Mglawica Andromedy

5. Koń na dnie morskim

Ciepłe i przezroczyste morze lekko kołysało swoje zadziwiająco jaskrawe, zielonobłękitne fale. Dar Wiatr z wolna wszedł w wodę sięgającą mu po szyję i rozpostarł ręce starając się utrzymać na pochyłym dnie. Wpatrując się migotliwą dal, czuł się jedną z niezliczonych cząstek tego nieogarnionego żywiołu. Tu, do morza, przyniósł swój od dawna nurtujący go smutek. Był to smutek rozłąki z porywającą wielkością kosmosu, z bezgranicznym oceanem poznania i myśli, z surową samotnością każdego dnia życia. Jego istota uległa teraz całkowitej przemianie. Wzmagająca się miłość do Vedy upiększała dni pracy, do której nie był przyzwyczajony, i była osłodą wśród smutnych rozmyślań. Z entuzjazmem ucznia poświęcił się badaniom historycznym. Rzeka czasu odzwierciedlająca się w jego umyśle pomogła mu zrozumieć przemiany życia. Był wdzięczny Vedzie Kong za to, że z właściwą sobie subtelnością zorganizowała podróż po kraju przeobrażonym pracą człowieka. Wobec ogromu morza i w porównaniu z wielkością dokonanych na ziemi prac, własne straty malały. Dar Wiatr zaczynał się godzić z tym, co było już nieodwołalne, choć mu to bardzo trudno przychodziło.

Usłyszał, że nawołuje go jakiś cichy, na pół dziecinny głos. Poznał Miiko, pomachał do niej rękami i położył się na plecach, czekając na malutką dziewczynę. Rzuciła się gwałtownie w wodę. Z jej sztywnych, czarnych jak smoła włosów staczały się grube krople, a żółtawe, smagłe ciało pod cienką warstwą wody przybierało zieloną barwę. Popłynęli obok siebie pod słońce, w kierunku samotnej, pustynnej wysepki wznoszącej się czarnym wzgórkiem w odległości kilometra od brzegu. Wszystkie dzieci ery Pierścienia wychowywały się nad morzem i stawały się doskonałymi pływakami, a Dar Wiatr odznaczał się jeszcze wrodzonymi zdolnościami w tym kierunku. Początkowo płynął wolno z obawy, że Miiko się zmęczy, ale dziewczyna sunęła obok niego lekko i beztrosko. Dar Wiatr przyspieszył tempo, zdziwiony nieco pływacką sztuką Miiko. Pomknął więc ze wszystkich sił, Miiko jednak nie pozostawała w tyle, a jej miła, nieruchoma twarzyczka zachowywała nadal zupełny spokój. Od przeciwległej strony wyspy dał się słyszeć głuchy plusk fal. Dar Wiatr położył się na plecy, a rozpędzona dziewczyna opisała krąg i wróciła znów na miejsce.

— Miiko, pani pływa wspaniale! — z zachwytem zawołał Dar Wiatr. Nabrał w płuca powietrza i wstrzymał oddech.

— Pływam gorzej niż nurkuję — powiedziała dziewczyna i Dar Wiatr zdziwił się ponownie. — Moimi przodkami byli Japończycy — ciągnęła Miiko. — Niegdyś istniało całe plemię, którego kobiety, wszystkie kobiety, były nurkami, wyławiały perły, poszukiwały jadalnych wodorostów. Nabrały niebywałej wprawy, bo w ciągu tysiąclecia zawód ten przechodził z pokolenia w pokolenie. Przypadkowo wyszło to teraz i u mnie na jaw.

— Nigdy bym nie przypuszczał…

– Że potomek nurkujących kobiet zostanie historykiem? W naszej rodzinie istniała kiedyś legenda. Ponad tysiąc lat temu żył malarz japoński — Yanagihara Eygoro.

— Eygoro? To przecie pani imię?

— Rzadki wypadek w naszych czasach, w których zwykle nadaje się imiona zestawiając wedle upodobania różne dźwięki. Zresztą wszyscy starają się dobierać zgłoski z języka narodów, z których pochodzą. Pańskie imię i nazwisko, jeśli się nie mylę, mają rdzenie zapożyczone z języka rosyjskiego?

— Tak jest. Nawet nie rdzenie, lecz całe słowa. Pierwsze oznacza podarunek, a drugie wiatr, wicher…

— Nie wiem, co oznacza moje imię. Ale malarz istniał rzeczywiście. Mój pradziadek odnalazł jego obraz w jakimś skarbcu. Duże płótno, może je pan u mnie obejrzeć, dla historyka powinno być bardzo zajmujące. Bardzo wyraziście odtwarza surowe, pełne wyrzeczeń życie ludu… Płyniemy dalej!

— Jeszcze chwilę, Miiko! Jakże było z tymi kobietami-nurkami?

