Чалавек-невідзімка

Раздзел XXIV. План, які не ўдаўся

— Ну, — сказаў Кемп, паглядзеўшы ў акно, — што ж мы цяпер будзем рабіць?

Ён падсунуўся бліжэй да Невідзімкі, каб засланіць ад яго трох людзей, што, як падалося Кемпу, вельмі ўжо павольна падымаліся па ўзгорку.

— Што вы збіраліся рабіць у Порт-Бэрдоку? У вас быў які-небудзь план?

— Я хацеў уцячы за граніцу. Але, сустрэўшы вас, я змяніў сваё рашэнне. Таму што стала цяплей і мне лягчэй заставацца нябачным, я думаў, што лешп усяго мне адправіцца на поўдзень. Таямніца ж мая раскрыта, і тут усе будуць шукаць захутанага чалавека ў масцы. А адсюль ёсць параходныя зносіны з Францыяй. Я думаў, што можна рызыкнуць пераправіцца на якім-небудзь параходзе. А з Францыі я мог бы па чыгунцы паехаць у Іспанію ці нават адправіцца ў Алжыр. Гэта было б лёгка ажыццявіць. Там можна круглы год заставацца невідзімкам і не мерзнуць, і рабіць што хочаш. Валацугу гэтага я ператварыў бы ў перасовачны склад маіх грошай і кніг, пакуль не ўладкаваўся б з перасылкай таго і другога па пошце.

— Зразумела.

- І раптам гэтай жывёліне ўздумалася пажывіцца маёй маёмасцю. Ён украў мае кнігі, Кемп! Мае кнігі! Няхай ён толькі мне пападзецца!..

— Але спачатку трэба атрымаць у яго кнігі.

— Дык дзе ж ён? Хіба вы ведаеце?

— Ён сядзіць у гарадскім паліцэйскім упраўленні, у самай глухой турэмнай камеры, якая толькі знайшлася, — ён сам аб гэтым папрасіў.

— Нягоднік! — сказаў Невідзімка.

— Гэта некалькі мяняе нашы планы.

— Трэба здабыць кнігі, кнігі вельмі патрэбны.

— Вядома, — паспешна згадзіўся Кемп, якому пачуліся крокі ў двары. — Вядома, кнігі абавязкова трэба здабыць. Але гэта будзе няцяжка, калі толькі ён не даведаецца, што іх патрабуюць для вас.

— Правільна, — сказаў Невідзімка і задумаўся.

Кемп беспаспяхова стараўся што-небудзь прыдумаць, каб падтрымаць размову, але Невідзімка загаварыў сам.

— Цяпер, калі я апынуўся ў вас, Кемп, усе мае планы мяняюцца. Вы — чалавек здольны зразумець мяне. Яшчэ можна зрабіць многае, вельмі многае, нягледзячы на страту кніг, на агалоску, нягледзячы на ўсё, што здарылася і што я вытрываў… Вы нікому не казалі пра мяне? — спытаўся ён раптам.

Кемп на імгненне сумеўся.

— Мы ж дамовіліся, — сказаў ён.

— Нікому? — паўтарыў Грыфін.

— Ніводнай душы.

— Ну, тады… — Невідзімка падняўся і, сунуўшы рукі ў кішэні, закрочыў па пакоі.

— Так, гэта была памылка, Кемп, вялікая памылка, што я ўзяўся адзін за гэтую справу. Дарэмна змарнаваны сілы, час, магчымасці. Адзін… дзіўна, як мала можа зрабіць чалавек, калі ён адзін! Дробны крадзеж, бойка — і ўсё.

Я шукаю прытулак, Кемп, мне патрэбны чалавек, які памог бы мне, схаваў мяне, мне патрэбна месца, дзе я мог бы спакойна, не выклікаючы ніякіх падазрэнняў, есці, спаць і адпачываць. Словам, мне патрэбны саўдзельнік. Тады магчыма ўсё. Да гэтага часу я дзейнічаў наўздагад. Цяпер мы абмяркуем усе выгады, якія дае нябачнасць, і ўсе звязаныя з ёю цяжкасці. Для падслухоўвання і таму падобнага ў ёй мала карысці: цябе таксама чуваць. Красці яна памагае, але мала. Хаця злавіць мяне цяжка, але, злавіўшы, лёгка пасадзіць у турму. Нябачнасць карысная, калі трэба бегчы ці, наадварот, падкрадвацца. Значыць, яна карысная і пры забойстве. Як бы чалавек ні быў ўзброены, я лёгка магу выбраць найменш ахаванае месца, ударыць, схавацца і ўцячы, як і куды жадаю.

Кемп пагладзіў вусы. Здаецца, хтосьці рухаецца ўнізе.

— Мы павінны заняцца забойствам, Кемп.

— Мы павінны заняцца забойствам, — паўтарыў Кемп. — Я слухаю вас, Грыфін, але гэта не значыць, што я згаджаюся з вамі. Для чаго мы павінны забіваць?

