Koinot oqimlari

ISYONCHI

Terens shu zahotiyoq o‘shni tugib oldi.

— Ketdik bu yerdan! 1s foq! — dedi-yu, tashqariga otildi.

U behush nazoratchini usgunlar orqasiga olib o‘tsammikan, deb ham o‘yladi, lekin hozir buning mavridi emasdi.

Ular tashqariga — zina oldiga chiqishdi. Atrofga issiqlik va ajib nur taratayotgan quyosh peshindan keyingi manziliga yo‘l olgandi. Yuqori Shaharning ranglari zarg‘aldoq tusga kira boshlagandi,

— Tezroq yuring! — dedi hayajonlanib Valona.

Terens uning bilagidan ushlab qoldi. U jilmayayotgan bo‘lsa-da, past tovushda, qatiy qilib dedi:

— Chopma! Odatdagiday yur, mening ortimdan qolma. Rikning qo‘lini ushlab ol. U ham yugurmasin…

Ular qadam tashlay boshlashdi. Nazarlarida oyoqlari yelimga yopishib qolayotgandek tuyulardi. Kutubxonada to‘polon boshlandimi? Yoki shunday tuyulyaptimi? Terens ortiga qarashga botinolmasdi.

— Bu yeqqa, — dedi u.

Yo‘lka ustida quyosh nurlarida jilolanayotgan ko‘rsatkich turardi: «Ambulatoriyaga kirish». Xizmat ko‘ylagidagi ayol ularni uzoqsan ko‘rdi. Avvaliga u ikkilanib turib qoldi. Keyin qovoqlarini uygancha, ular tomon yo‘naldi.

Terens uni kutib o‘tirmadi. U duch kelgan yo‘lakka keskin burildi; keyin boshqasiga o‘tdi. Ularni hozir baribir ushlab olishadi. Shu vaqtgacha mahalliy xalq kasalxonaning yuqori qavatida nazoratsiz yurgan emas. Bu yog‘i nima bo‘larkin?

Oxir-oqibat ularni to‘xtatishlari aniq. Shuning uchun ham Terens tepasiga «Pastki qavatga» deb yozilgan, ko‘zga uncha tashlanmaydigan eshikni ko‘rganda ko‘ngli sal joyiga tushdi. Lift shu yerda ekan. Terens unga Valona bilan Rikni itarib kiritdi.

Haddan ziyod sinchkov lifterlar xizmat qiluvchi katta, imillagan yuk liftlaridan ko‘ra, mana shunisi ma’qul edi. Biroq, mahalliy kishilarga kasalxona liftlaridan foydalanish man etilgandi. Lekin bu «jinoyat» nazoratchiga hujum qilishga nisbatan ancha yengil qonunbuzarlik hisoblanardi.

Ular pastki qavatga tushib, tashqariga chiqishdi.

— Men Riqdan rosa xavotir oldim, Rezident! — tez-tez shivirladi Valona. — Men uni qaytib olib kelmaysiz, deb o‘yladim va…

— Qanday qilib Yuqori Shaharga kelib qolding?

— Ortingizdan kuzatib kelayotgandim, liftda yuqoriga ko‘tarilganingizni ham ko‘rdim. Lifter qaytib tushgach, unga sizlardan qolib ketganimni aytdim. Keyin u meni yuqoriga chiqarib qo‘ydi.

— Indamay-ya?

— Sal uning jig‘ini ezishga to‘g‘ri keldi.

— Yo, Sark jini! — ingradi Terens.

— Shunday qilishga majbur bo‘ldim, — itoatkorona tushuntirdi Valona. — Nazoratchilar sizga qandaydir binoni ko‘rsatishdi. Ularning uchib ketishini kutib turdim-da, o‘zim ham o‘sha binoga qarab yo‘l oldim. Faqat ichkariga kirgani botinolmadim. Qaytib chiqayotganingizda, nazoratchi sizni ushlab qolganini ko‘rmagunimcha berkinib turaverdim…

Ular soya-salqin Pastki Shahar ko‘chalaridan ketib borishardi, Bu yerni Florina dahalarining o‘ziga xos shovqini, hidlari tutgandi. Yuqori qavat ular uchun yana tomga aylangandi. Ular juda hadsan oshishdi, endi bu yerlar ham xavf-xatardan holi emas.

Bu fikr Rezident ongida g‘ujg‘on o‘ynayotgan edi hamki, Rik to‘satdan qichqirib yubordi:

— Anavini qaranglar!

