapitanga e’tibor qildi.

— Shoshmang, nima dedingiz? Ie, qaerdan keldik dedingiz?

Kapitan oppoq tishlarini ko‘rsatib jilmaydi. U o‘zicha shivirladi:

— Hayriyat-ey, endi o‘ziga keldi! — so‘ng baland ovozda dedi: — Oltmish million millik naridagi Yer sayyorasidan keldik!

Mister Aaa esnadi.

Yilning shu faslida — zo‘rg‘a ellik million, undan ortiq emas. U qo‘liga qandaydir dahshatli qurolni oldi.

— Bo‘pti, men ketdim. Mana bu ahmoqona xatingizni oling. Bilmadim, bu xat sizga nima karomat ko‘rsatadi, keyin anovi tepalikdan shaharchaga o‘tib boring. U Iopr deb ataladi. U yerda dardingizni mister Iiiga aytasiz. U aynan sizga kerak odam. Sizga anovi mister Tttning keragi yo‘q edi. Tomi ketgan, uni narigi dunyoga, albatta, jo‘natmay qo‘ymayman. Lekin buni men qilmayman. Bu mening vazifamga kirmaydi.

— Vazifa, vazifa! — ermak qilib dedi komandir. — Yerdan kelgan odamlarni qabul qilish kerak bo‘lganda allaqanday vazifaga balo bormi?

— Bunaqa bema’ni gaplaringizni qo‘ying! Buni hamma biladi. — Mister Aaa zinadan pastga qarab chopdi. Yaxshi qoling!

Shunday deya u it quvlagan soqovdek pildirab ketdi.

Fazogirlar mutlaqo hangumang bo‘lib qolishdi. Oxiri kapitan dedi:

— Yo‘q, baribir, gapimizga quloq soladigan odamni topmay qo‘ymaymiz.

— Hozircha ketib, keyin qaytib kelsak-chi? — mungli holda dedi o‘rtoqlaridan biri. — Uchib ketib yana qo‘nsak, uchib ketib yana qo‘nsak. Bungacha ularning aqli kirib, bizlarni kutib olishga taraddud ko‘risharmidi.

— Ha, shunday qilmasa bo‘lmaydiganga o‘xshaydi, — to‘ng‘illab dedi g‘amgin kapitan.

Shaharcha jiz-biz edi. Marsliklar uylariga goh kirib, goh chiqar, bir-biri bilan salomlashardilar, ular yuzlariga yoqimli xilma-xillik uchun oltin, moviy, qizil rangdagi niqoblar kiyib olgan edilar, bundan tashqari, kumush labli va brinch qoshli, kulib turgan va tumshaygan niqoblar ham bor edi. Xullas, har bir niqob o‘z egasining axloqini namoyish etib turardi. Uzoq yo‘l bosib, qora terga botgan yerliklar to‘xtadilar va yoshgina qizaloqdan mister Iiining qaerda yashashini so‘radilar.

— Hov, ana u yerda, — boshi bilan imlab ko‘rsatdi qizaloq.

Kapitan toqatsizlik bilan, ehtiyotkorona bir tizzasiga cho‘kdi-da, qizaloqning ma’sumgina chehrasiga qaradi.

— Hoy qizaloq, bilasanmi, senga bir narsa aytmoqchiman.

U qizaloqni tizzasiga o‘tqazdi-da, keng kaftlari bilan uning qoracha qo‘lchalarini siqdi, go‘yo tun bo‘yi unga ertak so‘zlamoqchidek, go‘yo bir-biridan qiziq voqea va tafsilotlarni shoshmasdan qizaloqning yosh shuuriga erinmay joylamoqchi bo‘lgandek.

— Bilasanmi, jajjiginam, yarim yil muqaddam Marsga boshqa bir raketa uchib kelar edi. Unda York ismli bir odam o‘z yordamchisi bilan bo‘lardi. Biz unga nima bo‘lganini bilmaymiz. Balki ular halokatga uchragandir, ular raketada uchib kelar edilar, biz ham raketada uchib keldik. Ishonmasang, ana, bir ko‘rib qo‘y-a, qara, qanday katta raketa! Shuning uchun biz ikkinchi ekspeditsiyamiz, bizdan oldin esa birinchi bo‘lgan edi. Biz Yerning o‘zidan uzoq uchib keldik…

Qizaloq beixtiyor bir qo‘lini bo‘shatdi-da, yuziga loqaydlikni ifoda etuvchi oltin niqobni tushirib oldi.

So‘ng o‘yinchoq oltin o‘rgimchak uyasini olib, uni yerga tushirib yubordi, kapitan esa hamon unga uqdirardi. O’yinchoq o‘rgimchak itoatkorona qizaloqning tizzasiga o‘rmalab chiqdi, qizaloq esa loqayd bir tarzda haligi niqobining tirqishchasidan uni kuzatib turardi: kapitan beozorgina o‘rgimchakni itqitib yubordi-da, o‘z sarguzashtlarini hikoya qilishda davom etdi.

