Pamięć Światłości

GLOSARIUSZ.

Nota o datach w poniższym glosariuszu.

Kalendarz Tomański (opracowany przez Tomę dur Ahmida) został przyjęty blisko dwa stulecia po śmierci ostatniego mężczyzny Aes Sedai i rejestrował lata, które upłynęły Od Pęknięcia Świata (OP). Wiele z jego zapisów uległo zniszczeniu podczas Wojen z Trollokami i pod ich koniec wybuchł spór o poszczególne daty liczone według starego systemu. Tiam z Gazar opracował zatem nowy kalendarz, którego początkiem był koniec Wojen i który uświetniał wyzwolenie spod zagrożenia ze strony Trolloków. Każdy odnotowany w nim rok określano jako Wolny Rok (WR). Kalendarz Gazarański wszedł do powszechnego użytku w ciągu dwudziestu lat od zakończenia Wojen. Artur Jastrzębie Skrzydło starał się wprowadzić kolejny kalendarz, datujący swój początek od ufundowania jego imperium (OU), ale dzisiaj znany jest on jedynie historykom. Po ogólnej destrukcji, śmierci i zniszczeniach, które przyniosła z sobą Wojna Stu Lat, pojawił się następny kalendarz, opracowany przez Uren din Jubai Szybującą Mewę, uczoną Ludu Morza, i upowszechniony przez Farede, Panarch Tarabonu. Kalendarz Faredański, zapisujący lata Nowej Ery (NE), liczone od arbitralnie przyjętego końca Wojny Stu Lat, pozostaje obecnie w powszechnym użyciu.

Aelfinn: Rasa istot z wyglądu zasadniczo przypominających człowieka, ale z wyraźnymi wężopodobnymi cechami, które udzielają prawdziwych odpowiedzi na trzy pytania. Jakkolwiek brzmiałoby pytanie, odpowiedź zawsze będzie poprawna, choć często może przybierać nadzwyczaj mglistą formę, a pytania dotyczące Cienia mogą być niebezpieczne. Miejsce zamieszkania tych istot jest nieznane, można się z nimi spotkać, przechodząc przez ter’angreal, który niegdyś był w posiadaniu Mayene, a obecnie znajduje się w Kamieniu Łzy. Historia odnotowuje doniesienia, wedle których inna droga do ich siedziby wiedzie przez Wieżę Ghenjei. Przemawiają w Dawnej Mowie, mówią o traktatach i umowach, a tych, którzy przed nimi stają, zawsze pytają, czy posiadają przedmioty z żelaza, instrumenty muzyczne i narzędzia do krzesania ognia. Patrz również: Eelfinn, Węże i Lisy.

Aes Sedai: Władający Jedyną Mocą. Od Czasu Szaleństwa jedynymi pozostałymi przy życiu Aes Sedai są kobiety. Budzące powszechną nieufność, strach, a nawet nienawiść, są przez wielu ludzi obwiniane za Pęknięcie Świata; uważa się powszechnie, iż mieszają się do polityki poszczególnych państw. Jednocześnie niewielu władców obywa się bez rad Aes Sedai, nawet w tych krajach, w których istnienie takich koneksji musi być utrzymywane w tajemnicy.

Arad Doman: Naród mieszkający na wybrzeżu Oceanu Aryth. Obecnie rozrywany wojną domową oraz walkami z osobami, które opowiedziały się po stronie Smoka Odrodzonego. Stolicą kraju jest Bandar Eban, do którego przybywa wielu uchodźców z prowincji, wygnanych stamtąd przez kłopoty z żywnością. W Arad Doman arystokracja wywodząca się w prostej linii od tych, którzy założyli państwo, nosi nazwę szlachty krwi; władcę (króla albo królową) wybiera rada przedstawicieli cechów kupieckich (Rada Kupców), która prawie zawsze składa się wyłącznie z kobiet. Król lub królowa musi pochodzić z arystokracji, nie zaś z warstwy kupieckiej i potencjalnie rządzi dożywotnio. Oficjalnie król lub królowa posiada władzę absolutną, chociaż Rada może go (albo ją) usunąć trzema czwartymi głosów swoich członków. Obecnym władcą jest Król Alsalam Saeed Almadar, Lord Almadar, Głowa Dynastii Almadar.

Asha’man: (1) W Dawnej Mowie „opiekun” albo „obrońca”, z dodatkowym zaznaczeniem, iż jest to obrońca prawdy i sprawiedliwości.

