П'яўка

Частка VIII СУТЫКНЕННЕ

31.

Маркус, як і дамаўляліся, забраў нас з Мойрай у вызначаным месцы. У “пікапу”, які належаў Людвіку, мы рушылі на бальшак, раз-пораз звяраючыся з мапай. Мы амаль не размаўлялі, зрэдку разглядаючы змрочныя краявіды, калі Людвік збаўляў хуткасць.

Кожны думаў пра нешта сваё. Нягледзячы на ранішні час, паветра, што абдавала нас праз расчыненае акно пахам адыходаў і паленага пластыка, было гарачае і задушлівае. Звалкі, якія не пераставалі дыміцца, то знікалі, то аднаўляліся зноў.

Часам мы назіралі сярод смецця постаці чалавекападобных істот, якія капаліся ў адыходах, там-сям грувасціліся іх самаробныя буданы, куды таропка, пабачыўшы машыну, тыя істоты і хаваліся.

Я ўглядаўся ў неба, каб выявіць там птушак, але іх не было, бо, хутчэй за ўсё, іх заманьвалі ў сілкі і адразу з’ядалі. Увогуле ў раёны, далёкія ад паселішча, як я разумеў, ніхто не наведваўся, і пра тое, што тут адбывалася на самай справе, можна было толькі гадаць. Мы праехалі па бальшаку кіламетраў дзесяць, як раптам

Маркус загадаў спыніцца.

“Зірніце, Берташ, — сказаў ён, звяртаючыся да мяне. — Памойму, гэта тое, што нам трэба”.

Мы выйшлі вонкі. Сапраўды, дарога пераходзіла тут на пад’ём, значыць, хуткасць машын павінна непазбежна знізіцца, да таго ж, паварочвала, і самае галоўнае — абапал яе, з таго боку, дзе бачнасць ледзь не гублялася, захаваліся рэшткі яловага лесу з высахлымі вершалінамі. Менавіта за дрэвамі можна было схаваць пікап, што мы, коратка параіўшыся, і зрабілі, замаскіраваўшы яго поліэтыленавымі адыходамі.

Маркус выцягнуў з кішэні надалоннік і паклаў перад сабой.

“Як толькі аўтазак выедзе, мне дадуць знаць максімум ад таго праз некалькі хвілін”, — сказаў ён.

“Яны не могуць рухацца ў аб’езд?” — спытаў Людвік.

“А ты бы стаў такое рабіць?” “Навошта, калі няма пагрозы”.

“Публій Рос, ён хто як асоба?” — пацікавіўся праз паўзу Маркус.

“Апантаны, — сказаў я. — “Вучоны дзяцел, як кажуць пра такіх блатары. Але ўпарты і наўрад ці зменіць свае перакананні”.

“А яго асістэнткі? Куды яны дзяваліся?” “Па чутках іх перахапіла да сябе кітайская дыяспара”. “А якія ў яго перакананні?” — пацікавіўся Андруш.

“Глупства. Ён лічыць, што на Месяцы база іншапланецян, і адзін з іх назіральнікаў праз палтэр-гейсты правакуе нас на рэакцыю ў адказ. Хіба не ідыятызм?” “Да любой думкі трэба адносіцца рацыянальна, — сказаў Маркус. — Нават да такой бязглуздай”.

“Стагоддзямі грукаць у сцены, кідацца каменнем, перакульваць у людзей каструлі з супам — гэта што такое? Навуковы эксперымент? Проба на інтэлект?” “А па вашаму? Напрыклад, тое, што адбываецца ў дваццаць першым бараку?” “Упыр. Вампірызм існуе. Як доказ. Гэта зусім іншае.”

Я між тым здагадваўся, што Маркус, як вопытны псіхолаг, знарок завёў цяпер сярод нас адхіляючую гутарку, каб мы не “згарэлі” яшчэ да пачатку акцыі. На мой погляд, усё было правільна.

“Учора мы яго прыціснулі, — пахваліўся Андруш. — Гэх і зароў ён, калі я працяў яго асінавым колам”.

“Дык вы, урэшце, злавілі ўпыра?” — спытаў Маркус.

“Давялося патрывожыць. Ён быў вельмі незадаволены”.

“Не запамятайце, што вы мне абяцалі паказаць стужку”.

“І мне, — страпянуўся Людвік. — Пакажаце?”

Са сваёй схованкі мы бачылі, як па бальшаку раз-пораз праязджалі рэдкія машыны. У многіх з іх былі пашкоджаныя панэлі, корпус ці ўвогуле не ставала шкла, альбо нават дзверак.

Пасля Непажаданых Падзей з любым транспартам узніклі праблемы, немалая частка яго была затоп-лена на ўзбярэжжах раптоўным павадкам, а заводы, якія выпускалі камплектуючыя дэталі, даўно спынілі сваю дзейнасць.

Раптам надалоннік на каленях Маркуса падаў сігнал. Мы сцішыліся, прыслухоўваючыся, але, акрамя адназначнай рэплікі

Маркуса, вядома, нічога не пачулі.

Я зірнуў на Мойру. Яна няўцямна ўсміхнулася ў адказ, твар яе быў спакойны.

“Аўтазак выехаў, — паведаміў Маркус. — Праз пятнаццаць– дваццаць хвілін яны будуць тут”.

