Dzieci Diuny

Farad’n przyglądał się Duncanowi Idaho przez system obserwacyjny, szukając klucza do zachowania tego dziwnego człowieka. Dopiero minęło południe i Idaho kręcił się na zewnątrz komnat wyznaczonych dla lady Jessiki, oczekując audiencji. Czy go przyjmie? Wiedziała, oczywiście, że są szpiegowani. Ale czy go przyjmie?

Farad’n przebywał w pokoju, z którego Tyekanik nadzorował szkolenie tygrysów laza — rzeczywiście nielegalnego pokoju, wypełnionego zakazanymi instrumentami Tleilaxan i Ixian. Naciskając przełączniki z prawej strony, mógł patrzeć na Idaho pod sześcioma różnymi kątami, bądź przenieść się do pokoju lady Jessiki, gdzie szpiegowskie urządzenia ukryto równie wyrafinowanie.

Farad’na niepokoiły oczy Idaho. Głęboko osadzone metalowe kule, które Tleilaxanie zamontowali gholi w regeneracyjnych zbiornikach, wyróżniały ich posiadacza na tle innych ludzi. Farad’n dotknął własnych powiek, czując twarde powierzchnie założonych na stałe szkieł kontaktowych, kryjących zupełny błękit uzależnienia od przyprawy. Oczy Idaho musiały widzieć zupełnie inny wszechświat. Farad’na kusiło, by odnaleźć tleilaxańskich chirurgów i uzyskać odpowiedź na to intrygujące pytanie.

Dlaczego Idaho próbował się zabić?

Czy naprawdę chciał to zrobić? Wiedział przecież, że mu przeszkodzą.

Mentat pozostawał niebezpiecznym znakiem zapytania.

Tyekanik chciał zatrzymać Idaho na Salusa lub pozbawić go życia.

„Może właśnie to byłoby najlepsze” — pomyślał Farad’n.

Przełączył obraz na widok od przodu. Idaho siedział na twardej ławie przed drzwiami do komnaty lady Jessiki. Przedsionek nie miał okien, a jego ściany pokrywało jasne drewno, przyozdobione proporcami z lanc. Idaho tkwił na ławce już ponad godzinę i wydawał się gotów czekać w nieskończoność. Farad’n nachylił się bliżej ekranu. Wiernego mistrza miecza Atrydów, wychowawcę Paula Muad’Diba, traktowano uprzejmie przez wszystkie lata spędzone na Arrakis. Zjawił się tam, tryskając młodzieńczą energią. Oczywiście, pomagała mu stała dieta przyprawowa oraz wspaniała równowaga metaboliczna, której udzielały zbiorniki Tleilaxan. Czy Idaho naprawdę pamiętał przeszłość sprzed okresu pobytu w aksolotlowym zbiorniku? Nikt inny, kogo ożywili Tleilaxanie, nie mógł się tym pochwalić.

W bibliotece znajdowały się raporty o śmierci Idaho. Sardaukar, który go zabił, donosił, że uśmiercił on dziewiętnastu ludzi z oddziału, zanim sam padł. Dziewiętnastu sardaukarów! Jego ciało warte jednak było wysłania do zbiorników regeneracyjnych. Tleilaxanie zrobili z niego mentata. Jak się czuł człowiek-komputer, wyposażony na dodatek w wiele innych talentów?

„Dlaczego próbował się zabić?”

Farad’n znał swe umiejętności i potrafił je doskonale ocenić. Był historykiem, archeologiem i dobrym sędzią. Musiał stać się ekspertem w sposobach poznawania charakteru ludzi, którzy mu służyli. Rządzenie wymagało trafnych i wnikliwych sądów. Wielu władców upadło z powodu wyskoków podwładnych.

Na czoło talentów Atrydów wybijała się wyborna trafność w dobieraniu sobie sług. Z łatwością zdobywali sobie ich wierność, wiedzieli, jak wzniecać zapał w wojownikach.

Idaho nie okazał się wyjątkiem.

„Dlaczego?”

Farad’n zmrużył oczy, starając się zajrzeć w myśli tego człowieka. Od Duncana biła moc potwierdzająca przypuszczenie, że nie można go złamać. Był zorganizowaną i mocno zintegrowaną jednością. Zbiorniki Tleilaxan wypuściły z siebie coś więcej niż człowieka. Farad’n to czuł. Idaho poruszał się po ustalonej orbicie z uporem przewyższającym wytrwałość planety krążącej wokół gwiazdy. Mógł odpowiedzieć na nacisk nie łamiąc się — wybierając inną orbitę, ale nie zmieniając swych zasad.