(2) Miano oznaczające zarówno zbiorowość, jak i rangę, nadawane mężczyznom, którzy przybyli do Czarnej Wieży, położonej koło Caemlyn w Andorze, aby tam uczyć się przenoszenia Mocy. Ich szkolenie skupia się na metodach wykorzystania Jedynej Mocy w charakterze broni, a kiedy już nauczą się obejmować saidina, czyli męską połowę Prawdziwego Źródła, to wówczas wymaga się od nich wykonywania wszystkich obowiązków z użyciem Mocy, co stanowi kolejne odejście od zasad przestrzeganych w Białej Wieży. Nowo przyjęty mężczyzna otrzymuje tytuł Żołnierza; nosi prosty, skrojony na andorańską modłę, czarny kaftan z wysokim kołnierzem. Po wyniesieniu do rangi Oddanego uzyskuje prawo do wpinania w kołnierz kaftana srebrnej szpili zwanej Mieczem. Awans do rangi Asha’mana równa się prawu do wpinania Smoka – wykonanej ze złota i czerwonej emalii broszy. Mimo iż wiele kobiet, w tym również żony, ucieka, gdy odkrywają, że ich mężczyźni potrafią przenosić Moc, to jednak całkiem sporo mieszkańców Czarnej Wieży jest żonatych i tacy stosują własną odmianę więzi Strażnika, za której pomocą łączą się z żonami. Ta sama więź, przekształcona tak, by narzucać posłuszeństwo, jest ostatnimi czasy wykorzystywana do wiązania pojmanych do niewoli Aes Sedai. Z drugiej strony, na niektórych Asha’manów więź zobowiązań nałożyły Aes Sedai, lecz posługując się bardziej tradycyjnymi metodami stosowanymi wobec Strażników. Asha’manom przewodzi Mazrim Taim, który każe mówić na siebie M’Hael, co w Dawnej Mowie oznacza „wodza”.

Avendesorra: W Dawnej Mowie „Drzewo Życia”. Rośnie w Rhuidean.

Balwer, Sebban: Oficjalnie były sekretarz Pedrona Nialla (Lord Kapitan Komandor Synów Światłości), potajemnie jego mistrz szpiegów. Z sobie tylko wiadomych powodów pomógł Morgase (kiedyś Królowej Andoru) w ucieczce przed Seanchanami z Amadoru, po czym znalazł zatrudnienie na posadzie sekretarza Perrina t’Bashere Aybary i Faile ni Bashere t’Aybara. Niemniej z czasem zakres jego obowiązków rozrósł się i teraz kieruje działaniami Cha Faile, jest też mistrzem szpiegów Perrina, choć Perrin go za takiego nie uważa. Patrz: Cha Faile.

Callandor: Miecz Który Nie Jest Mieczem, Miecz Którego Nie Można Dotknąć. Kryształowy miecz przechowywany niegdyś w Kamieniu Łzy, potężny sa’angreal, którym mogą się posługiwać mężczyźni władający saidinem. Posiada opisane usterki, wśród których najważniejszą jest brak bufora dla Jedynej Mocy, który właściwie bezpieczny zeń użytek czyni niemożliwym; póki męska połowa Źródła nie została oczyszczona, zwielokrotniał szkodliwe oddziaływanie Skazy. Podejrzewa się, że posiada również inne, ukryte dotąd wady.

Cha Faile: (1) W Dawnej Mowie „Szpon Sokola”.

(2) Nazwa przyjęta przez młodych Cairhienian i Tairenian, rzekomych wyznawców ji’e’toh, którzy przysięgli lojalność Faile ni Bashere t’Aybara. Działają potajemnie jako jej osobista służba zwiadowczo-szpiegowska. Od czasu porwania Faile przez Shaido Aiel Cha Faile kontynuuje swoją działalność pod kierownictwem Sebbana Balwera.

Charin, Jain: zob. Długi Krok, Jain.

cuendillar: Przypuszczalnie niezniszczalna substancja stworzona podczas Wieku Legend. Wszelka znana energia użyta podczas próby rozbicia go zostaje wchłonięta, sprawiając, że cuendillar staje się jeszcze mocniejszy. Chociaż tajemnica związana ze stworzeniem cuendillara uważana jest za bezpowrotnie zaginioną, ostatnio pojawiły się pogłoski o nowych przedmiotach z niego wykonanych. Cuendillar jest również znany jako prakamień.

Czerwonoręcy: Żołnierze Legionu Czerwonej Ręki, których wybrano do tymczasowych obowiązków typu policyjnego, pilnowali zatem, czy inni żołnierze Legionu nie powodują kłopotów lub szkód w jakimś mieście albo wsi. Nazwani tak ze względu na noszone podczas służby szerokie czerwone opaski naramienne, które przykrywają im prawie całe rękawy. Zwykle wybierani spomiędzy mężczyzn doświadczonych i godnych zaufania. Odkąd za wszelkie szkody muszą płacić sami, Czerwonoręcy z całych sił starają się dopilnować spokoju i porządku. Pewna liczba byłych Czerwonorękich udała się za Matem Cauthonem do Ebou Dar. Patrz również: Legion Czerwonej Ręki.

da’covale: (1) W Dawnej Mowie termin oznaczał dosłownie „tego, kogo się posiada”, względnie „osobę, która stanowi własność”.

(2) U Seanchan słowem tym często określa się niewolników. Niewolnictwo ma w przypadku tego narodu długą i niezwykłą historię, tym bardziej, że niewolnicy mieli u Seanchan prawo do zajmowania wysokich stanowisk i sprawowania władzy także nad ludźmi wolnymi. Patrz również: so’jhin.

der’morat: (1) W Dawnej Mowie „mistrz tresury”.

(2) U Seanchan przyrostek dodawany w celu wyróżnienia doświadczonego, obdarzonego wysokimi umiejętnościami tresera egzotycznych istot, osobę, która szkoli innych treserów, np. der’morat’raken. Der’morat mogą się cieszyć stosunkowo wysoką pozycją społeczną, przy czym najwyższą zajmują der’suldam (treserzy sul’dam) zaliczający się do relatywnie wysokich rangą oficerów wojskowych. Patrz również: morat.