Людвік выцягнуў з-пад сядзенняў два аўтаматы, ражкі з патронамі і перадаў адзін аўтамат Мар-кусу.

“Праверым зброю”, — прапанаваў ён.

Я засёк час на сваім надалонніку. Было чвэрць на дзесятую гадзіну раніцы. Мы спешна падрыхтавалі сабе схованкі абапал дарогі і ў апошні раз коратка размеркавалі задачы кожнаму. Пасля чаго сталі чакаць.

Са звалак несла смуродам. Атрутны дым ад палёнага пластыку пачынаў прасочвацца ў салон. З мінулай сваёй дзейнасці я ведаў, што ёсць смецце, якое не знікае ніколі.

Ледзь чутны і далёкі шум рухавіка ўсякі раз прымушаў нас хапацца за зброю і рыхтавацца да раптоўнага выступу, але машын, як я ўжо адзначаў, было мала, і Маркус, які сачыў у бінокль, штораз адмоўна круціў галавой. Прайшлі пятнаццаць хвілін, а потым яшчэ дзесяць, але дарога з боку паселішча была пустая: аўтазак не паказваўся. Затое з супрацьлеглага боку мы пачулі набліжэнне грузавікоў, і сапраўды, праз некалькі хвілін убачылі, як па дарозе рухаюцца ў накірунку да паселішча дзве адкрытыя вайсковыя машыны, у кузавах якіх сядзелі ўзброеныя жанчыныдэфарманткі ў палявой форме.

“Нікому не высоўвацца,— папярэдзіў нас Маркус.— Гэта “Гідра”. Я ўстрывожыўся. Лятучыя атрады спецпрызначэння “Гідра”, складзеныя ў асноўным з жанчын, вызначаліся паталагічнай жорсткасцю і фанатызмам. Можна было яшчэ здагадвацца, куды яны трымалі свой шлях, але ўнутрана я ўжо чамусьці не сумняваўся — яны накіроўваліся ў Эдэм. Грузавікі няспешна праехалі перад намі: са сваёй схованкі нават без бінокля бачныя былі вы-цягнутыя галовы гэтых сучасных амазонак, з завостранымі макушкамі і забранымі над імі ў пукі валасамі — ва ўсіх аднолькавыя прычоскі. На каленях дэфарманткі трымалі аблегчаныя кароткаствольныя аўтаматы.

Час ішоў. Аўтазак па-ранейшаму не з’яўляўся, і дарога, над якой яшчэ курэў пыл, узняты двума вайсковымі грузавікамі, зноў пуставала.

“Звяжыцеся з вашым чалавекам,— параіў я Маркусу. — Пэўна, нешта не ў масць.” “Не магу, — адказаў ён, — я ніколі не саджуся на яго надалоннік, бо гэта небяспечна для яго самога. Трэба чакаць.” “Можа, яны змянілі гэты бальшак на іншую дарогу?” “Іншай няма. Зірніце, да слова, на мапу.”

Мы зноў чакалі. Аўтазак быццам праваліўся, і наш настрой станавіўся амаль што няўпэўненым і трывожным. Урэшце, Маркус папрасіў кожнага коратка выказаць свае меркаванні.

“Не будзем чакаць”, — сказаў, павагаўшыся, Андруш.

“Можа, у іх сапсаваўся рухавік? Тады варта выехаць ім насустрач”, — прапанаваў Людвік.

“Вырашайце”, — паціснула плячыма Мойра.

“Па-мойму, у паселішчы нешта адбылося, і туды нездарма скіравала “Гідра”. Трэба вяртацца”, — сказаў я.

“Яшчэ чвэрць гадзіны, — падсумаваў Маркус, — і мы вяртаемся.”

“Што ж, хто любіць спех — той ззаду ўсех”, — згадзіўся і Андруш.

“Скажыце, Берташ, — раптам спытаў мяне Маркус, — гэта ж менавіта сёння скончыўся тэрмін, які прызначыў вам Касіус?” “Бадай, што так”, — успомніў я.

“Раю вам, калі затрымаецеся ў Эдэме, сплаціць выкуп”.

“Заўтра я з’еду. Да таго ж, жыццё майго сабакі каштуе больш за жыццё антропафага”.

“Што ж, тады з’язджайце. Толькі памятайце — паўсюдна пустата”.

“Я гэтага не баюся”.

“Таму што вы не адзін. Праўда, Мойра?” — ён абярнуўся і з усё разумеючай усмешкай зірнуў на жанчыну.

Далей мы ўвогуле сядзелі ў маўчанні. Я думаў пра тое, каб наша акцыя ўдалася, усё хутка скон-чылася, і мы з Мойрай урэшце пачалі б новае жыццё, а яшчэ лепш, меркаваў я, каб аўтазак уво-

гуле не з’явіўся, бо мне зусім не падабалася тое, што жанчына будзе падстаўляць сябе пад кулі.

Тым не менш, я не адчуў ні асаблівага хвалявання, ні трывогі, ні якога ліхаманкавага прадчування небяспечных падзей, калі раптам Маркус, які перыядычна падносіў да вачэй бінокль, сказаў: “Аўтазак!”