Terensning tomog‘iga nimadir tiqilgandek bo‘ldi.

Bu Pastki Shahar aholisi ko‘rishi mumkin bo‘lgan eng dahshatli manzara edi. Go‘yo Yuqori Shahar darichalaridan bahaybat qush uchib birdan pastga tushar, yana chiqardi. Pastki Shaharni bulutday qoplab olardi. Bu — qurollangan nazoratchilar to‘la harbiy mashina edi.

Mahalliy aholi shovqin solgancha turli tomonga qocha boshladi. Ularda bunday qilish uchun tayinli asos ham yo‘q edi, biroq har ehtimolga qarshi o‘zlarini panaga olishga shoshardilar.

Terens ikkilanar, Rik bilan Volona esa uning qarorini kutishardi. Rezidentning xavotiri osha boshladi. Endi qayoqqa qochadilar? Agar joylarida qolsalarchi, unda nima bo‘ladi?

Ular tomon bir kelbatli kimsa lo‘killab yaqinlashdi. Go‘yo bu yog‘iga nima qilishni bilmaganday u bir fursat turib qoldi. Keyin loqaydlik bilan dedi:

— Xorovning novvoyxonasi chap ko‘chadagi ikkinchi uyda, kirxonadan keyingisi. — U orqasiga burildi-da, jo‘nab qoldi.

— Ketdik novvoyxonaga, — dedi hayajonlanib Terens.

O‘ylab o‘tirishga vaqg yo‘q edi.

U terga tushgancha chopib borar, shovqin-suron aralash nazoratchilar karnayidan akillab chiqayotgan buyruqlarni eshitardi. U orqasiga qaradi. Besh-olti nazoratchi mashinadan tushgancha, har tarafga yugura boshlagandilar. Terens esa rezidentlik kiyimida Yuqori Shaharni ko‘tarib turgan ustunlardek yaqqol ko‘zga tashlanardi.

Ikki nazoratchi to‘g‘ri ular tomon chopishga tushgandi. Terens ular kimni mo‘ljallab kelishayotganini, o‘zinimi yoki boshqanimi, anglay olmadi, ochig‘i buning ahamiyati ham yo‘q edi. Kutilmaganda nazoratchilarning ikkisi ham, novvoyxonani ko‘rsatgan kelbatli kishiga urilib ketishdi. Ular ancha yaqin kelib qolgandilar. Terens kelbatli kimsaning bo‘g‘iq tovushini, nazoratchilarning so‘kinganini aniq eshitdi va shu zahoti Valona bilan Rikni chap tomondagi ko‘chaga itarib yubordi.

Novvoyxonaning tepasida o‘zidan nur taratuvchi, ba’zi joylari yorilib rangi o‘chgan plastmassa bilan yozilgan lavha bor edi. Ochilib turgan eshikdan ajoyib hid taralardi. Ular ichkariga otilib kirishgach, xamir yuqlari qoraytirib yuborgan radarli tandirlarning nurlanishini payqashga ulgurishmay, to‘siq orqasidan bir qariya chiqsi.

Terens unga «Kelbatli kishi…» deya ne maqsadsa kelganini tushuntira boshlagan ham ediki, tashqaridan «Nazoratchi! Nazoratchi!» degan qichqiriqlar eshitildi.

— Bu yoqqa! Tezroq! — shivirladi qariya. — Mana bu tandir ichiga kiringlar.

— Shu yoqqami? — hayron bo‘ldi Terens.

— Ha! Bu qalbaki tandir. Tezroq!

Avval Valona, keyin Rik, so‘ng Terens tandir ichiga kirishdi. Kutilmaganda nimadir shiq etdi va tandirning orqa devori eshikdek ochilib qoldi. Ular shu tirqishdan kichik, xira yoritilgan xonaga o‘tishdi.

Ular uzoq o‘tirishdi. Bu yerning havosi og‘ir, pishirilayotgan nonlarning hidi esa ishtahani qo‘zg‘ardi. Valona Rikka mehr bilan boqar, gohi-gohida uning qo‘llarini asta silab qo‘yardi. Rik esa unga ma’nosiz tikilardi.

Oradan naq bir umrlik vaqt o‘tgandek bo‘ldi.

Devor shiq etdi. Terensning butun vujudi diqqatga aylandi. O‘zi bilmagan holda mushtlarini tugib qo‘llarini ko‘tardi.