Długi Krok, Jain: Bohater północnych krain, który podróżował po rozlicznych ziemiach świata i miał w trakcie swych podróży liczne przygody; między innymi pojmał Cowina Słabe Serce i doprowadził go przed oblicze królewskiej sprawiedliwości. Jest autorem licznych książek, jak też bohaterem ksiąg i legend. Zniknął w 981 r. NE. po powrocie z wyprawy na Wielki Ugór, która wedle niektórych świadectw miała go zaprowadzić do samego Shayol Ghul.

Eelfinn: Rasa istot zasadniczo człekokształtnych wyposażonych wszelako w wyraźne cechy upodabniające je do lisów, której przedstawiciele zawsze spełniają trzy życzenia, aczkolwiek zawsze za odpowiednią cenę. Jeżeli prosząca o spełnienie życzeń osoba nie negocjuje ceny, Eelfinn sami ją wyznaczają. W takich okolicznościach zazwyczaj ceną jest śmierć, co jednak nie unieważnia umowy, której słabą stroną jest ponadto to, że życzenia rzadko spełniają się w sposób, który proszący jest sobie w stanie wyobrazić. Miejsce zamieszkania tych istot jest nieznane, można się z nimi spotkać, przechodząc przez ter’angreal, który niegdyś znajdował się w Rhuidean. Ten ter’angreal został wywieziony przez Moiraine Damodred do Cairhien, gdzie został zniszczony. Historia odnotowuje doniesienia, wedle których inna droga do ich siedziby wiedzie przez Wieżę Ghenjei. Podobnie jak Aelfinn, tych, którzy przed nimi stają, zawsze przepytują w kwestii posiadania przez nich żelaza, instrumentów muzycznych i narzędzi do krzesania ognia. Patrz również: Aelfinn, Węże i Lisy.

Fain, Padan: Handlarz, który pojawiał się w Polu Emonda tuż przed Zimową Nocą. Później jako Ordeith doradzał Lordowi Kapitanowi Komandorowi Synów Światłości. Były Sprzymierzeniec Ciemności, obecnie ktoś jeszcze gorszy niż Sprzymierzeniec i w takim samym stopniu wróg Przeklętych, jak i Randa al’Thora, którego nienawidzi całą duszą. Kiedy go ostatnio spotykano, przedstawiał się jako Jeraal Mordeth; udzielał rad lordowi Toramowi Riatinowi podczas rebelii, którą ten wszczął w Cairhien przeciwko Smokowi Odrodzonemu.

Gaidin: Dosłownie „Brat Bitew”. Tytuł, który Aes Sedai nadają strażnikom. Patrz również: Strażnik.

Gwardia Królowej: Elitarna formacja militarna w Andorze. W okresie pokoju Gwardia odpowiada za przestrzeganie praw Królowej i utrzymanie porządku. Gwardziści noszą czerwone kaftany, składające się z pancerza i kolczugi błyszczące zbroje, olśniewające czerwone płaszcze i stożkowe hełmy z kratowaną przyłbicą. Oficerowie wysokiej rangi noszą na ramieniu węzły rangi, na buty zaś mają prawo zakładać złote ostrogi zakończone lwimi głowami. Ostatnio Gwardię Królowej zasiliła osobista straż przyboczna Dziedziczki Tronu, którą tworzą prawie wyłącznie kobiety – z wyjątkiem ich kapitana, Doilina Mellara. Gwardzistki noszą znacznie bardziej wyszukane mundury niż Gwardziści, w tym: kapelusze o szerokich rondach, przyozdobione białymi piórami, lakierowane na czerwono napierśniki i takież hełmy o białych okapach, wreszcie koronkowe szarfy przez pierś z godłem Białego Lwa Andoru.

Graendal: Jedna z Przeklętych. W Wieku Legend nazywała się Kamarile Maradim Nindar i słynęła z dokonań ascetycznych. Była drugą z Przeklętych, która poszła na służbę Czarnego. Bezwzględna morderczyni, ponosi odpowiedzialność za śmierć Aran’gar i Asmodeana, przyczyniła się również do zguby Mesaany. Obecne miejsce jej pobytu jest nieznane.

hadori: Opaska z rzemiennej plecionki, którą Malkierczycy przewiązują włosy. Zanim Malkier padła ofiarą Ugoru, każdy dorosły Malkierczyk nosił włosy długie do ramion i przewiązywał noszonym na skroniach i czole hadori. Podobnie jak dar przekazania miecza, zawiązanie hadori było w Malkier oznaką przejścia z dzieciństwa w dorosłość. Hadori symbolizuje obowiązki i zobowiązania, które spoczywają na dorosłym Malkierczyku oraz jego związek z ojczyzną.. Patrz również: ki’sain.

Hanlon, Daved: Sprzymierzeniec Ciemności, były dowódca Białych Lwów na służbie u Przeklętego Rahvina, gdy ten, jako lord Gaebril, władał Caemlyn. Stamtąd Hanlon zabrał Białe Lwy do Cairhien z rozkazem poparcia rebelii przeciwko Smokowi Odrodzonemu. Białe Lwy rozbiła „bańka zła”, a Hanlonowi kazano wrócić do Caemlyn, gdzie jako Doilin Mellar wkradł się w łaski Elayne, Dziedziczki Tronu, a zgodnie z pogłoskami zrobił znacznie więcej, niż tylko jej się przypochlebiał.