Услед за тым ён папрасіў у адзінай сярод нас жанчыны прабачэння, таропка выцягнуў з сумкі бутэльку кетчупу і са словамі: “Станеш яшчэ больш смачней!” выліў большую частку на сукенку Мойры і ёй на грудзі, што цалкам стварала ўражанне небяспечнай крывавай траўмы, пасля чаго падхапіў з каленяў аўтамат, зняў з перасцерагальніка і даслаў у ствол патрон. Людвік паўтарыў за ім тое ж самае, а мы з Андрушам, з пісталетамі напагатове, выскачылі з пікапа.

“Па месцах, і дзейнічаем па плане!” — выкрыкнуў нам услед

Маркус.

У спрынтэрскім тэмпе мы выбеглі з зацені і заляглі ўзбоч дарогі, дзе крыху раней ужо зрабілі кожны сабе нешта кшталтам схованак з іржавай бляхі і пакарабачаных пластыкавых адыходаў; з-за таго хламу нас цяжка было выявіць нават зблізу, бо на ўсім працягу абапал звыкла цягнулася звалка.

Мойра ўжо напаўляжала на гравейцы, прыціскаючы адну руку да грудзей, а другую вяла падняла ў паветра, адназначна падаючы тым сігнал няшчасця. Нашу задуму магло збэсціць на нішто только адно — гэта калі да Мойры наблізіцца раней за аўтазак якая выпадковая машына з паліцыянтамі: тады яна спыніцца, ва ўсялякім разе тут была рызыка, але машын, як я ўжо паведамляў вышэй, на дарозе праязджала зусім няшмат.

Як і планавалася, мы павінны былі дзейнічаць па абставінах: усё будзе залежаць ад таго, ці выйдзе хто з аўтазака, каб дапамагчы, на іх погляд, параненай жанчыне. Інакш як дамаўлялася, давядзецца пакінуць Мойру на месцы і даганяць аўтазак на пікапе, каб блакіраваць яго яшчэ на бальшаку і адразу атакаваць, але апошні варыянт быў небяспечны і ўвогуле непрадказальны.

Зрок у мяне востры, і яшчэ здалёк я пабачыў жукападобную цёмную кропку на дарозе, якая павольна набліжалася да нас. Аўтазак. Я зірнуў на постаць жанчыны на дарозе: выгляд у Мойры быў даволі ўнушальны — крывавыя плямы на сукенцы, ногі аголеныя, я б на месцы любога вадзіцеля, нават спецмашыны, адразу б спыніўся, не гледзячы ні на якія, самыя жорсткія, інструкцыі.

Імкліва пабег час. Аўтазак няўмольна набліжаўся, але раптам з-за яго, быццам па якім зламыс-ным загадзе, вынырнуў хуткасны легкавік, лёгка абагнаў патрэбны нам грузавік і паімчаў проста на нас. Толькі гэтага не хапала — наш план адразу непрадказальна павіснуў у няўпэўненасці. Я заціснуў у руцэ “берэту” і ўвесь сцяўся: цяпер усё залежала ад таго, хто ехаў на легкавіку, а гэта, як я вызначыў, быў “лексус”, даволі старая мадэль, але якая сведчыла аб некаторым дастатку яго ўладальніка. Хто ж мог у ім знаходзіцца? — ліхаманкава меркаваў я. “Лексус” рос у памерах, ён быў ужо побач і замарудзіў хаду. Са сваёй схованкі я пабачыў, як легкавік павольна пачаў аб’язджаць жанчыну на дарозе: у кабіне сядзелі некалькі жаўтаскурых і цёмнавалосых, адносна маладых людзей, а за рулём — дэфармант-ахоўнік у цёмных акулярах, з-за якіх тырчэў яго выцягнуты ўгору і завостраны чэрап без адзінага воласа. Спыніцца, ці не? — пранеслася ў мяне ў галаве. На мой погляд, у легкавіку сядзелі чыноўнікі: магчыма з Эдэма, а можа, і з якога іншага сельскагаспадарчага кластэра, а вёў аўто іх службовы вадзіцель — звычайны гарбузагаловы. Цалкам верагодна, што яны скіроўвалі свой шлях у Мегаполіс.

Яны не спыніліся. Урэшце, што ім была якаясьці параненая белая жанчына на дарозе? Навошта лішнія клопаты? “Лексус” узвыў рухавіком, аб’ехаў па ўзбочыне “псеўдапараненую” і памчаў далей. Я ўздыхнуў з палёгкай, але раслабляцца было яшчэ зарана.

На дарозе ўрэшце ўзнік аўтазак. Дзесьці ў глыбіні яго пузатага чэрава, падумаў я, знемагаюць цяпер нашыя сябры. Усё пакуль складвалася ў масць: у аўтазаку вырашаць, што, магчыма, жанчыну збіў “лексус”. Толькі, ці спыняцца яны? Грузавік па сваіх памерах значна шырэйшы за “лексус”, і аб’ехаць ахвяру здарэння, якая ляжала пасярэдзіне гравійкі, яму было не так і проста, хоць, як я небеспадстаўна здагадваўся, па інструкцыі ім забаранялася спыняцца ў такіх і падобных выпадках.