— Biz — yerliklarmiz, dedi u. — Gapimga ishonasanmi?

— Ha. — Qizaloq oyoqlarining barmoqlari qumda nimalar chizayotganiga ko‘zining qiri bilan qarab turardi.

— Juda aqlli qizaloq ekansan. — Komandir uni o‘ziga qaratish uchun qizaloqning qo‘lini yarim hazil-yarim chin bilan chimchilab qo‘ydi. — Biz o‘zimizga raketa qurib oldik, bunga ishonasanmi?

Qizaloq barmog‘ini burniga tiqdi.

— A-ha.

— Va… yo‘q, yo‘q, donoginam. Barmog‘ingni burningdan ol… Va men samoviy kema komandiri, va…

— Bunday raketada tarixda hali hech kim hech qachon koinotga chiqqan emas, — dona-dona qilib dedi ko‘zlarini qisgancha qizaloq.

— Qoyil! Buni qanday bilasan?

— Telepatiya. — U barmog‘ini naridan-beri tizzasiga surtdi.

— Xo‘sh? Nahotki bu seni ozgina bo‘lsa-da, qiziqtirmasa? — deyarli qichqirib dedi komandir. — Nahotki, bundan xursand emassan?

— Undan ko‘ra siz mister Iiining oldiga borsangiz, yaxshi bo‘lardi. — Qizaloq o‘yinchoqni yerga tushirib yubordi. — U sizlar bilan jon-jon deb gaplashadi.

Shunday deya qizaloq izma-iz o‘zi bilan yugurib ketayotgan o‘yinchoq-o‘rgimchak hamrohligida qochib ketdi.

Komandir qizga qo‘lini uzatgancha va orqasidan qaragancha joyida o‘tirib qolaverdi. U ko‘zlariga yosh qalqib chiqqanini his qildi. Nochor ahvolda og‘zini ochib, bo‘m-bo‘sh qo‘llariga qarab qo‘ydi. O’z soyalaridan ko‘z uzmay, o‘rtoqlari uning yonida turardi. Ular yo‘ldagi toshlarga tupurishdi…

Mister Iiining o‘zi eshikni ochdi. U ma’ruzaga shoshardi, biroq agar tezroq ichkariga kirib muddaoga ko‘chib qolishsa, ular uchun bir necha daqiqa vaqtini ajratishga tayyor edi…

— Ko‘p vaqtingizni olmaymiz, — dedi kapitan shishgan qovoqlarini horg‘in ko‘tarib. — Biz YErdan kelganmiz, anavi yerda raketamiz turibdi, biz to‘rttamiz — uch fazogir va komandir. Biz butunlay holdan toyganmiz, qornimiz och. Uxlashga qulay joy qidirayapmiz. Kimdir bizga shaharcha kalitini topshirsa yoki shunga o‘xshagan biror yordam bersa yaxshi bo‘lardi, qo‘llarimizni qisib, urra deb qichqirishsa, “tabriklaymiz, chol bobolar!” deyishsa boshimiz ko‘kka yetar edi. Bor-yo‘q iltimosimiz shu!

Mister Iii daroz gavdali, qalin ko‘k shishali ko‘zoynak ortiga yashiringan sarg‘ish ko‘zli odam edi.

YOzuv stoli uzra engashib, u qandaydir qog‘ozlarni o‘ychan varaqlardi, ora-chora sinchkov nigohlari bilan mehmonlarga qarab qo‘yardi.

— Bu ish qog‘ozlari qaysi go‘rga ketdi ekan-a. — U stolning barcha tortmalarini titib chiqdi. —

Qaerga qo‘ydim-a? — U qovog‘ini uydi. — Qaerdadir, mana bu yerdamidi-ey… Ey, ha, mana ular!

Marhamat! — u shiddat bilan kapitanga qog‘ozni uzatdi. — Siz bularga imzo chekishingiz kerak. — Mana bu dahmazalarni o‘qib chiqishimiz kerakmi?

Ko‘zoynakning qalin shishalari kapitanga qadaldi.

— Axir o‘zingiz aytmadingizmi, Yerdan keldik deb? Shunday ekan, bunga imzo cheking, vassalom.

Kapitan imzo chekdi.

— Komanda ham imzo chekishi kerakmi?

Mister Iii unga qaradi, qolgan uchalasiga ham qaradi va masxaraomuz qah-qah urib kulib yubordi.

— Bular ham imzo chekishi kerakmi?! Vah-hah-ha! Ey, qoyil-ey! Ular… ular… — uning ko‘zlaridan yosh oqa ketdi. U tizzasiga shap etib urdi-da, kulgidan ikki bukilib qoldi. U og‘zini karrakdek ochib kular edi. U stolga yopishib oldi. — Ular ham imzo cheksin emish!..

Fazogirlar xo‘mrayishdi.

— Buning nima kuladigan joyi bor ekan?