„Dlaczego otworzył sobie żyły?”

Bez względu na motywy, zrobił to dla dobra Atrydów. To oni byli gwiazdą, wokół której krążył.

„Wierzy, że trzymając tu lady Jessikę, wspomagam w jakiś sposób Atrydów”.

I po chwili dodał sobie w myśli: „Tak sądzi mentat”.

To uzupełnienie przydało rozważaniom dodatkowej głębi. Mentaci popełniali omyłki, ale niezbyt często.

Idąc za tym tokiem rozumowania, Farad’n prawie zdecydował się przywołać adiutantów, by odesłali Idaho i lady Jessikę na Arrakis. Był na granicy podjęcia tej desperackiej decyzji, ale w końcu wycofał się.

Oboje — ghola-mentat i czarownica Bene Gesserit — byli w grze o władzę parą żetonów nieznanej wartości. Idaho zostanie odesłany, co z pewnością spowoduje duże zamieszanie na Arrakis. Zatrzyma tylko Jessikę, by wydobyć z niej specyficzną wiedzę potrzebną rodowi Corrinów.

Farad’n orientował się, że gra przezeń toczona jest delikatna i niebezpieczna, ale przez całe lata, odkąd stwierdził, że przewyższa inteligencją i wrażliwością znanych mu ludzi, przygotowywał się do niej intensywnie. Jako dziecko bardzo przeżył okropne odkrycie swej wyższości, dopiero w bibliotece znajdując drogę ucieczki i nauczyciela.

Obecnie zżerały go wątpliwości i rozważał ewentualność, czy nie należałoby się wycofać. Z zadowoleniem uwolnił się spod wpływów matki. Jej decyzje były zbyt niebezpieczne. Tygrysy! Szczyt głupoty i okrucieństwa! Nic łatwiejszego niż je wyśledzić! Powinna się cieszyć, że ta awantura skończyła się tylko wygnaniem. Rada lady Jessiki doskonale odpowiadała jego planom.

Jego wątpliwości powoli zaczęły się rozwiewać. Pomyślał o sardaukarach nabierających hartu i wytrzymałości dzięki zniesieniu wygód i twardemu szkoleniu, które zarządził. Wprawdzie liczba legionów sardukarskich była ograniczona, ale przynajmniej doświadczeniem mogły one dorównać Fremenom. Pozostawały bezczynne tak długo, dopóki respektowano układy zawarte w Traktacie Arrakańskim, określające względną równowagę sił. Fremeni przytłoczyliby sardaukarów swą liczbą — o ile nie zostaliby wcześniej związani i osłabieni wojną domową.

Jeszcze za wcześnie było na starcie Fremenów z sardaukarami. Potrzebował sprzymierzeńców wśród niezadowolonych wysokich rodów i nowych, potężnych rodów niskich. Potrzebował dostępu do finansów KHOAM. Potrzebował czasu, by sardaukarzy nabrali siły, a Fremeni osłabli.

Farad’n znowu popatrzył na ekran ukazujący cierpliwego gholę. Dlaczego Idaho chciał się spotkać z lady Jessiką właśnie teraz? Wiedział, że są szpiegowani, że każde słowo, każdy ich gest zostanie zarejestrowany i zanalizowany.

„Dlaczego?”

Farad’n przeniósł wzrok z ekranu na półkę stojącą obok konsolety kontrolnej. W bladym świetle elektronicznych wskaźników mógł dostrzec szpule zawierające ostatnie doniesienia z Arrakis… Jego szpiedzy byli dokładni. Musiał im wierzyć. Część raportów dawała mu nadzieję na przyszłość. Zamknął oczy i przez umysł poczęły mu przepływać najistotniejsze stwierdzenia, do których dla niego zredukowały się szpule:

„W miarę, jak planeta staje się coraz żyźniejsza, Fremeni uwalniają się od wpływów przyrody, a ich nowe społeczności tracą tradycyjny charakter sicz-twierdz. W dawnej kulturze Fremenów od dzieciństwa uczono następującej roty:»Sicz tworzy solidną podstawę, z którą wyruszysz w świat i wszechświat«”.