Ён спыніўся. Рухавік, тым не менш, працаваў і ўзмоцненыя дзверцы кабіны доўга не адчыняліся: знутры ацэньвалі абстаноўку. Вядома, на іх пункт погляду, месца было не вельмі зручнае для прыпынку — агляд заміналі некалькі ялін, за якімі прыгадваўся адхон, а ў ім мог хавацца іх верагодны праціўнік, з бакоў смеццевыя завалы, а далей адразу дарога рабіла імклівы паварот. Але нікога з нас і пікап яны не бачылі, бо інакш рашуча скіравалі б далей. Я глядзеў у ліхаманкавым нецярпенні.

Дзверца кабіны з другога боку ад вадзіцеля адчынілася, і на зямлю, азіраючыся, скочыў узброены аўтаматам мурын у камуфляжнай форме. Трымаючы аўтамат напагатоў, ён падышоў да жанчыны і, зноў падазрона агледзеўшыся, нахіліўся на ёю. Я пачуў, як Мойра нешта сказала яму, але слоў не разабраў. Раптам ён паклаў зброю на зямлю і, апусціўшыся на адно калена, правёў рукой па яе бядру, так што ногі яе яшчэ больш агаліліся, і, памацаўшы далонню чырвоную пляму ад кетчупу, раптам паднёс руку да твару і прынюхаўся. Жэст яго, які спачатку меў яўную сексуальную скіраванасць, і не без садысцкага адцення, скончыўся раптоўным спалохам: пэўна, на ўзроўні падсвядомасці ён здагадаўся, што зведзены ў зман.

Больш чакаць было нельга, і я выскачыў на дарогу, гадаючы ў думках, ці паспее ён падхапіць з зямлі свой аўтамат. Але ў гэты момант у паветры суха хлопнула два разы, і я пабачыў, што страляла Мойра. Першая куля, пэўна, прайшла побач з эсбэшнікам, а вось другая патрапіла яму ў твар, пад вока. Яго адкінула назад, ён схапіўся рукамі за галаву і дзіка крыкнуў, абліваючыся крывёю. Я кінуўся да машыны, але мяне апярэдзіў Людвік. Другі ахоўнік, які сядзеў унутры машыны — дужы азіят, увесь распісаны тату — памкнуўся было захлопнуць дзверы, але не паспеў. З іншага боку да грузавіка падбег Андруш, і эсбэшніка абяззброілі і выцягнулі з кабіны вонкі.

“Дзе ключы?” — спытаў яго Маркус і падштурхнуў у спіну. — Адчыняй!”

Эсбэшнік з гатоўнасцю заківаў, выцягнуў з кішэні ключы і працягнуў іх Людвіку. Яго трэсла. Я заспяшаўся да Мойры. Пэўна, у гэты момант мы ўсе страцілі пільнасць, бо ззаду я пачуў крык Маркуса: “Сцеражыся!”, і адразу грымнула аўтаматная чарга, але яна была прыглушаная, і я зразумеў — стралялі знутры кузава аўтазака. Там знаходзіўся яшчэ адзін ахоўнік, і Людвік, які неабдумана адчыніў кузаў, зрашэчаны кулямі, памёр імгненна.

Якраз у гэты момант на бальшаку, быццам ніадкуль, з’явілася белае аўто і пачало імкліва набліжацца: старая, але даволі хуткасная мадэль “Мерседэса”, чым не прамінуў скарыстацца абяззброены намі перадусім эсбэшнік з аўтазака. Раптам ён скочыў убок і спрытна, нібы стара-жытная жывёла кенгуру, паімчаў праз дарогу і знік бы на звалцы, каб не Маркус, які заваліў яго аўтаматнай чаргой. Усё у нас, тым не менш, пайшло ўжо наперакасяк. Не губляючы з поля зроку “Мерседэс”, які пачаў рэзка тармазіць, я кінуўся ў кабіну аўтазака і выбіў дзяржаннем “берэты” назіральнае шкло ў салон, дзе знаходзіліся вязні і ўзброены ахоўнік. Я моцна рызыкаваў: ён мог, калі б у яго быў час на роздум, стрэліць, асабліва не целячыся, проста мне ў галаву, бо я небяспечна зазірнуў унутр. Але замест гэтага ён выскачыў з кузава, паласнуўшы ад жывата перад сабой аўтаматнай чаргой, што было ягонай памылкай, бо ён больш не кантраляваў сітуацыю. У святле ад расчыненых дзвярэй я пабачыў цьмяныя постаці прыкаваных ланцугамі да жалезнай стойкі людзей у аўтазаку, і таксама скочыў на гравійку. Я вельмі баяўся, што ахоўнік падстрэліць Мойру ці Андруша альбо яшчэ каго з нашых, але ўсё адбылося па-іншаму. Ён, а гэта аказаўся мускулісты і нізкарослы, увесь парослы чорнай шчэццю мацак-дэфармант, паспеў выпусціць дзве-тры кулі, цэлячыся ў Маркуса, але на яго збоку кінуўся Андруш, і яны пакаціліся па зямлі. Белы “Мерседэс” пад пранізлівы віск тармазоў разварочваўся, між тым, на дарозе, каб павярнуць назад — на месцы яго ўладальніка гэта было, бадай, адзінае правільнае рашэнне. Усё гэта я ўспрымаў краем вока, бо заспяшаўся на дапамогу Андрушу, і — своечасова, бо гарбузагаловы выпусціў з рук непатрэбны яму ў рукапашцы аўтамат і выхапіў нож. Яшчэ секунда, і Андрушу прыйшлося б вельмі кепска, калі б я не падскочыў усутыч і з размаху апусціў на галаву ахоўніка пісталет. Дэфармант адкінуўся дагары і страціў прытомнасць. Я крыкнуў Андрушу, каб той яго абяззброіў і звязаў, а сам пабег да аўтазака. Маркус апярэдзіў мяне. Праз паўхвіліны мы ўжо вызвалілі пастара Себасцьяна, мастатка Юліуса Гармату і навукоўцу Публія Роса. Усе былі жывыя, але, як я заўважыў, моцна збітыя і са слядамі катаванняў.