— Ular ham imzo cheksin emish! — Azbaroyi ko‘p kulganidan charchab, uh tortib dedi mister Iii. — Tag‘in kulgili emasmish! Men bularni albatta mister Yyyga aytaman! — u kulgidan o‘zini to‘xtatolmay, imzo chekilgan ish qog‘ozlariga ko‘z yugurtirdi. — Hammasi joyidaga o‘xshaydi. — U bosh irg‘ab qo‘ydi. — Axir oxir-oqibatda zarur bo‘lib qolsa, hatto evtaniziyaga ham rozi ular. — U yana uzoq hingirlab kuldi.

— Nimaga rozi!

— Bo‘pti, qo‘yavering, mening sizga asragan bir narsam bor. Mana. Manavi kalitni oling.

Kapitanning yuzi kunday yorishib ketdi.

— O, bu qanday buyuk sharaf!

— Bu shahar kaliti emas, to‘nka! — to‘ng‘illadi mister Iii.

— Uyning kaliti. Yo‘lakdan to‘g‘ri boringlar-da, katta eshikni oching, ichkariga kiring-da, uni zichlab yopib qo‘ying. O’sha yerda tunashingiz mumkin. Ertalab esa men huzuringizga mister Yyyni yuboraman.

Kapitan jur’atsizgina kalitni oldi. U boshini xam qilib turardi. O’rtoqlari joyidan qilt etmasdi. Go‘yo badanlaridagi hamma qon so‘rib olingandek, ular tamoman holdan toygan edilar.

— Xo‘sh, tag‘in nima? Nima gap o‘zi? — so‘radi mister Iii. — Nimani kutayapsiz? Nima xohlaysiz? — U kapitanga yaqinroq bordi-da, boshini egib pastdan uning yuziga qaradi. — Gapiring, axir!

— Siz hatto… — deb gap boshladi kapitan. — Yana aytmoqchimanki… o‘ylashga ham… — u chaynaldi. — Biz qattiq mehnat qildik, uzoq yo‘l bosib keldik, balki, haligi, nima edi, qo‘limizni siqarsiz va… hech bo‘lmaganda “barakalla!” dersiz… — U jim bo‘lib qoldi.

Mister Iii istamaygina unga qo‘lini tutdi.

— Tabriklayman! — Uning lablarida sovuq tabassum jilvalandi. — Tabriklayman. — U orqa o‘girdi.

— Endi men boray. Kalitni esingizdan chiqarmang.

Shunday deya u go‘yo mehmonlar havoda erib ketgandek, ularga ortiq e’tibor ham qilmay, mister Iii xona bo‘ylab yurar ekan, ixchamgina portfeliga qandaydir qog‘ozlarni tiqdi. Bu nari borsa besh daqiqacha davom etdi va bu vaqt ichida u biror marta ham qovog‘ini uyib turgan to‘rttala mehmonga churq etib og‘iz ochmadi. Mehmonlar esa boshlarini eggancha horg‘in ko‘zlarini yerga tikib, burunlaridan tortsa yiqilgudek bir holda zo‘rg‘a oyoqda turishardi.

Chiqib keta turib, mister Iii tirnoqlariga sinchkovlik bilan razm soldi.

Kechqurungi g‘ira-shiralikda yo‘lak bo‘ylab ketib borishardi. Ular katta yaltillagan kumushrang eshik oldida to‘xtashdi va kumush kalit bilan uni ochishdi. Ichkariga kirib eshikni zichlab yopishdi-da, atrofga razm solib qarashdi.

Ular keng, charog‘on zalda turishardi. Erkaklar va ayollar stollarda o‘tirishar, to‘p-to‘p bo‘lib turishar, suhbatlashishar edi. Qulfning shiqirlaganini eshitib, ular qayrilib qarashdi va maxsus libos kiygan to‘rttala odamga tikilib qolishdi.

Marsliklardan bittasi ular oldiga borib ta’zim qildi.

— Men mister Uuuman, — tanishtirdi u o‘zini.

— Men esa Nyu-Yorkdan, Yerdan kelgan kapitan Jonatan Uilyamsman, — javob berdi kapitan pinagini ham buzmay.

Birdan zalda gulduros qarsaklar yangradi.

Qiyqiriq va hayqiriqlardan shift larzaga keldi. Qo‘llarini silkitgan, hayqirib qichqirgan, stollarni ag‘dar-to‘ntar qilgan, bir-birini turtgancha marsliklar zalning barcha tomonidan o‘zlarini yerliklar tomon otishdi, ularni mahkam quchoqlab to‘rttalasini ham qo‘llariga ko‘tarib olishdi. Olti marta ular mehmonlarni yelkalarida ko‘tarib butun zalni aylanib chiqishdi. Olti marta yugurib faxriy doira yasashdi, ular to‘xtovsiz sakrar, irg‘ishlar, raqs tushar, baland ovozda qo‘shiq aytar edilar. Yerliklar shu qadar hang-mang bo‘lib qolishdiki, butun bir daqiqa davomida ularni ko‘tarib turgan yelkalar uzra minib yurishdi, shundan keyingina o‘zlariga kelib, kula boshlashdi va bir-birlariga qarab:

— Ana, xolos, mana bu boshqa gap! — deya qichqira boshlashdi.