Iluminatorów, Gildia: Społeczność, która przechowuje tajemnicę wytwarzania fajerwerków. Tajemnica strzeżona jest tak ściśle, że jej zdrajca może nawet zostać zabity. Iluminatorzy przyjęli swe miano od wielkich przedstawień zwanych Iluminacjami, które przygotowują dla władców lub najznaczniejszych arystokratów. Mniej okazałe fajerwerki sprzedawane są na wolnym rynku, zawsze jednak z dołączeniem ścisłej instrukcji i ostrzeżenia przed nieszczęściem, jakie może wyniknąć z próby zbadania, co znajduje się w środku. Kiedyś Gildia posiadała kapitularze w Cairhien i Tanchico, jednak obecnie oba zostały zniszczone. W dodatku członkowie Gildii w Tanchico zbuntowali się przeciwko najazdowi Seanchan. Tych, którzy przeżyli, Seanchanie zmienili w da’covale, toteż Gildia jako taka już nie istnieje. Poszczególni Iluminatorzy jednakże uciekli spod seanchańskich rządów, więc może w niezbyt odległej przyszłości odbędą się jednak większe pokazy. Patrz również: da’covale.

Kapitan-Generał: (1) Wojskowy stopień przywódcy Gwardii Królowej w Andorze. Funkcję tę pełni obecnie Lady Birgitte Trahelion.

(2) Tytuł przywódczyni Zielonych Ajah, chociaż znany tylko członkiniom Zielonych. Stanowisko to aktualnie pełni Adelorna Bastine w Wieży, zaś wśród buntowniczek Aes Sedai skupionych wokół Egwene al’Vere – Myrelle Berengan.

ki’sain: mała kropka malowana na czole przez kobiety z Malkier każdego ranka, na znak, że gotowa jest poświęcić (lub już poświęciła) życie swoich synów walce z Cieniem. Sens tej ofiary niekoniecznie sprowadza się do przysięgi wychowania synów na wojowników, ale oznacza, że zawsze i wszędzie w sercach swoich i uczynkach będą wrogami Cienia. Podobnie jak hadori, ki’sain uważana jest za symbol związku kobiety z ojczyzną oraz wszystkimi innymi Malkierczykami. W podobnym znaczeniu jest też ki’sain oznaką dorosłości. Z barwy kropki na czole można też wnioskować o stanie cywilnym kobiety: niebieską kropkę malują panny, czerwoną mężatki, białą wdowy. Po śmierci na czole kobiety maluje się wszystkie trzy kropki, niezależnie od tego, czy kiedykolwiek wyszła za mąż, czy nie. Patrz również: hadori.

Konsolidacja: Kiedy armie Artura Jastrzębie Skrzydło dowodzone przez jego syna Luthaira wylądowały na wybrzeżach Seanchan, zastały te ziemie w stanie politycznego rozdrobnienia i militarnego chaosu, choć zasadniczo w skład elit rządzących rozmaitymi tworami politycznymi wchodziły Aes Sedai. Pozbawione jednoczącej je instytucji Białej Wieży, zabiegały zasadniczo o własne interesy, wykorzystując w tym celu przewagę dawaną im przez Jedyną Moc. Intrygowały bezustannie przeciwko sobie, a wszelkie sojusze, jakie tworzyły, miały charakter tymczasowy. Skutkiem tego kontynent Seanchan pogrążony był w bezustannej wojnie toczonej przez mrowie narodów, co z kolei pozwoliło armiom ze wschodniego wybrzeża Oceanu Aryth rozpocząć skuteczny podbój kolejnych terenów, podbój ten zakończyli ich potomkowie. Podbój ten, w trakcie którego spadkobiercy Artura Jastrzębie Skrzydło zlali się w jedno z rdzennymi Seanchanami, trwał wieki i w historiografii nosi miano Konsolidacji. Patrz również: Bastiony Mroku.

Krew: Termin, którym Seanchanie określają swoją arystokrację. Istnieją stopnie szlachetności wśród członków Krwi. Przedstawiciele Szlachetnej Krwi golą sobie boki głów, zostawiając grzebień pośrodku czaszki, węższy u mężczyzn i u kobiet, którego długość zależy od upodobania, oraz malują paznokcie. Członkowie mniej znaczącej szlachty, zwanej pomniejszą Krwią, również zapuszczają długie paznokcie, lecz golą skronie i potylicę, czego skutkiem jest podgolona szopa włosów na głowie, z której wolno im zapuścić koński ogon, sięgający u mężczyzn często do ramion, a u kobiet do pasa. Członkowie najwyższych warstw Szlachetnej Krwi posługują się tytułami Wysoki Lord i Wysoka Lady i malują paznokcie pierwszych dwóch palców każdej dłoni. Członkowie niższej warstwy noszą zwykle tytuły lord i lady i malują tylko paznokcie palców wskazujących. Członkom pomniejszej Krwi również wolno używać tytułów lord i lady, lecz przedstawiciele wyższej warstwy pomniejszej Krwi malują sobie paznokcie dwóch ostatnich palców dłoni, zaś warstwie najniższej wolno malować tylko paznokcie małych palców. Imperatorowa i jej najbliższa rodzina golą całe głowy i malują wszystkie paznokcie dłoni. Można należeć do Krwi z urodzenia, ale także zostać do niej wyniesionym, co często stanowi nagrodę za wybitne osiągnięcia bądź też zasługi dla Imperium.