“Хутчэй! — прыспешваў нас Маркус. — Забярыце Людвіка! Мы не адны на дарозе!”

Мы вызвалілі вязняў ад кайданкоў, і я абняў усіх траіх. Андруш хутка абшукаў кабіну, адагнаў аўтазак пад адхон, і той марудна абсунуўся ўніз, уткнуўшыся ў смецце.

“З дарогі! Хутка!” — падганяў Маркус.

Мойра ўжо была сярод нас. Твар яе набыў шэрае адценне, і я павёў яе да пікапа, але яна нечака-на заўпарцілася і прымусіла мяне спыніцца. У руцэ яна ўсё яшчэ трымала страляючую трубку.

“А мы нічога не запамятавалі?” — раптам спытаў Андруш і красамоўна зірнуў на абяззброенага эсбэшніка. Той ужо тупа стаяў пасярод дарогі, і было бачна, як страх скаваў яго псіхіку, і цела пад наплывам гэтага раптоўнага ўздзеяння страціла здольнасць нават паварухнуцца. На яго месцы я б паспрабаваў уцячы, скарыстаўшы адзін шанц з тысячы, але ён ужо, пэўна, нічога не кеміў і яўна знаходзіўся ў калапсе.

Пад нашымі позіркамі Маркус паціснуў плячыма і кіўнуў на былых вязняў.

“Няхай скажуць яны, а мая філасофія простая”.

Але тут настаў час здзівіцца мне, бо Мойра выйшла наперад і рашуча наблізілася да эсбэшніка.

“У мяне застаўся адзін патрон”.

Яна падняда руку са зброяй.

“Павярніся спінай!”

Той паслухмяна павярнуўся. Туга праступіла на яго скуластым тупым твары.

“Няхай Платон возьме яго да сябе! Гэта мой падарунак!”

Секунды беглі адна за адной, а стрэлу не адбывалася. Раптам жанчына апусціла руку са зброяй і адвярнулася.

“Я не магу.”

Але тут жа паправілася: “Не хачу.”

На яе пабляднелым твары чыталася разгубленасць. Я раздумваў нядоўга: чакаць нейкіх дзеянняў ад былых вязняў не выпадала і не было ўжо часу. Менавіта мне, як я разумеў, заставалася завяршыць усё гэта, бо толькі я адказваў цяпер за Мойру. Дый зброя ў яе руках таксама належала мне. Я падышоў і забраў яе, расціснуўшы далонь жанчыны. Адзін патрон.

Суха шчоўкнуў стрэл і эсбэшнік з прастрэленай патыліцай цяжка абрынуўся на дарогу. Андруш адцягнуў яго цела ў смецце, пакуль мы адвялі з дарогі выратаваных таварышаў і пасадзілі ў пікап.

Я шпульнуў непатрэбную ўжо страляючую трубку ў смецце і кінуў вокам на таймер. Акцыя за-няла літаральна каля сямі хвілін.

Я сабраў зброю. Адзін аўтамат я вырашыў пакінуць сабе. Маркус запусціў рухавік, і мы, збочыўшы з бальшака і падпаліўшы аўтазак, спешна пакінулі гэтае месца. Цела Людвіка мы забралі з сабой.

Я радаваўся і адначасова смуткаваў таму, як, хоць і з ахвярай з нашага боку, адбылася ўся акцыя па вызваленню нашых сяброў.

Па-мойму, прычынай адноснага поспеху нашай рызыкоўнай справы была абсалютная беспакаранасць і ўпэўненасць у сябе і сваіх учынках пануючых сілавікоў. Яны настолькі ўладарылі ў гэтым краі, што згубілі элементарную перасцярогу і пільнасць.

Што ж, няхай за гэта цяпер адказваюць. Хіба, меркаваў я, так складана было выканаць Ёхана Цынка? Якраз не, бо стары, сапселы ідыёт усё жыццё пражыў непалоханым індыком. Але я разумеў і тое, што пасля ўсіх нашых дзеянняў сілавікі непазбежна пачнуць лютаваць у адказ. Вось толькі якім будзе той адказ, мне было пакуль невядома.