— Zo‘r! Allaqachon shunday qilish kerak edi! E-ha, u-ha-ha, voh-voh!

Ular tantanali suratda bir-birlarigi im qoqar, kaftlarini bir-birlariga urib qattiq-qattiq chapak chalar edilar.

— E-he!!!

— Urra! — hayqirardi olomon. Marsliklar yerlikni stol ustiga qo‘yishdi. Qiyqiriqlar tindi, kapitan sal bo‘lmasa ho‘ngrab yuborayozdi.

— Rahmat sizlarga, katta, rahmat. Bu ish zo‘r bo‘ldi…

— O’zingiz haqingizda so‘zlab bering, — taklif qildi mister Uuu.

Xaloyiq hayajon ichida oh va uh deb xo‘rsinar edi. Kapitan o‘z o‘rtoqlarini bir-bir tanishtirib chiqdi.

Ularning har biri qisqa-qisqa nutq irod qildi, har birining nutqi guldiros qarsaklar va hayqiriqlar bilan bo‘linib turdi.

Mister Uuu kapitanning yelkasiga shapatilab qo‘ydi.

— Hamyurtingni bu yerda uchratishdan zo‘r narsa bor ekanmi! Axir men ham yerdan kelganman-da.

— Ie, qanday qilib?

— Shunday qilib. Biz YErdan kelganlar anchaginamiz.

— Siz-a? Yerdan kelganmisiz? — kapitan ko‘zlarini chaqchaytirdi. — Bunday bo‘lishi mumkin emas!

Sizlar ham raketada kelganmisizlar? Fazoviy parvozlar qaysi asrdan boshlangan edi? — Uning ovozida tushkunlik sezilib turardi. — Darvoqe, qaerdansizlar, qaysi mamlakatdansizlar?

— Tuiereoldan. Men bu yerga ruh kuchi bilan ko‘p yillar ilgari kelganman.

— Tuierol… — asta takrorladi kapitan. — Bunday mamlakatni bilmayman. Ruh kuchi degani nima degani o‘zi?..

— Mana missis Rrr, u ham Yerdan kelgan, to‘g‘rimi, mister Rrr?

Mister Rrr bosh irg‘adi va g‘alati jilmayib qo‘ydi.

— Mister Yuyuyu ham, mister Shshsh ham, mister Vvv ham!

— Men esa Yupiterdan kelganman, — o‘zini tanishtirdi bir erkak g‘o‘dayib.

— Men esa Saturndan kelganman. — Uning gapini ilib ketdi ko‘zlarini ayyorona yiltillatib boshqa biri.

— Yupiter, Saturn… — bidirladi kapitan ko‘zlarini pirpiratib.

Zim-ziyo qorong‘ulik tushgan edi. Marsliklar fazogirlar atrfida ivirsir, stollarda o‘tirardilar, biroq stollar bo‘m-bo‘sh bo‘lib, ziyofatdan nom-nishon yo‘q edi. Sariq ko‘zlar chaqnar, yonoqlarining tagida chuqur-chuqur soyalar o‘ynardi, shunda kapitan zalda derazalar yo‘qligini, yorug‘ to‘g‘ri devorlar orasidan o‘tib kelayotganini payqab qoldi. Eshik ham bor-yo‘g‘i bittagina edi. Kapitan lunjini osiltirdi.

— Bir tiyinga qimmat narsalar! Tuiereol degani qaerda ekan-a? Amerikadan uzoqmi?

— Amerika nima degani?

— Amerika haqida eshitmaganmisiz?! O’zingiz Yerdanman deb aytasiz-u, tag‘in Amerikani bilmaysiz-a?

Mister Uuu jahl bilan boshini siltadi.

— Yer boshdan-oyoq dengiz, dengizdan boshqa hech narsa yo‘q. U yerda hech qanday quruqlik yo‘q. O’zim o‘sha yerdanman, men bilmay, kim bilsin.

— Shoshmang, — kapitan orqaga bir odim tisarildi, — siz g‘irt marslik ekansiz! Ko‘zlaringiz sap-sariq, badaningiz qoracha…

— Yer nuqul junglilar bilan qoplangan, — mag‘rur gap qo‘shdi mister Rrr. — Men Orridanman, kumush madaniyati mamlakatidanman!

Kapitan nigohini bir chehradan boshqa chehraga, mister Uuudan mister Yuyuyuga, mister Yuyuyudan mister Zzzga, mister Zzzdan mister Nnnga, mister Xxxdan mister Bbbga oldi. U marsliklarning ko‘zlari bir qorayib, bir kengayayotganini, bir chaqchayib, bir xiralashganini ko‘rib turardi. Uning vujudini titroq bosdi. Nihoyat, u o‘z hamrohlari tomon o‘girildi-da, ma’yus dedi:

— Buning nima ekanini tushundilaringmi?

— Nimani, kapitan?

— Bu hech ham tantanali uchrashuv emas, — horg‘in dedi u, — shoshilinch qabul ham emas.

