Marsga hujum

Noyabr 2005 KUZATUVCHILAR

O’sha kuni oqshom hamma uyidan chiqdi-da, osmonga tikilib qoldi. Ovqat ovqat joyida, idish idish joyida, kino kino joyida qolaverdi, hamma o‘zlarining endilikda u qadar yangi bo‘lmay qolgan ayvonchasiga chiqdi-da, yam-yashil Yer sayyorasiga ikki ko‘zlarini qadab olishdi. Bu mutlaqo noixtiyoriy tarzda sodir bo‘ldi; ular hozirgina radio tarqatgan yangilikning ma’nosini chaqishga tirishayotgandek yo‘l tutdilar. Ana u — Yer, u yerda urush pishib kelayotibdi, u yerda yuz minglab onalar, buvilar, otalar, aka-ukalar, amma-xolalar, amaki-tog‘alar, egachi-singillar bor. Ular ayvonda turgancha o‘zlarini Yerning borligiga ishontirmoqchi bo‘lar edilar; Bu bir vaqtlar Marsning borligiga ishonishdek qiyin bir narsa edi: nuqulgina telba-teskari jumboq. Sirasini aytganda-ku, Yer ular uchun o‘likdek bir narsa, ular u bilan uch yoki to‘rt yil avval xayrlashishgan. Masofani o‘ylasa, yurak uvishib ketadi, yetmish million yil tuyg‘ularni bo‘g‘adi, xotirani tilka-pora qiladi, Yerni kimsasizga aylantiradi, o‘tmishni sidirib tashlaydi va bu odamlarga bu yerda hech narsani o‘ylamasdan mehnat qilish imkonini beradi. Lekin bugun oqshom o‘lganlar oyoqqa turdi, Yerda yana hayot boshlandi, xotira uyg‘ondi va ular ko‘plab nomlarni tilga oldilar. Anavi erkak nima qilayapti-yu, manavi ayol nima qilayapti? Falonchi nima bo‘ldi? Odamlar o‘z ayvonlarida turib, bir-birlariga qarar edilar.

Soat to‘qqizda Yer go‘yo portlab ketdi va gurillab yona boshladi.

Ayvondagi odamlar xuddi olovni o‘chirmoqchi bo‘lgandek qo‘llarini tepaga irg‘itdilar.

Ular kutar edilar.

Yarim tunga kelib yong‘in so‘ndi. Yer o‘z o‘rnida qoldi. Ayvonlar bo‘ylab yengil nafas kuz shabadasidek yelib o‘tdi.

— Garridan biz hech narsa eshitmaganimizga ancha bo‘ldi.

— Unga nima qilardi?

— Oyimga xabar yuborsakmikan?

— U soppa-sog‘.

— Ishonching komilmi?

— Bo‘pti, faqat o‘zingni bos.

— Oyimga hech narsa bo‘lmagan deb o‘ylaysanmi?

— Bo‘lmasa-chi, ketdik, uxlaymiz.

Biroq hech kim ketmadi. Tungi maysazorga sovub qolgan kechlik ovqatni chiqarishdi, dasturxon tuzashdi va odamlar tungi soat ikkigacha, Yerdan nur radiosi xabari kelmaguncha ovqatni sanchqilari bilan erinibgina kovlar edilar. Bamisoli uzoqdan uchib kelayotgan tillaqo‘ng‘izlardek morze harflari yalt-yult qilib ko‘zga tashlanardi va ular o‘qir edilar:

Ular stoldan oyoqqa qalqdilar.

— Sem, bu yil akang Taddan biror narsa oldingmi?

— Bilmagandek gapirasan-a: Yerga xat yuborish besh tanga turadi. Bunga nimani ham yoza olarding.

— Men negadir Jeyndan xavotirdaman — Jeyn singilcham esingdami?

Salqin tong otganda, soat uchda “Yo‘l tovarlari” do‘konining egasi boshini chiqardi. Ko‘chadan odamlarning butun bir to‘dasi kelar edi.

— Men esa bilib turib yopmagan edim. Nima olasiz, mister?

Tongga yaqin do‘konning barcha tokchalari bo‘m-bo‘sh bo‘lib qolgandi.