Я ўвесь час не выпускаў з віду Мойру. Гэтая жанчына не пераставала мяне здзіўляць. Яна ж не была ні агрэсіўнай феміністкай, ні, тым больш, садысткай, ні звычайнай аматаркай адрэналіну. Забіваць людзей — не так ужо і проста, як можа пагадацца з першага погляду. Дзесьці ў стара-жытных кнігах я вычытаў і, па маіх асабістых назіраннях у час вайны, толькі каля трох адсоткаў людзей з лёгкасцю пазбаўлялі жыцця іншых. Хіба і я такі ж самы? А яна? Цяпер я ведаў, што наўрад.

Па дарозе Мойра зрабіла перавязку Публію Росу. Перадусім мы ўправілі яму палец на руцэ, і ён, сціснуўшы зубы, вытрымаў гэтае няпростае выпрабаванне.

empty* * *empty

Праз нейкі час мы спыніліся. Былыя вязні амаль нічога не елі, але бясконца пілі ваду. Маркус планаваў адвезці ўсіх траіх у суседняе паселішча, дзе ў яго былі надзейныя сябры і магчымасць выправіць кожнаму новыя дакументы, але на гэтую прапанову згадзіўся толькі пастар Себасцьян. Мастак Юліус Гармата паведаміў, што мае намер забраць з Мегаполіса жонку з дачкой і перайсці з імі мяжу — такая магчымасць у яго ёсць. Толькі Публій Рос непахісна аб’явіў, што вернецца на сваё старое месца і будзе працаваць, як і раней.

“Гэта, калі вам дазволяць”, — сказаў яму Маркус. “А хто будзе даваць той дазвол?” “Мы.” “Мяне забралі несправядліва”.

“Мы не можам вас адправіць у Мегаполіс”.

“Чаму?” — абурыўся Публій Рос.

“Таму што вас непазбежна возьмуць зноў і вы можаце раскалоцца пры паўторных катаваннях, а я не магу рызыкаваць сабой і ўсімі намі, вы павінны зразумець нас правільна”.

“Куды ж мне дзявацца?” “Вырашайце зараз”.

Акадэмік на хвіліну задумаўся.

“Тады я разам з пастарам Себасцьянам,” — урэшце аб’явіў ён.

Маркус згодна кіўнуў.

“Да суседняга кластэра мы вас траіх падвязём, падключым сваіх сяброў, а далей дзейнічайце па абставінах. Але спачатку трэба пахаваць Людвіка. Не варта вазіць яго з сабой”.

“Хацеў бы я ведаць: на гэтай зямлі чалавечае жыццё мела нейкую вартасць?” — ні да каго не звяртаючыся, раптам сказаў пастар Себасцьян.

“Калі яно здольнае на супраціў. І нават тады, калі твая радзіма патапілася ў гноі. Праўда, Бер-таш?” — нявесела ўсміхнуўся

Маркус.

Думкі мае перапыніў сігнал надалонніка. Званілі Маркусу і, як я адразу здагадаўся, зноў яго інфарматар. Сувязь была аднабаковай, непрацяглай і заняла каля трыццаці секунд, пасля чаго перапынілася. Я зразумеў, што адбылося нешта незвычайнае, хутчэй за ўсё — непрыемнае, і — не памыліўся.

Жорсткі твар Маркуса яшчэ больш пацямнеў. З хвіліну ён сядзеў моўчкі, думаў, а потым звярнуўся да нас.

“Сітуацыя змянілася, — сказаў ён. — Як мне толькі што паведаміў наш чалавек, на паўночным баку звалак, пад ачапленнем дэфармантак з“Гідры”, “працаробы”выкапалі траншэі.

Адначасова пачаліся арышты, але Васка Петкавіч, астатнія нашыя сябры былі папярэджаны літаральна за паўгадзіны і паспелі перакінуцца на нелегалку. За кожным з вас, хто сядзіць цяпер побач, і за мной, акрамя пастара, мастака і акадэміка, таксама прыходзілі. Месца магчымай страты, а таксама дваццаць першы барак і паселішча з раніцы ачэплена дэфарманткамі і мясцовай службай бяспекі. Зараз мы павінны тэрмінова вырашыць, што рабіць далей”.

З хвіліну мы маўчалі, ашаломленыя непрадказальнасцю падзей. Урэшце, Маркус сказаў: “Мы можам рассыпацца, як пясок. Кожны будзе дзейнічаць асобна, а Берташу з Мойрай варта з’ехаць, як яны і планавалі. Хто думае інакш?” “А вы самі вернецеся ў Эдэм?” — спытаў я Маркуса. “Ноччу. У мяне ёсць намер дапамагчы нашым сябрам”.

“Я з вамі. Мне, да слова, патрэбны мой “джып”. Без яго я не чалавек”.

“Я — з Берташам”, — сказала Мойра.

Ад яе слоў, хоць я і чакаў іх, мне раптам стала хоць і трывожна, але і цёпла на сэрцы.

“Я з вамі, — рашуча вымавіў і Андруш. — Гэх, пэўна, зусім скончылася наша спакойнае жыццё”.

“А ваш доказ, Берташ? Вы пакінулі стужку ў паселішчы? Там, пэўна, быў шмон, — спытаў мяне Маркус. — Мы так і не пабачым, як вы “мачылі” ўпыра?”

“Флэшку я на ўсялякі выпадак ўшываю ў каўнер, — патлумачыў я, — яна пры мне і зараз. Да цемнаты ў нас ёсць час, а стужку можна прагледзець і праз надалоннік. Але, мяркую, цяпер не да гэтага”.