Ziyofat ham emas. Biz bu yerda hurmatli mehmonlar ham emasmiz. Ular esa Mars hukumatining vakillari ham emas. Ularning ko‘zlariga bir qarang-a, nutqlariga yaxshilab quloq solib ko‘ring-a!

Fazogirlar nafaslarini ichlariga yutishdi. Ko‘zlarini ola-kula qilgancha ular asta-sekin g‘alati zalga nigoh yugurtira boshlashdi.

— Endi bildim. — Kapitanning ovozi go‘yo uzoqdan kelayotgandek edi. — Bildim, ular bekorga bizga yangi manzillarini berishmabdi va biz to mister Iiini uchratguncha boshqa birovning oldiga jo‘natishmabdi… Ular bekorga bizga aniq manzil bilan kalitni berib, eshikni ochib kirib, ichkaridan qattiq yopib olishimizni tayinlashmagan ekan. Biz qo‘lga tushdik…

— Qo‘lga tushdik deysizmi, komandir? Kimning qo‘liga?

Kapitan shalvirab qoldi.

— Jinnixonaga tushibmiz.

Tun cho‘kdi. Shaffof devorlarning orasiga yashiringan chiroqlardan taralayotgan g‘ira-shira nurga to‘lgan keng tanobiy uyda sukunat hukmron edi. To‘rttala yerlik yog‘och stol atrofida o‘tirgancha boshlarini xam qilib, shivirlashar edilar. Yerda ayqash-uyqash bo‘lib erkak va ayollar uxlar edilar. Qop-qorong‘i burchaklarda nimalardir g‘imirlar, yakkam-dukkam ko‘lankalar qo‘llarini g‘alati-g‘alati silkir edilar. Har yarim soatda fazogirlardan biron kishi kumush eshik oldiga borardi-da, stol oldiga qaytib kelardi.

— Foydasi yo‘q, kapitan. Biz bu yerdan endi chiqib ketolmaymiz.

— Kapitan, nahotki bizni jinni deb o‘ylashgan bo‘lsa?!

— Bo‘lmasa-chi?! Aks holda nega bizning kelishimizni tantanali kutib olishmadi? Biz ular uchun shunchaki ruhiy kasallarmiz, bizdaqalar bu yerda to‘lib-toshib yotibdi. — U uxlab yotgan odamlarga ishora qildi. — Bular axir paronoidlar-ku, bittasi ham sog‘ emas! Lekin ular bizni qanday kutib olishdi!

Menga hatto, — uning ko‘zlarida uchqun sachradi va o‘sha zahoti o‘chdi, — oxiri tantanali uchrashuv ustidan chiqqandek tuyuldi. Mana bu hayqiriqlar, qo‘shiqlar, nutqlar… Axir bari zo‘r bo‘lgan edi-ku…

— Bizni bu yerda qancha ushlab turishar ekan, a?

— Biz o‘zimizning jinni emasligimizni isbotlagunimizcha.

— Ha, bu qiyin emas ekan-ku.

— Men ham shunday deb o‘ylayman…

— Siz, aftidan, nimadandir cho‘chiyapsiz, shekilli, kapitan?

— Hm… Hov anovi burchakka bir qarang.

Qorong‘ida bir erkak cho‘nqayib o‘tirardi. Uning og‘zidan mittigina yalang‘och ayol shaklidagi moviy olov otilib turardi. Ayol havoda ko‘kishtob tutun ichida mayin uchardi va nimalarnidir shivirlab xo‘rsinar edi.

Kapitan boshi bilan boshqa tomonni ko‘rsatdi. U yerda bir ayol turar, turgan joyida hayratomuz shakllarga kirar edi. Avvaliga u billur ustunlar ichida tutqun holida ko‘rindi, so‘ng oltin haykalga aylandi, so‘ng kedr hassasi shaklini oldi va nihoyat yana o‘zining avvalgi qiyofasiga qaytdi.

Hamma joyda erkaklar va ayollar binafsharang olovning ingichka tillarini o‘ynar, tinimsiz bir shakldan boshqasiga kirar edilar, zero tun g‘am-anduh va sarguzashtlar pallasi hisoblanadi.

— Afsungarlik, qora jodugar, — shivirladi yerliklardan biri.

— Yo‘q, alahsirashlar bu. Ular bizga alahsirashlarini namoyish etishayapti, biz ko‘rib turgan bu narsalar ularning alahsirashlaridir. Telepatiya. O’z-o‘zini ishontirish va telepatiya.

— Siz shundan tashvishdamidingiz, kapitan?

— Ha. Agar alahsirashlar bizga — nafaqat, nafaqat, bizlarga shunday aniq bo‘lib ko‘rinar ekan, modomiki alahsirashlar shunday ishonchli va rostdek bo‘lib tuyular ekan, ular bizni jinni deb o‘ylashlari hech gap emas-da. Anovi erkak moviy olovdan mitti ayollar yasay oladi, anovi ayol esa haykalga aylanishga qodir; marsliklarning raketa kemasi bemor xayolotimiz samarasi deb o‘ylashlari uchun bemalol kifoya qiladi.