Tirqishdan bahaybat yelkalar ko‘rindi, Ular ichkariga arang o‘tdilar. Kelbatli kishi Terensga qarab jilmaydi:

— O‘zingni bos, og‘ayni. Urishmoqchi emasman. — Uning ko‘ylagi gavdasida sirilib turar, yuzining u yer-bu yeri ozgina tirnalgandi. — Qidiruv tugadi. Agar qorningiz och bo‘lsa, pulni to‘lang-da, istagan ovqatingizni oling. Xo‘sh, nima deysiz?

Yuqori Shahar chiroqlari yetti qavat osmonni ham yoritardilar-u, biroq Pastki Shaharda zulmat hukmron edi. Chiroq nurlarini tashqariga chiqarmaslik uchun novvoyxona derazalariga qalin pardalar tutilgandi.

— Men Matt Xorovman, lekin meni hamma novvoy deb chaqiradi, — o‘zini tanitdi kelbatli kishi. — Sizlar kimsiz?

— Biz, haligi… — yelkasini qisdi Terens.

— Ko‘rib turibman. Balki men bilmaganim yaxshiroqdir. Biroq, menga yuz foiz ishonishingiz mumkin. Axir sizlarni nazoratchilardan qutqardim-ku, to‘g‘rimi?

— Ha! Katta rahmat, — Terensning minnatdorchiligi yuraqsan chiqmadi. — Ular bizni qidirishayotganini qayoqsan bildingiz? Hamma qochayotgandi-ku.

Novvoy jilmaydi.

— Hech kimning turqi-tarovati siznikiday emasdi. Yuzlaringiz oppoq, dokaning o‘zi edi.

Terens jilmayishga urpndi.

— Siz o‘z hayotingizni xavfga qo‘ydingiz. Bizni qutqarganingiz uchun minnatdorman.

— Agar imkoni bo‘lsa, doim shunday qilaman. Nazoratchilar kimnidir izlayotgan, quvlayotgan bo‘lsa, aralashmay turolmayman. Ko‘rgani ko‘zim yo‘q ularni.

— Ko‘ngilsiz voqealarga tez-tez duch kelib turarkansiz-da?

— Albatta. Manavi qalbaki tandirni ham shuning uchun qurganman. Shu tandir borki, ular meni tutolmaydilar, ishimga ham xalaqit berishmaydi. Bilasizmi, Florinada qancha skvayr bor? O‘n ming. Nazoratchilar-chi? Balki, yigirma mingdir. Bizlar esa, mahalliy aholi, — besh yuz millionmiz. Agar hammamiz ularga qarshi tursak… — u qo‘llarini shiqirlatdi.

Terens unga e’tiroz bildirdi:

— Biz qanday qilib ignamiltiq va plazmato‘plarga qarshi tura olamiz, Novvoy.

— Biz ham qurollanishimiz lozim. Siz, rezidentlar skvayrlarga juda yaqin yashaysiz va ulardan qo‘rqasiz.

Valonaning dunyosi ag‘dar-to‘ntar bo‘lib ketdi. Qarshisida o‘tirgan odam nazoratchilar bilan mushtlashdi, endi esa Rezidentni ham mensimay ishonch bilan gapirmoqsa. Rik qizning yengidan tortdi, Valona uning qo‘lini olib, tanlashdi-da, unga uxlashni buyurdi.

— … Skvayrlarning ignamiltiqdari, plazmato‘plari bo‘lsa ham, ular faqat birgina sharoitda, ya’ni yuz ming rezidentning yordami bilangina Florinada hukmronlik qila oladilar.

Terensning jahli chiqib ketdi:

— Sizdan ko‘ra ko‘proq nafratlanaman ulardan! Ammo baribir…

— Davom etabering, xaxoladi Novvoy. — Bu gapingiz uchun men sizni sotmayman. Xo‘sh, nega nazoratchilar sizni quvishdi?

Terens javob bermadi.

— Ehtiyotkorlik — yaxshi narsa, Rezident, lekin uning haddan ziyod bo‘lgani har doim ham foyda keltiravermaydi. Balki sizga yordam kerak bo‘lib qolar. Axir sizni tanib olishgan-ku?

— Yo‘q, tanishmaydi, — dedi Terens shoshib.

— Yuqori shaharda hujjatlaringizni tekshirishgandir.

— U yoqsa bo‘lganimni sizga kim aytdi?

— O‘zim fahmladim.

— Hujjatimni ko‘rishdi, lekin shunchaki ko‘z tashlashdi, ismimni o‘qishgani yo‘q.