“Значыць, вы разабраліся з “п’яўкай”, — сказаў Юліус Гармата.

Адно вока ў яго было сіняга колеру і зліплася. — Што ж, віншую.

Ваша мэта спраўдзілася”.

“Мая мэта яшчэ наперадзе”, — адказаў я і зірнуў на Мойру. Тая сядзела, абхапіўшы голаў рукамі. Пэўна, пачаўся адкат, нявесела падумаў я. Не так ужо і проста пазбаўляць жыцця людзей, нават у наш жорсткі час, хоць бы і “людзей-ценяў”.

“Дык ваша ідэя пацвердзілася? — неспадзявана страпянуўся

Публій Рос, — і згодна з ёй, упыр усё-такі існуе?”

“Як, магчыма, і ваша, — рассеяна адказаў я, — бо ў прывідным свеце могуць існаваць любыя ідэі, і ваша ў тым ліку, і нават усе разам”.

Мы вылезлі з пікапа. Месца было пустыннае. Зараснікі, усеяныя валунамі палеткі, пустазелле. Далей на даляглядзе я пабачыў усё тыя ж дымы звалак. Бадай, суседні кластэр быў побач. Па чарзе мы выкапалі магілу, у якой і пахавалі Людвіка.

“Што ж, — урэшце заключыў Маркус, — нашыя планы часткова змяніліся, але ў асноўным вя-домыя кожнаму. Я жадаю ўсім удачы і — давайце развітвацца”.

Мы паціснулі адзін аднаму рукі, і я ўбачыў, як пастар Себасцьян, Юліус Гармата і Публій Рос пайшлі па засмечанай дарозе: спачатку марудна, часта спыняючыся і аб нечым перамаўляючыся паміж сабой, акадэмік нават азірнуўся і памахаў нам забінтаванай рукой, а пасля шпарчэй, і неўзабаве згубіліся ў дымным мроіве. Чамусьці я са смуткам адчуў, што нікога з іх больш не ўбачу.

empty* * *empty

З наступам ночы і мы з Мойрай, а таксама Маркус і Андруш асцярожка вярнуліся ў межы паселішча.

“Увогуле, — сказаў нам з Мойрай напаследак Маркус, — будзьце вельмі абачлівыя на новым месцы, і калі што, вяртайцеся, але пазней, бо ў нас тут зараз наступаюць, як мне здаецца, цяжкія часы, і цалкам верагодна, што і нам з нашымі сябрамі давядзецца адсюль знікаць”.

“Бывайце, Маркус”.

“Андруш”.

“І вы, Берташ. І вы, Мойра”.

Нішто ў наваколлі не нагадвала нам якіх незвычайных падзей: у цемры на звалках там-сям дыміліся вогнішчы, рытмічна грукалі барабаны, зрэдку ўдалечыні раз-пораз гучалі чыесьці пранізлівыя крыкі, а потым сціхалі — усё было, як заўсёды ў апошні час, хіба толькі зрэдку на-сустрач траплялі купкі ўзброеных дэфармантак і адурманеных наркатой крымінальнікаў — звычайна з трох, чатырох чалавек, сярод якіх, як правіла, прысутнічала і жанчына — апошніх ніхто не чапаў, іх адразу пабольшала ў сувязі з чарговай амністыяй, і мы, як параіў раней Маркус, па магчымасці, імкнуліся цяпер збольшага ўсіх абмінаць.

Джыпа на падворку не было. У нашым часовым жытле, куды я асцярожна пракраўся, пакінуўшы Мойру за дзвярыма, у святле надалонніка я ўбачыў сляды наведвання чужынцаў. Паліцы былі перакуленыя, шафа расчынена, у шуфлядах шукалі, але ўсё быццам спехам і неістотна. Трымаючы напагатове “берэту”, я выйшаў вонкі і папрасіў Мойру пачакаць, а сам ціха, прыціскаючыся да сцен, скіраваў праз двор да акна Беніты і пагрукаў у яго.

Праз паўхвіліны за шклом я пабачыў ускудлачаную Беніту і асвятліў свой твар, каб яна не спа-лохалася. Акно расчынілася.

“Прывет, Бенітачка, — сказаў я, — ты, можа, ведаеш, хто заходзіў да мяне ўдзень?”

Яна нерашуча памарудзіла, пэўна, з цяжкасцю пралічвала сваёй няўдалай галавой магчымыя наступствы.

“Гарбузагаловыя. Я нават пабаялася выходзіць за дзверы. Яны скралі вашу машыну”.

“Гэта быў Гвіда? Ты разгледзела іх твары?” Яна зноў завагалася.

“Ну-жа, Беніта!” — прыспешыў я яе.

“Так. Толькі я вам нічога не казала, інакш яны пагражалі адрэзаць мне грудзі, падсмажыць і з’есці на маіх вачах”.