Krwawe Noże: Elitarne oddziały armii Seanchan. Każdy z żołnierzy wyposażony jest w ter’angreal, który nadzwyczajnie zwiększa jego siłę i szybkość, a równocześnie maskuje go kokonem ciemności. Ter’angreal aktywuje kropla krwi Krwawego Noża, którą ten nań upuszcza, od tej chwili powoli wysysa życie ze swego właściciela. Śmierć następuje w trybie dni.

Legion Czerwonej Ręki: Patrz: Shen an Calhar.

Legion Smoka: Duża formacja militarna złożona wyłącznie z przedstawicieli piechoty, którzy poprzysięgli lojalność Smokowi Odrodzonemu i których szkoli Davram Bashere zgodnie z opracowanymi przez niego i Mata Cauthona założeniami. Rola Legionu mocno odbiega od tej, jaką zazwyczaj przypisuje się piechocie. Choć sporo mężczyzn zwyczajnie zgłasza się na ochotnika, wielkie rzesze kandydatów zgarniają grupy werbunkowe z Czarnej Wieży, które najpierw gromadzą wszystkich pragnących się przyłączyć do Smoka Odrodzonego mężczyzn z danego obszaru, a potem przenoszą ich przez bramy w okolice Cairhien, gdzie z kolei z ich grupy wyławiają tych, których można uczyć przenoszenia Mocy. Pozostałych, których jest zresztą znacznie więcej, odsyła się do obozów szkoleniowych Bashere’a. Obecnie Legion Smoka szkoli się przed Ostatnią Bitwą.

marath’damane: W Dawnej Mowie „te które trzeba wziąć na smycz”. Termin stosowany przez Seanchan wobec wszystkich kobiet zdolnych do przenoszenia Mocy, którym jeszcze nie założono obroży damane zwanej a’dam.

Mellar, Doilin: Patrz: Halon, David.

Mera’din: W Dawnej Mowie „Pozbawieni Braci”. Nazwa przyjęta przez tych Aielów, którzy porzucili swój klan i szczep, po czym przyłączyli się do Shaido, ponieważ albo nie potrafili zaakceptować Randa al’Thora, człowieka z bagien, jako Car’a’carna, albo dlatego, że nie chcieli uznać rewelacji dotyczących historii i pochodzenia Aielów. Opuszczenie klanu i szczepu z dowolnego powodu jest u Aielów występkiem zasługującym na potępienie, z tego też względu odrzuceni przez społeczności wojowników Shaido zorganizowali się w społeczność „Pozbawionych Braci”.

miary powierzchni: (1) Rolnej: 1 wstęga = 20 kroków x 10 kroków (200 kroków kwadratowych); 1 rzemień = 20 kroków x 50 kroków (1000 kroków kwadratowych); 1 hajd = 100 kroków x 100 kroków (10000 kroków kwadratowych); 1 włóka = 100 kroków x 1000 kroków (100000 kroków kwadratowych); 1 marsz = 1000 kroków x 1000 kroków (1/4 mili kwadratowej).

(2) Sukna: 1 krok = 1 krok plus 1 piędź x 1 krok plus 1 piędź.

miary odległości: 10 cali = 1 stopa; 3 stopy = 1 krok; 2 kroki = 1 piędź; 1000 piędzi = 1 mila; 4 mile = 1 liga.

miary wag: 10 uncji = 1 funt; 10 funtów = 1 kamień; 10 kamieni = 1 cetnar; 10 cetnarów = 1 tona.

Moiraine Damodred: Aes Sedai z Błękitnych Ajah pochodząca z Cairhien. Przetrzymywana przez Aelfinn i Eelfinn. Wyzwolona przez Mata Cauthona i Thom Merrilina – jej obecnego męża.

morat: W Dawnej Mowie: „treser”. Wśród Seanchan używa się tego terminu na określenie osób ujeżdżających egzotyczne stworzenia, na przykład potocznie zwanych awiatorami morat’raken, dosiadających rakenów. Patrz również: der’morat.

Pniak: Miejsce publicznych spotkań Ogirów. Spotkaniom takim przewodniczy Rada Starszych danego stedding, aczkolwiek każdy dorosły Ogir może zabrać na nim głos. Spotkania Pniaka odbywają się zazwyczaj przy największym pniu drzewa, jaki da się znaleźć w stedding, i mogą się ciągnąć nawet i przez kilka lat. Kiedy pojawia się jakiś problem czy kwestia dotycząca losu wszystkich Ogirów, wówczas zwoływany jest Wielki Pniak, na który ściągają Ogirowie ze wszystkich stedding, żeby wspólnie się naradzać. Wielki Pniak organizowany jest kolejno przez rozmaite stedding.

Przeklęci: Przydomek nadany trzynastu najpotężniejszym mężczyznom i kobietom Aes Sedai, którzy przeszli na stronę Cienia podczas Wieku Legend i dali się schwytać w pułapkę Sztolni, kiedy na mury więzienia Czarnego nałożono pieczęcie. Mimo iż od dawna uważani są za jedynych, którzy wyparli się Światłości podczas Wojny z Cieniem, w rzeczywistości byli też inni; tych trzynastu to jedynie najwyżsi rangą wśród wszystkich. Przeklęci (którzy sami siebie nazywają Wybranymi) zostali od czasu swego przebudzenia zredukowani liczebnie. Niektórzy z tych, co zginęli, zostali wskrzeszeni w nowych ciałach.