Qorong‘ilik ichidan kimningdir ayanchli xo‘rsingani eshitildi.

Chor atrofda goh chaqnab, goh o‘chib, moviy olovlar raqs tushar edi. Uxlab yotgan erkaklarning oldidan qizil qumdan yasalgan shaytonvachchalar uchib chiqar edi. Ayollar lorsillagan ilonlarga aylanar edilar. Turli hayvon va yirtqichlarning hidi anqirdi.

Tong otgach, hamma risoladagidek, quvnoq va sog‘lom ko‘rinar edi. Haligi alahsirashlar-u, g‘alati olovlardan nom-nishon yo‘q edi. Kapitan o‘z jamoadoshlari bilan hali-veri ochilib qolar degan umidda kumush eshik oldida turar edi.

Mister Iii rosa to‘rt soatdan keyin paydo bo‘ldi. Ular uning eshik ortidan ichkariga kirishidan avval bitta-bitta chaqirib, o‘zining mo‘‘jazgina xonasigi olib kirish uchun rosa uch soat eshik ortida turganiga shak-shubha qilmas edilar.

Agar uning niqobiga ishonadigan bo‘lsak, bu ochiqko‘ngil, yuzidan tabassum arimaydigan bir erkak edi, uning niqobida bir emas, uchta kulib turgan qiyofa tasvirlangan edi. Darvoqe, niqob ostidan chiqayotgan tovush tabassumli psixiatrga unchalik yarashmayotgan edi.

— Xo‘sh, sizni nima bezovta qilayapti?

— Siz bizni jinni deb o‘ylayapsiz, lekin bu to‘g‘ri emas, — dedi kapitan.

— Aksincha, men sizlarni barchalaringizni jinni deyayotganim yo‘q, — psixiatr kichikkina ko‘rsatkich tayog‘ini kapitanga niqtadi. — Faqat sizni, hurmatli janob. Barcha qolganlar — ikkilamchi jinni.

Kapitan tizzasiga shap etib urib qo‘ydi.

— Ha, gap bu yoqda deng! O’rtoqlarimning ham ish qog‘oziga imzo chekishlari shartmi, deb so‘raganimda mister Iiining qah-qah urib kulishi shundan ekan-da!

— Ha, mister Iii menga hammasini aytib berdi. — Psixiatr niqobidagi og‘zini qiyshaytirib, xoxolab kuldi. — Zo‘r hazil bo‘ldi-da. Xo‘sh, men nima deyayotgan edim? Ha, ikkilamchi jinnilar. Mening oldimga quloqlaridan ilonlar chiqib turadigan ayollar kelishadi. Mening muolajamdan keyin ilonlar g‘oyib bo‘ladi.

— Biz jon-jon deb davolanishga tayyormiz. Boshlang muolajangizni.

Mister Iii sarosimalanib qoldi.

— Vo ajab, hech kim muolajaga rozi bo‘lmaydi. Bu muolaja juda ham boshqacha bo‘lsa kerak-da.

— Hechqisi yo‘q. Muolajani boshlang dedikmi, boshlang. Bizning sog‘ ekanimizga keyin amin bo‘lasiz.

— Iltimos, avval qog‘ozlaringizni bir ko‘rib chiqsam. Muolaja uchun hammasi to‘g‘ri rasmiylashtirilganmi? — U papkani varaqlab ketdi. — Xo‘sh… Qarang-a, sizga o‘xshagan bemorlarga alohida uslublar kerak ekan. Siz ko‘rgan jinnixonadagi bemorlar muolajasi ancha jo‘nroq ekan…

Ammo siznikiga o‘xshagan birlamchi, ikkilamchi, eshituv, hidlov va ta’m biluv jinnilarini qo‘shib hisoblaganda sezuv va ko‘ruv sezgilari bilan birgalikda men sizga aytsam, ish nihoyatda yomon. Biz evtanaziyani qo‘llashga majbur bo‘lamiz.

Kapitan hayqirgancha oyoqqa turdi.

— Nimalar deyapsiz o‘zi, boshimizni qotirmang! Qani, boshlang! Bizni tekshiring, tizzamizga bolg‘acha bilan uring. Yuragimizni eshiting, o‘tirib-turishga majbur qiling, savollar bering!

— Bosh ustiga.

Kapitan bir soatcha jo‘shib, qaynab gapirdi, psixiatr jim quloq solib turdi.

— Hech ishonib bo‘lmaydi, — o‘ychan g‘udranib dedi u. — Hayotimda bunaqa aql bovar qilmas alahsirashni eshitmagan edim.

— Jin ursin! Biz ko‘rsatamiz sizga hali samoviy kemamizni! — bo‘kirdi kapitan.

— Jon deb ko‘raman. Siz uni shu yerda xonada ko‘rsata olasizmi?

— Albatta, u sizning kartotekangizda turibdi. “K” harfida.