— Biroq, sizning Rezident ekanligingizni payqashgan-ku. Ular, qaysi Rezident bugun o‘z shahrida bo‘lmaganini aniqlashsa bo‘lgani. Ehtimol, hozir butun Florinadagi aloqa simlari shu haqsa g‘ing‘illayotgandir. Xo‘sh, sizga yordam kerakmi?

Ular pichirlab gaplashishardi. Rik bir burchakka tiqilgancha uxlab qolgan, Valona bir Novvoyga, bir Rezidentga tikilgaeta, ularning suhbatini indamay tinglardi.

— Yo‘q, rahmat, — bosh chayqadi Terens. — O‘zim… o‘zim bir amallab qutularman.

Novvoy kulib yubordi.

— Qiziq, qanday qilib. Mayli, ertalabgacha taklifimni bir o‘ylab ko‘ring. Balki, yordam so‘rashga qaror qilarsiz.

— Valona.

Ovoz yaqindan kelgani uchun uning soch tolalarigacha silkindi, ammo u shunaqayam past ediki, qiz uni zo‘r-bazo‘r ilg‘adi. U ustiga faqat choyshab yopib yotgani uchun, qo‘rquv va xijolatdan g‘ujanak bo‘lib odsi.

Gapirgan Rezident edi.

— Jim. Faqat eshit. Men ketyapman. Eshik ochiq ekan. Men qaytib kelaman. Eshityapsanmi? Tushundingmi?

U qorong‘ulikka qo‘l uzatdi-da, Rezidentning qo‘lini topgach, uni siqib qo‘ydi.

— Rikka ogoh bo‘l. Uni ko‘zdan qochirma. Valona… — U uzoqjim qoldi. — Manavi Novvoyga juda ham ishonaverma. Men uni tanimayman. Tushundingmi?

Yengil shitirlash eshitildi, so‘ng uzoqroqsa nimadir shiqirladi va u ketdi. Qiz tirsagiga tiralib o‘tirdi, ammo o‘zining va Rikning nafas olishidan bo‘lak tovush eshitmadi.

U ko‘zlarini yumib, o‘ylashga harakat qildi. Nega Rezident nazoratchilarni yomon ko‘radigan, ularning uchalovini ham qutqargan Novvoy haqida bunday gap aytdi. Nega butun hodisotlar chuvalashib ketganda, manavi Novvoy paydo bo‘lib tez va dadil ishga kirishdi. Balki, hammasi oldindan uyushtirilgandir? Novvoy shunday bo‘lishini atay kutib turgandir…

— Allo! Hali ham shu yerdamisiz?

Yorug‘lik nuri to‘g‘ri uning ustiga tushdi, qiz toshdek qotib qoldi. Asta-sekin o‘ziga kelib, choyshabni bo‘ynigacha tortdi. Nur o‘chdi. Gapirgan kim, deya so‘rashning hojati yo‘q edi. Uning keng yelkalari orqa tomondan taralayotgan xira nurda elaselas ko‘zga tashlanardi.

— U bilan birga ketibsanmi, deb o‘ylabman.

— Kim bilan, janob?

— Rezident bilan-da. Uning ketganini bilasan-ku. Mug‘ombirlik qilma.

— U qaytib keladi, janob.

— Qaytib kelaman, dedimi? U adashibdi, nazoratchilar tutib olishadi. Sening Rezidenting uncha ayyor emas ekan, aks holda eshikni atay ochiq qoldirganimni bilgan bo‘lardi. Sen ham ketmoqchimisan?

— Men Rezidentni kutaman.

— Ixtiyoring. Uzoq kutishga to‘g‘ri keladi. Istagan paytingda ketishing mumkin.

Yana yorug‘lik nuri paydo bo‘ldi. Valona yerni paypaslab, Rikning ozg‘in va rangpar yuzini topdi. Rikning ko‘zlari yorug‘likda yana-da qattiqroq qisildi, Biroq uyg‘onmadi.

— Bu kishini esa qoldirgan ma’qul. Sen ketmoqchi bo‘lsang, marhamat, lekin eshik uning uchun yopiq.

— U bir bechora, kasal yigit… — dedi cho‘chinqirab Valona.

— Shunaqami? Men kasal, bechora yigitlarni to‘playapman, Xullas, gap bitta: u shu yerda qoladi. Yodingdan chiqmasin!

Yorug‘lik nuri Rikning yuziga yopishib qolgandek edi.