Saldaea: Jeden z krajów zwanych Ziemiami Granicznymi. Jego stolica nosi nazwę Maradon, a znajdujący się w niej pałac królewski nazywany jest Cordamora (co w Dawnej Mowie oznacza: „Serce Ludu”). Saldaeą rządzi królowa lub król, w sensie ustrojowym jest ona monarchią dziedziczną. Królewska Wysoka Rada, zwana też niekiedy Radą Lordów, jest ciałem doradczym i administracyjnym. „Królewski małżonek” lub „królewska małżonka” nie są to wyłącznie pozycje tytularne, lecz oznaczają faktyczny udział we współrządzeniu królestwem. Obecnie Saldaeą włada Jej Wielce Oświecona Królewska Mość Tenobia si Bashere Kazadi, królowa Saldaei, Obrończyni Światłości, Miecz Granicy Ugoru, Głowa Domu Kazadi i Pani Shahanyi, Asnelle, Kunwaru oraz Ganai. Jej Generałem Marszałkiem i dowódcą jej armii jest jej wuj i spadkobierca tronu Davram Bashere, który wszelako ostatnimi czasy zaginął gdzieś w świecie i nie wywiązuje się z wszystkich obowiązków związanych z pozycją.

Seandar: Stolica Imperium Seanchan, ulokowana na północnym wschodzie seanchańskiego kontynentu. Jest to również największe miasto w Imperium.

Shara: Tajemnicza kraina, leżąca na wschód od Pustkowia Aiel. Dostęp do niej utrudniony jest zarówno z powodu niegościnnego ukształtowania terenu, jak i przez warowne mury przybrzeżnych miast. Niewiele o niej wiadomo, gdyż jej mieszkańcy całkowicie chronią swoją ziemię i kulturę przed wszelkimi ewentualnymi kontaktami z obcymi. Sharanie powtarzają często, że nawet Wojny z Trollokami bezpośrednio ich nie dotknęły, z czym nie zgadzają się Aielowie. Mieszkańcy Shary konsekwentnie wypierają się też wszelkiej wiedzy o ataku floty Artura Jastrzębie Skrzydło, wbrew relacjom naocznych świadków spośród Ludu Morza. Według ostatnio zdobytych informacji krajem rządzi jeden monarcha absolutny, zwany Sh’boan (jeśli jest kobietą) bądź Sh’botay (jeśli jest mężczyzną). Monarcha ów sprawuje rządy przez siedem lat, przy końcu siódmego roku zaś umiera, a władza przechodzi wówczas na jego współmałżonka, który wybiera sobie nowego partnera i rządzi przez następne siedem lat, aż do swojej śmierci. Wzorzec ten najwyraźniej przetrwał bez zmian od czasu Pęknięcia Świata. Sharanie wierzą, że śmierć władcy odbywa się z „Woli Wzoru”.

W Sharze mieszkają osoby ze zdolnością do przenoszenia Mocy, nazywane Ayyadami, którzy tuż po urodzeniu mają tatuowane twarze. Kobiety w tej społeczności mają znacznie więcej praw niż mężczyźni. Kontakty seksualne Ayyadów z osobami nie potrafiącymi przenosić Mocy są karane śmiercią nie-Ayyada, ale także Ayyada, jeśli udowodni się mu (czy jej), że zmusił partnera (lub partnerkę) do zbliżenia. Dzieci zrodzone z takich związków są zabijane poprzez wystawienie na działanie żywiołów. Mężczyzn traktuje się przede wszystkim jako reproduktorów dla obdarzonych Mocą kobiet. Kiedy młodzieniec osiąga dwudziesty pierwszy rok życia – lub wcześniej, jeśli zaczyna wykazywać zdolności do przenoszenia Mocy – zostaje zabity, a jego ciało poddane kremacji. Ayyadowie najprawdopodobniej przenoszą Jedyną Moc tylko na rozkaz Sh’boan lub Sh’botay. Władcę zawsze otaczają Ayyadki.

„Shara” to tylko jedna z licznych nazw tej krainy. Wiadomo, że jej mieszkańcy określają ją także licznymi innymi mianami, takimi jak Shamara, Co’dansin, Tomaka, Kigali i Shibouya.

Shen an Calhar: W Dawnej Mowie „Legion Czerwonej Ręki”.

(1) Legendarna grupa bohaterów, którzy po dokonaniu wielu bohaterskich wyczynów polegli w obronie Manetheren, kiedy owa kraina została zniszczona podczas Wojen z Trollokami.

(2) Formacja militarna założona niemal przypadkiem przez Mata Cauthona i zorganizowana zgodnie z założeniami dla formacji wojskowych, przyjętymi w okresie uznanym za szczyt rozkwitu sztuki militarnej, to znaczy w czasach panowania Artura Jastrzębie Skrzydło i poprzedzających je wiekach. Patrz również: Czerwonoręcy.

Sisnera, Darlin: Wysoki Lord Łzy, który dawniej buntował się przeciwko Smokowi Odrodzonemu, teraz jednak służy jako Zarządca Smoka Odrodzonego w Łzie.