Mister Iii diqqat bilan kartotekani qarab chiqdi, hafsalasi pir bo‘lgandek tilini chaqillatib qo‘ydi-da, shoshmaygina tortmani ichkariga surib qo‘ydi.

— Meni ahmoq qilishingizga nima hojat bor edi, bu yerda hech qanday samoviy kema yo‘q-ku.

— Qayoqdan ham bo‘lsin, jinnivoy! Men hazillashgan edim. Endi ayt-chi, jinnilar haddidan oshayaptimi?

— Ba’zan juda qiziq-qiziq gaplar bo‘lib turadi. Bo‘pti, meni raketangiz oldiga olib boring. Men uni ko‘rmoqchiman.

Ular raketa oldiga kelishganida, jazirama tush payti bo‘lib qolgan edi.

— Xo‘sh, — psixiatr kemaga yaqin bordi-da, uning qorniga chertdi. Chertki ovozi mayin, guvullagan edi. — Ichkariga kirsak maylimi? — So‘radi u mug‘ambirona.

— Kiring.

— Mister Yyy kema ichiga kirdi-da, taxta bo‘lib qoldi.

— Osiy umrimda ko‘p narsalar bo‘lgan edi, ammo bunaqasi… — Kapitan sigarani chaynagancha kutardi. — Hammadan ham men uyga uchib, bu Mars deganini yelkamning chuquri ko‘rsin, deyishni juda-juda xohlab ketayapman. Shu ham sayyora bo‘ldi-yu!..

— Mening nazarimda, bu yerdagi har ikkitaning bittasi jinni. Odam degani ham shunchalik bema’ni bo‘ladimi?

— Nima bo‘lganda ham mening jinnimni chiqarib yuborishdi.

Yarim soatcha psixiatr nimalarnidir titkiladi, paypasladi, chertib ko‘rdi, quloq soldi, hidlab ko‘rdi, tilini tekkizib ko‘rdi, oxiri kema ichidan chiqib keldi.

— Xo‘sh, endi amin bo‘lgandirsiz? — Qichqirdi kapitan quloqlari hech narsani eshitmaganday.

Psixiatr ko‘zlarini yumdi-da, burnini qashidi.

— Bu ilgari men hech qachon uchratmagan oddiy alahsirash va xayolparastlikning yorqin namunasi ekan-ku! Men sizning “Raketa” degan narsangizni ko‘rib chiqdim. — U raketaga barmog‘i bilan chertib qo‘ydi. — Eshitib turibman. Sarobiy tovush. — U havoni burni bilan hidlab ko‘rdi. — Men uni hididan bilayapman. Tuyg‘ularning telepatik uzatishlaridan hosil bo‘lgan hidlash gallyutsinatsiyasi. — U raketa chokini o‘pib qo‘ydi. — Men uning ta’mini his qilayapman. Ta’m biluv illyuziyasi!

U kapitanning qo‘lini siqib qo‘ydi.

— Sizni tabriklashimga ruxsat bering! Siz ruhshunoslik dahosi ekansiz! Bu har qanday barkamollikdan oliydir! Sizning o‘z ruhiy xayolotingizni idrok etish kuchini to‘la saqlangani holda boshqa sub’ektlarni anglashga telepatik yo‘l bilan solishtirish qobiliyatingiz bag‘oyat ajoyib va tahsinga sazovordir. Bizning boshqa bemorlarimiz, odatda, ko‘ruv gallyutsinatsiyalariga mo‘ljallanadilar. Juda nari borganda, eshituv gallyutsinatsiyasi bilan qo‘shilib ketadilar. Siz bo‘lsangiz barchasi bilan bab-baravar muomala qilsangiz! Sizning jinniligingiz hayratomuz darajada mukammaldir!

— Mening jinniligim… — kapitanning rangi bo‘zdek oqardi.

— Ha, ha, ajoyib jinnilik! Ma’dan, rezina, graviatorlar, oziq-ovqat, kiyim-kechak, yonilg‘i, qurol-yaroq, zinalar, gaykalar, boltlar, qoshiqlar — men ko‘plab narsalarni tekshirib ko‘rdim. Umrimda bunaqa murakkab manzarani sira ko‘rmaganman. Hattoki karavotim tagidagi sharpalar ham qolmagan! Iroda degani ham shunchalik bo‘ladi-da! Bo‘ldi, men qanchalik tekshirmay, yana ularni istagancha paypaslab, hidlab, tinglab, til tekkizib ta’mini bilib olishingiz mumkin! Sizni quchishimga ruxsat bering!

Nihoyat, u kapitandan o‘zini chetga oldi.

— Men bu haqda risola yozaman. U ilmiy ishlarim ichidagi eng yaxshisi bo‘ladi! Kelasi oyda Mars Fanlar akademiyasida ma’ruza o‘qiyman! Birgina tashqi ko‘rinishingizni o‘zi nihoyatda qimmat turadi.