Fremen kultywujący stare obyczaje mawia: „Zajrzyj do Massifa”, dając do zrozumienia, że najwyższą nauką jest prawo. Nowa struktura społeczna rozluźnia jednak prawne ograniczenia i daje się stwierdzić brak dyscypliny.

Nowi fremeńscy przywódcy znają tylko Mały Katechizm przodków oraz historię zakamuflowaną w mitycznej strukturze pieśni. Ludzie z tych społeczności są bardziej zmienni, bardziej otwarci, kłócą się częściej i okazują większą oporność wobec decyzji władzy. Dawnych Fremenów siczowych cechuje zdyscyplinowanie, skłonność do grupowego działania i chęć do podejmowania cięższej pracy. Wciąż wierzą, że uporządkowane społeczeństwo oznacza dla jednostki spełnienie. Młodzi wyrastają z tej wiary. Żyjący jeszcze przedstawiciele starszej kultury patrzą na młodych i powiadają: „Wiatr śmierci zdarł z nich przeszłość”.

Farad’nowi podobała się niedwuznaczność wniosków sformułowanych w relacji. Zmiany na Arrakis musiały doprowadzić do wojny domowej. Podstawowe idee zostały jasno sprecyzowane w zapisach na szpulach:

„Religia Muad’Diba opierała się mocno na siczowej tradycji dawnych Fremenów, podczas gdy nowa kultura oddala się coraz bardziej od jej nauk”.

Nie po raz pierwszy Farad’n zapytywał się, dlaczego Tyekanik przyjął religię Fremenów. Zupełnie nie pasował do swej nowej moralności. Robił wrażenie szczerego, ale religia wyraźnie kolidowała z jego naturą. Wyglądał jak ktoś, kto wszedł w trąbę powietrzną, by ją zbadać, i został schwytany przez siły, których nie był w stanie opanować. Farad’na denerwowało nawrócenie Tyekanika. Zbyt łatwo odszedł od starych zwyczajów sardaukarów. Jego przypadek był ostrzeżeniem, że młodzi Fremeni mogą nawrócić się w podobny sposób, że mogą w nich przeważyć wrodzone, zakorzenione tradycje.

Farad’n raz jeszcze wrócił myślą do szpul z raportami. Wspominały one o niepokojącym fakcie: o przetrwaniu na Diunie kulturowego reliktu z najdawniejszych czasów — „Wody Poczęcia”. Przy porodzie zbierano płyn owodniowy, destylowano go i podawano noworodkowi jako pierwszy napój. Tradycyjna forma obyczaju wymaga, żeby podawał go ojciec chrzestny, mówiąc: „Oto jest woda twego poczęcia”. Nawet młodzi Fremeni wciąż praktykowali ów rytuał. „Woda twego poczęcia.”

Farad’n poczuł odrazę na myśl o piciu napoju wydestylowanego z cieczy, w której pływał jako embrion. Pomyślał o ocalałej bliźniaczce, Ghanimie, i jej matce zmarłej w czasie, gdy pobierano owe płyny. Czy dziewczyna wracała kiedykolwiek pamięcią do owych wydarzeń? Prawdopodobnie nie. Wychowano ją w duchu Fremenów. Ich obyczaje były dla niej czymś naturalnym.

Przez chwilę żałował, że Leto nie żyje. Chciałby z nim kiedyś porozmawiać.

„Dlaczego Idaho otworzył sobie żyły?” To pytanie wracało doń za każdym razem, gdy spoglądał na ekran. Znowu opadły go wątpliwości. Pragnął zapaść w tajemniczy trans przyprawowy — tak jak robił to Paul Muad’Dib — by odnaleźć przyszłość i poznać odpowiedzi na nurtujące go pytania. Bez względu na to, ile zażywał przyprawy, zawsze tkwił w teraźniejszości.

Obraz na ekranie zmienił się, ukazując służącą w drzwiach do amfilady pokojów lady Jessiki. Kobieta skinęła na Idaho, który wstał z ławki i zniknął w głębi. Służąca miała zadanie złożyć dokładne sprawozdanie, ale Farad’n kierowany rozbudzoną ciekawością wcisnął przełącznik na konsoli, obserwując uważnie, jak Idaho wchodzi do salonu lady Jessiki.