Skrzydlata Gwardia: Osobista ochrona Pierwszych z Mayene i elitarna formacja militarna Mayene. Członkowie Skrzydlatej Gwardii noszą polakierowane na czerwono napierśniki, czerwone hełmy w kształcie przypominającym garnki z wywiniętymi krawędziami i okapami zakrywającymi cały kark oraz lance z czerwonymi wstążkami. Na bokach hełmów oficerów znajdują się skrzydełka, a na ich stopień wojskowy wskazują smukłe pióra.

Słuchacze: Seanchańska organizacja wywiadu wewnętrznego. W domu seanchańskiego szlachcica, kupca lub bankiera właściwie każdy może być słuchaczem, włączywszy w to nawet da’covale oraz, choć w zupełnie wyjątkowych wypadkach, so’jhin. Słuchacze nie spełniają żadnych aktywnych zadań, tylko obserwują, słuchają i donoszą. Ich raporty trafiają do Drobnych Dłoni, mających pod swoimi rozkazami równocześnie i Słuchaczy, i Poszukiwaczy, i one też decydują, na podstawie których doniesień Słuchacze podejmują działania. Patrz również: Poszukiwacze, Dłoń.

so’jhin: Najbliższym tłumaczeniem tego terminu z Dawnej Mowy będzie „szczyt pośród nizin”, aczkolwiek niektórzy przekładają ów termin także jako „zarówno niebo, jak i dolina” lub jeszcze inaczej. Słowem so’jhin w Seanchan określa się dziedzicznych służących pełniących ważne funkcje. Są to da’covale, czyli niewolnicy, aczkolwiek zajmują wysokie stanowiska, dzięki którym sprawują władzę nad innymi. Nawet Krew stąpa ostrożnie przy so’jhin przedstawicieli rodziny cesarskiej, a so’jhin Cesarzowej traktuje jak sobie równych. Patrz również: Krew; da’covale.

smocze jaja: Nazwa zwyczajowa pocisków miotanych przez smoki.

smok: Potężna nowa broń, zdolna do miotania eksplodujących pocisków na duże odległości i zadawania poważnych strat przeciwnikowi.

Sondowanie: (1) Umiejętność wykorzystywania Jedynej Mocy w diagnozowaniu stanu fizycznego oraz choroby.

(2) Umiejętność korzystania z Jedynej Mocy do wyszukiwania rud metali. Aes Sedai dawno temu zatraciły tę ostatnią umiejętność i być może tym należy tłumaczyć fakt, iż jej nazwę przeniesiono na inną.

Straż Skazańców: Elitarna formacja militarna Imperium Seanchańskiego, w której służą zarówno ludzie, jak i Ogirowie. Wszyscy ludzie służący w Straży są da’covale, urodzeni jako czyjaś własność i za młodu wybrani do służby na rzecz Cesarzowej, w której posiadanie od tego momentu przechodzą. Fanatycznie lojalni i bezprzykładnie dumni, często chełpią się wytatuowanymi na ramionach krukami, czyli znakiem da’covale Cesarzowej. Ogirowie ze Straży są znani jako Ogrodnicy i ci nie są da’covale. Ogrodnicy są tak samo niezłomnie lojalni jak ludzie ze Straży Skazańców, a budzą lęk jeszcze większy niż jej ludzcy przedstawiciele. Zarówno ludzie, jak i Ogirowie ze Straży Skazańców nie tylko są gotowi umrzeć za Cesarzową i przedstawicieli rodziny cesarskiej, ale także wierzą, że ich życie stanowi własność Cesarzowej, która może się ich pozbyć, jeśli tylko zechce. Ich hełmy i zbroje są lakierowane na kolory ciemnozielony i krwiście czerwony, tarcze zaś na czarno; włócznie i miecze zdobione są czarnymi chwostami. Patrz również: da’covale.

Strażnik: Wojownik połączony zobowiązaniem z Aes Sedai. Zobowiązanie zostaje utrwalone za pomocą Jedynej Mocy, dzięki czemu strażnik jest obdarzony zdolnością szybkiego odzyskiwania zdrowia, długiego obywania się bez jedzenia, wody albo wypoczynku, a także wyczuwania z dużej odległości skazy Czarnego. Dopóki dany strażnik żyje, dopóty Aes Sedai, z którą jest połączony zobowiązaniem, wie, że on żyje, niezależnie od tego, jak duża dzieli ich odległość, gdy zaś umiera, Aes Sedai zna dokładnie moment i sposób, w jaki umarł. Więź zobowiązania nie mówi jej natomiast, jak daleko od niej znajduje się strażnik, ani też w której stronie świata. Większość Aes Sedai jest zdania, że mogą być połączone zobowiązaniem z tylko jednym strażnikiem, przy czym Czerwone Ajah nie chcą więzi z żadnym, natomiast Zielone Ajah uważają, że Aes Sedai może być połączona więzią z tyloma strażnikami, ile tylko zechce. Zgodnie z etyką strażnik winien wyrazić zgodę na połączenie go zobowiązaniem, znane są jednak przypadki, gdy czyniono to wbrew woli. To, co Aes Sedai zyskują dzięki więzi zobowiązania, jest utrzymywane w ścisłej tajemnicy. Patrz również: Aes Sedai.