Siz hatto ko‘zingiz rangini almashtirmoqchi ham bo‘ldingiz — sariq o‘rniga ko‘kni, badaningiz qorachadan kelgan emas, bilki qizg‘ish! Mana bu kostyumingizni qarang, qo‘lingizda esa, oltita o‘rniga beshta barmoq bor! Nima ham derdik, ruhiyotdagi og‘ishlar ta’siri ostida mutlaqo biologik metamarfozadan boshqa hech narsa emas! Buning ustiga, anavi uchta oshnangizni aytmaysizmi…

U mo‘‘jazgina to‘pponchasini oldi.

— Sizni, albatta, davolab bo‘lmaydi. Baxtiqarosiz, g‘aroyib odamsiz! Sizni faqat o‘lim qutqaradi.

Bitta-yarimta aytadigan so‘nggi so‘zingiz bormi?

— Shoshmang, xudo haqqi, otmang!

— Sho‘rlik! Sizni bunday va mana bunaqa uchala odamni tasavvur etishga majbur etgan azoblardan qutqarmoqchiman. Sizni oldinda go‘zal kelajak kutib turibdi: men sizni o‘ldiraman-u, ko‘z ochib-yumguncha do‘stlaringiz ham, raketangiz ham gumdon bo‘ladi. Eh, bugungi kuzatishlarim bo‘yicha shunday bir maqola yozamanki — “Nerotik” saroblarining tarqalishi”!

— Men Yerdan kelganman! Mening ismim Jonatan Uilyams. Mana bular esa…

— Bilaman, bilaman, — quvnoq ohangda dedi mister Yyy va o‘q uzdi.

Kapitan yuragida o‘q bilan qulab tushdi. Uning do‘stlari qichqirib yuborishdi.

Mister Yyyning ko‘zlari kosasidan chiqib ketdi.

— Siz haliyam yashayapsizmi? Hecham bo‘lmagan gap! Zamon va makondagi persistensiyali gallyutsinatsiya! — u to‘pponchasini ularga o‘qtaldi. — Hechqisi yo‘q, men sizlarni g‘oyib bo‘lishga majbur etaman.

— Yo‘q, — qichqirishdi fazogirlar.

— Hattoki bemorning o‘limidan keyingi eshituv illyuziyasi, — ishchan bir ohangda dedi mister Yyy haligi uchalasini bittama-bitta o‘ldirar ekan.

Ular hech qancha o‘zgarmagan holda qum ustida qimir etmay yotar edilar.

U yotganlarni oyog‘i bilan turtdi, so‘ng raketa qorniga dukillatib urdi.

— Raketaga jin ham urmagan! Bular hali ham g‘oyib bo‘lgani yo‘q! — U yana va yana jonsiz jasadlarga qarata o‘q uzdi. Keyin bir qadam orqaga tisarildi. Tirjaygan qiyofadagi niqob uning oyog‘i ostiga qulab tushdi.

Psixiatrning yuz ifodasi asta-sekin o‘zgara boshladi. Pastki jag‘i osilib qoldi. Holsiz qo‘lidan to‘pponcha tushib ketdi. Nigohi bo‘m-bo‘sh, befarq boqardi. U qo‘llarini yuqoriga ko‘tarib siltadi va xuddi ko‘r odamdek joyida bir aylandi. U dam-badam so‘lagini yutgancha o‘lik jismlarni paypaslar edi.

— Gallyutsinatsiyalar, — jazava ichida g‘udranardi u. — Ta’m. Ko‘lankalar. Hid. Tovush. Sezgi.

U ko‘zlarining paxtasini chiqarib, qo‘llarini siltar edi. Lablarida ko‘pik paydo bo‘ldi.

— Chiringlar! — bo‘kirdi mister Yyy, o‘liklarga murojaat qilgancha. — Chiri! — Qichqirdi u raketaga.

U o‘zining titroq qo‘llariga qaradi.

— Menga yuqdi, — shivirladi u g‘azab ichida. — Endi menga o‘tdi. Telepatiya, gipnoz. Endi men jinniman. Jinnilarning barcha alomatlari menda. — Bir soniya u tosh qotib qoldi, so‘ng karaxt barmoqlari bilan to‘pponchani qidira boshladi. — Birgina vosita qoldi. Ularni chirib, yo‘q bo‘lib ketishiga birgina usul kor qiladi, xolos.

O’q ovozi yangradi. Mister Yyy qulab tushdi.

Quyosh nurlari ostida to‘rtta jasad yotardi. Ularning yonginasida mister Yyy ham yotardi.

Quyosh nurlariga cho‘mgan tepalik ustida tumshug‘ini osmonga qadagancha hech qayoqqa g‘oyib bo‘lmay, raketa qaddini tik tutib turardi. Shaharliklar ufqdagi raketani uchratib, buning nima ekanligiga aqllari yetmay, rosa boshlari qotdi. Uning nima ekanligini hech kim bilolmadi. Raketani eskichiga sotib yuborishdi, u uni olib ketdi-da, maydalab pullab yubordi.

Tun bo‘yi yomg‘ir tinmadi. Ertasiga osmon charaqlagan va havo iliq edi.