— Не бяссэнсава забіваць, а разумна аднімаць жыццё. Справа бачыцца такім чынам: яны ведаюць, што ёсць Невідзімка, ведаюць не горш нас з вамі, і гэты Невідзімка, Кемп, павінен устанавіць царства тэрору. Невідзімка павінен захапіць які-небудзь горад, хаця б гэты ваш Бэрдак, тэрарызаваць насельніцтва і падпарадкаваць сваёй волі ўсіх і кожнага. Ён выдае свае загады. Ажыццявіць гэта можна тысячу спосабамі, скажам, падсоўваць пад дзверы лісткі паперы. І хто асмеліцца не паслухацца, будзе забіты таксама, як будуць забіты і яго заступнікі.

— Гм, — прамармытаў Кемп, прыслухоўваючыся больш да рыпення дзвярэй унізе, якія адчыняліся, чым да слоў Грыфіна. — Я думаю, Грыфін, — сказаў ён, стараючыся здавацца ўважлівым, — што становішча вашага саўдзельніка было б не з лёгкіх.

— Ніхто не будзе ведаць, што ён мой саўдзельнік, — горача запярэчыў Невідзімка і раптам насцярожыўся. — Стойце! Што там адбываецца?

— Нічога, — сказаў Кемп і раптам загаварыў гучна і хутка: — Я не магу згадзіцца з вамі, Грыфін. Зразумейце ж, не магу. Для чаго весці заведама прайграную гульню? Хіба гэта можа даць вам шчасце? Не станавіцеся адзінокім ваўком. Апублікуйце ваша адкрыццё; калі не хочаце расказаць пра яго ўсяму свету, то даверце яго ў крайнім выпадку сваёй краіне. Падумайце, чаго вы маглі дабіцца з мільёнам памочнікаў…

Невідзімка перапыніў Кемпа.

— Крокі на лесвіцы, — сказаў ён, падняўшы руку.

— Не можа быць, — запярэчыў Кемп.

— Зараз паглядзім, — сказаў Невідзімка і, усё яшчэ з узнятай рукой, ступіў да дзвярэй.

Далей усё разыгралася імкліва. Секунду разважыўшы, Кемп кінуўся яму наперарэз. Невідзімка ўздрыгнуў, спыніўся.

— Здраднік! — крыкнуў Голас.

Халат, расхінуўшыся, апусціўся ў крэсла: Невідзімка распранаўся. Кемп зрабіў некалькі паспешных крокаў да дзвярэй, і тут жа Невідзімка — ног яго ўжо не было — з крыкам ускочыў. Кемп расчыніў дзверы насцеж.

Знізу выразна даносіліся галасы і тупат бягучых ног.

Кемп адштурхнуў Невідзімку, выскачыў у калідор і зачыніў за сабой дзверы. Ключ быў загадзя ўстаўлены знадворку. Яшчэ імгненне — і Грыфін застаўся б у кабінеце адзін, пад замком, ды перашкодзіла выпадковасць: паспешна ўстаўлены раніцою ключ ад штуршка выскачыў і са стукам упаў на дыван.

Кемп памярцвеў. Схапіўшыся дзвюма рукамі за ручку, ён з усяе сілы стараўся ўтрымаць дзверы. Некалькі імгненняў яму гэта ўдавалася. Потым дзверы прыадчыніліся цаляў на шэсць, але ён іх зноў зачыніў. У другі раз яны рыўком адкрыліся на фут, і ў шчыліну стаў праціскацца чырвоны халат. Нябачныя пальцы схапілі Кемпа за горла, і яму давялося выпусціць ручку дзвярэй, каб абараняцца. Ён быў адціснуты, перакулены і з сілай адкінуты ў кут пляцоўкі. Пусты халат адляцеў ад яго.

На лесвіцы стаяў палкоўнік Эдай, начальнік бэрдакскай паліцыі, якому Кемп напісаў пісьмо. Ён з жахам глядзеў на нечаканае з'яўленне Кемпа і на пустыя прадметы вопраткі, якія матляліся ў паветры. Ён бачыў, як Кемп быў перакулены, як ён з цяжкасцю падняўся, хістаючыся, зрабіў крок наперад і зноў упаў на падлогу.

І раптам яго самога штосьці ўдарыла. Удар з пустаты! Быццам на яго наваліўся вялізны цяжар. Нечыя пальцы сціснулі яму горла, чыёсьці калена ўдарыла яго ў пахавіну, і ён кулём скаціўся з лесвіцы. Нябачная нага наступіла яму на спіну, хтосьці зашлёпаў па лесвіцы босымі нагамі; унізе, у прыхожай абодва паліцэйскія ўскрыкнулі і пабеглі, і ўваходныя дзверы з шумам зачыніліся.

Палкоўнік Эдай прыўзняўся і сеў, няўцямна азіраючыся. Зверху, хістаючыся, сыходзіў Кемп, растрапаны і выпэцканы. Адна шчака ў яго пабялела ад удару, з разбітай губы цякла кроў, у руках ён трымаў чырвоны халат і іншыя часткі туалета.

— О чорт! — крыкнуў Кемп. — Дрэнь справа! Уцёк-такі!