Synowie Światłości: Społeczność wyznająca surowe, ascetyczne reguły, powstała w celu pokonania Czarnego i zniszczenia wszystkich Sprzymierzeńców Ciemności. Założona podczas Wojny Stu Lat przez Lothaira Mantelara w celu nawracania rosnących rzesz Sprzymierzeńców Ciemności, podczas wojny przekształciła się w organizację całkowicie militarną, nadzwyczaj sztywno trzymającą się swych reguł oraz zrzeszającą ludzi absolutnie przekonanych, że tylko oni znają prawdę i prawo. Synowie Światłości nienawidzą Aes Sedai, uważając je i wszystkich, którzy je popierają albo się z nimi przyjaźnią, za Sprzymierzeńców Ciemności. Pogardliwie nazywani Białymi Płaszczami, mieli niegdyś siedzibę w Amadorze (Amadicia), skąd zostali wygnani, gdy miasto zdobyli Seanchanie. Obecnym Lordem Kapitanem Komandorem Synów Światłości jest Galad Damodred, który objął tę pozycję po zabiciu Eamona Valdy w pojedynku będącym skutkiem zamachu tego drugiego na życie jego macochy, byłej królowej Andoru, Morgase. Śmierć Valdy spowodowała rozłam w organizacji, przywódcą jednej frakcji został Galad Damodred, przywódcą drugiej Rhadam Asunawa, Wielki Inkwizytor Dłoni Światłości. Ich godłem jest promieniste słońce na białym tle. Patrz również: Śledczy.

Tarabon: Duży kraj nad Oceanem Aryth. Niegdyś wielki naród handlowy, główny dostawca pięknych pledów, barwników, fajerwerków dla Gildii Iluminatorów i innych luksusowych towarów, który jednak ostatnimi czasy przeżywa trudny okres. Kraj ten, nękany przez anarchię i wojnę domową, spowodowane równoczesną batalią przeciwko Arad Doman i Wyznawcom Smoka, bez trudu przejęli Seanchanie, którzy obecnie rządzą Tarabonem mocną ręką. Zniszczona została kapituła Gildii Iluminatorów, a większość samych lluminatorów Seanchanie uczynili swoimi da’covale. Przeważająca część Tarabonian wydaje się odczuwać wdzięczność wobec najeźdźców za przywrócenie porządku, a ponieważ Seanchanie pozwalają im żyć tak jak dotąd i ich ingerencja jest jedynie minimalna, mieszkańcy tej krainy nie wydają się pragnąć kolejnej wojny, mającej na celu próbę usunięcia agresorów ze swojego państwa. Niektórzy taraboniańscy lordowie i żołnierze pozostają jednakże poza strefą wpływów Seanchan i mają nadzieję odzyskać kiedyś swoje ziemie.

waluta: Po wielu wiekach handlu standardowe terminy dla monet ujednoliciły się we wszystkich krajach: używa się zatem koron (największych monet pod względem wielkości), marek i pensów. Korony i marki są bite ze złota lub srebra, podczas gdy pensy mogą być srebrne bądź miedziane; te ostatnie często nazywa się po prostu miedziakami. Na różnych ziemiach jednakże wielkość i waga monet może znacznie odbiegać od siebie, nawet w jednym państwie zresztą różni władcy bili monety o różnych rozmiarach i ciężarze. Dzięki handlowi monety wielu narodów można znaleźć prawie na całym świecie. Z tego też względu bankierzy, lichwiarze oraz kupcy ważą je i w ten sposób określają ich wartość; waży się nawet duże ilości monet. Jedyną papierową walutę stanowią „listy kredytowe”, które wydają bankierzy i które przedstawiają sobą pewną gwarantowaną ilość złota albo srebra. Z powodu wielkich odległości między miastami, długość czasu potrzebną na podróż z jednej miejscowości do innej oraz trudności związane z transakcjami na tak wielki dystans, listy kredytowe są akceptowane w pełnej wartości jedynie w mieście blisko banku, który je wydał, natomiast w dalej położonych miejscowościach przyjmowane są w niższej wartości niż rzeczywista. Ogólnie rzecz biorąc, osobnik zamyślający dłuższą podróż powinien wziąć ze sobą jeden albo więcej listów kredytowych i w razie potrzeby wymienić je na monety. Listy kredytowe przyjmują zazwyczaj bankierzy bądź też kupcy, nigdy zaś sklepikarze.

Węże i Lisy: Gra uwielbiana przez dzieci, zanim dorosną na tyle, żeby zrozumieć, iż nie da się w nią wygrać, nie łamiąc reguł. Gra się w nią na planszy pokrytej siecią linii ze strzałkami wskazującymi kierunek ruchów. Rolę lisów pełni dziesięć pionów oznaczonych trójkątami, rolę węży dziesięć pionów oznaczonych liniami falującymi. Grę rozpoczyna się od wygłoszenia ceremonialnej formułki: „Odwaga krzepi, ogień oślepia, muzyka rozpala, żelazo scala”, równocześnie kreśląc w powietrzu dłonią trójkąt z falującą linią w środku. Kolejne ruchy pionów graczy oraz pionów oznaczających węże i lisy wyznaczają rzuty kośćmi. Jeżeli wąż lub lis wylądują na polu zajętym przez pion gracza, gra dla niego się kończy – a dzieje się tak w końcu zawsze, jeśli skrupulatnie przestrzegać reguł gry. Patrz również: Aelfinn, Eelfinn.

Złoty Żuraw: Sztandar Malkier, obróconego przez Trolloki w perzynę kraju Ziem Granicznych.

[1] Dziadek Bayrda. (przyp. red.)