На мой погляд, яна і не падазравала, як гэтая пагроза ў любы час магла спраўдзіцца. Значыць, зноў Гвіда. Спачатку ён забівае майго сабаку, а потым прыходзіць, каб забіць мяне самога, і неаднойчы, бо ранейшая сутычка ў начы, як я цяпер не сумняваўся, таксама была з яго ўдзелам. Яго, ні на чым не заснаваная, жывёльная нянавісць да мяне нават уражвала: пэўна, як своеасаблівы сэнсітыў, што часам уласціва прыматам, ён нешта прадчуваў. Хутчэй за ўсё, як я раней і меркаваў, высвятлялася тое, што нам двум тут не жыць побач, бо камусьці трэба будзе, так бы мовіць, сысці ў нябыт.

Я таропка падзякаваў Беніце і мусіў заспяшацца назад, але з-за яе спіны раптам вырасла муж-чынская постаць, і я па характэрным тхарыным тварыку пазнаў Жана. Быццам паддобрваючыся да мяне, ён пачаў паведамляць апошнія навіны. Дваццаць першы барак сёння блакавалі ўзброеныя бабы, — расказваў ён, — і іх прыбывае ўсё больш. Яны нікога не пускаюць у той ра-ён, але я ўсё-такі хацеў пабачыць Тодара.

“Што з таго?” — ахалодзіў я апавядальніка, але апошнія яго словы прымусілі мяне спыніцца і даслухаць.

“Ноч была хмарная, без адзінай зоркі на небе, не бачыў я на ім і месяца, — расказваў Жан, — а мне закарцела схадзіць да Тодара, бо той быў мне вінен грошы. Але не ў іх, урэшце, справа, так, дробязь, хутчэй за ўсё мне хацелася пагаварыць пра тое-сёе: у іх жа там, у бараку, пачалося”.

“Пачалося што?” — перапыніў я.

“Допыты. Кажуць, іх праводзіць нейкі палкоўнік. Многія яго пазналі, бо на свяце той стаяў на трыбуне. Такі, у бліскучых шнурах і пагонах.” “Аксельбантах?”

“Вось-вось. Спачатку ён прыйшоў у барак адзін, так-так, не здзіўляйцеся. І апрануты проста. Такі гаваркі, размаўляў то з адным, то з другім. А потым усе яны знікалі. Ноччу прыходзілі людзі і іх забіралі.” “Так. І што?” “Дык вось, Тодара не было. Я пагрукаў яму ў акно, але мне доўга ніхто не адчыняў. Толькі, калі я стаў гаварыць, што гэта я, Жан, акно ўрэшце адчыніла старая і сказала, каб я ішоў адсюль, і хутчэй. Яна пазнала мяне. Я, вядома, спытаў, што здарылася з Тодарам, і яна расказала.” “Цікава, цікава, — падахвоціў я Жана. — Ну і далей.” “Тодар усяго баяўся, як і астатнія. Пасля таго, як да іх пачаў прыходзіць прывід — у іх усіх паз’язджаў дах. Ледзь што —

усчыналі крык, уцякалі, зачыняліся ў пакоях. Дык вось, якраз перад тым, як з’явіліся гэтыя сучкі з аўтаматамі, Тодар выйшаў увечары на падворак: можа па ваду, а можа проста так, ці па патрэбе, і ўбачыў, як за ім крадзецца нейкая постаць. Ён і кінуў у яе самаробную бомбу. Тая выбухнула і прывід пачаў гарэць.” “Вось як? — здзівіўся я. — І што далей?” “Аказалася, што гэта быў не прывід, а жывы чалавек. А дакладней — віжун. Ён цікаваў той ноччу за баракам.” “А потым?” “Потым была разборка. Прыехалі людзі палкоўніка, схапілі

Тодара і некуды павезлі. Так я яго і не пабачыў. А ўсіх мужчын скіравалі ў “мавіз”.”

Вось яно што, падумаў я. Значыць Тодар усё-такі выкарыстаў “кактэйль Молатава”, хоць і не па прызначэнні. А тое, як з ім абышліся — дык няма тут нічога дзіўнага. Фрэйліна Арнгейм магла б занатаваць у нашых краях і не такое.

“Паслухай Жан, — спытаў я, — ты ведаеш Гвіда?” “Не пытайце, ён вельмі небяспечны, яго баяцца. Я не скажу.” “А дзе ён жыве? Можа, успомніш?” “Не ўспомню”.

Я выцягнуў з кішэні грашовы жэтон.

“А цяпер?”

Вочы яго сквапна бліснулі.

“Дзе зараз яго лежка — дакладна не ведаю, ён цёмны і непрадказальны, часта начуе ў розных баб, але, куды ён загнаў ваш джып — магу падказаць”.

“І куды?” “У стары танкавы бокс за звалкай”.

Я падрабязна распытаў яго, дзе менавіта знаходзіцца былы танкавы бокс, а ў гэтых месцах калісьці, з паўстагоддзя назад, існаваў вайсковы гарнізон, і аддаў абяцаныя грошы. Жан таропка схапіў іх і адразу зачыніў акно.

Што ж, варта было ставіць, як кажуць, апошнюю кропку. Я сабраў сумкі, куды мы разам з Мой-рай паклалі ўсё неабходнае, пакінуў ёй аўтамат і папрасіў дачакацца мяне, а сам, захапіўшы “берэту” і нож, рушыў з флігеля вонкі. Мойра спрабавала пайсці са мной, але я не захацеў: “Адчуеш небяспеку — страляй”.