— Malarz zakochał się w kobiecie-nurku i osiadł na zawsze wśród jej plemienia. Córki jego także zostały nurkami, także uprawiały podwodne łowy przez całe życie. Proszę spojrzeć, co za okrągła, dziwaczna wyspa, jak zbiornik lub niska wieża dla produkcji cukru.

— Cukru! — Dar Wiatr odruchowo prychnął. — Dla mnie w dzieciństwie takie puste wyspy stanowiły przynętę. Stoją samotne, otoczone morzem. Skały i zarośla kryją przedziwne tajemnice. Na takiej wyspie można znaleźć wszystko, czego się zapragnie w marzeniach.

Dziewczyna nagrodziła go dźwięcznym śmiechem. Miiko, zazwyczaj milcząca i jakby smutna, zmieniła się teraz nie do poznania. Wesoło i odważnie płynąc naprzód, ku ciężko przewalającym się falom, po dawnemu stanowiła dla Wiatra zagadkę. Różniła się od przezroczystej jak szkło Vedy, której odwaga wynikała raczej z ufności do życia.

Między wielkimi zwałami głazów przy samym brzegu widniały głębokie, prześwietlone słonecznym blaskiem korytarze podwodne. Zasłane ciemnymi wzgórkami gąbek, obramowane frędzlami wodorostów, te podwodne galerie wiodły w kierunku wschodniej strony wysepki, dokąd sięgała niezbadana ciemna głębia. Dar Wiatr żałował, że nie wziął od Vedy dokładnej mapy wybrzeża. Tratwy należące do wyprawy połyskiwały w słońcu przy zachodniej mierzei w odległości kilku kilometrów. Plaża, na której znajdowała się teraz Veda z kolegami, była widoczna. Dziś wymieniano w maszynach akumulatory i cała ekspedycja wypoczywała. A jego opanowała dziecinna namiętność badacza wysp bezludnych!

Nad pływakami zwisało groźne urwisko skał andezytowych. Załomy kamiennych brył były świeże — niedawne trzęsienie ziemi zwaliło zwietrzałą część brzegu. Od strony morza uderzał silny przybój. Przez czas pewien płynęli wzdłuż ciemnej wody przy wschodnim brzegu, póki nie znaleźli płaskiego występu kamiennego, na który Dar Wiatr podsadził Miiko.

Spłoszone mewy latały tam i z powrotem, fale biły o skały powodując wstrząsy andezytu. Na wyspie nie było nic prócz nagich kamieni i kłujących zarośli. Ani śladu zwierzęcia lub człowieka. Pływacy wdrapali się na szczyt wysepki, spojrzeli na kłębiące się fale i zeszli niżej. Od krzaków rosnących w szczelinach gór szedł cierpki zapach. Dar Wiatr wyciągnął się na ciepłym kamieniu, leniwie spoglądając na wodę.

Miiko kucnęła przy samym skraju skały i usiłowała dojrzeć coś w dole. Nie było tu mielizny przybrzeżnej ani odłamków kamieni. Urwisko iskrzyło się w promieniach słońca oślepiającym blaskiem. Tam, gdzie odcięte przez skałę światło prostopadle padało w wodę, można było dostrzec równe dno pokryte jasnym piaskiem.

— Co pani tam widzi, Miiko?

Zamyślona dziewczyna odwróciła się dopiero po chwili.

— Nic. Pana pociągają wyspy bezludne, a mnie dno morza. Wydaje mi się, że można tam zawsze znaleźć coś ciekawego, dokonać odkrycia.

— Po cóż więc pracuje pani na stepie?

— To nie jest takie proste. Morze to dla mnie tak wielka radość, że nie powinnam być ciągle w jego pobliżu. Nie można słuchać ciągle ulubionej muzyki. Za to spotkanie z nim bardzo sobie cenię…

Dar Wiatr skinął ze zrozumieniem.

— Damy tam nurka? — wskazał na głębię. Miiko uniosła ku górze swe wygięte brwi.

— A czy pan aby potrafi? Tu jest chyba ze dwadzieścia pięć metrów. To tylko dla doświadczonych nurków…

— Spróbuję. A pani?

Zamiast odpowiedzi Miiko wstała, rozejrzała się i przydźwigała wielki kamień na skraj skały.

— Najpierw ja spróbuję, jeśli pan pozwoli. Z kamieniem to wbrew moim zasadom. Ale żeby tam tylko nie było prądu podwodnego… Coś dno jest zbyt czyste…

Dziewczyna uniosła ręce, zrobiła skłon w przód i wyprostowała się wyginając tułów do tyłu. Dar Wiatr obserwował jej ćwiczenia oddechowe, chcąc je sobie przyswoić. Miiko nie odezwała się już ani słowem. Po kilku ćwiczeniach chwyciła kamień i rzuciła się z nim, jak w przepaść, w ciemną głębię.

Kiedy minęła minuta, a Miiko nie wypłynęła, Dar Wiatr zaniepokoił się. Zaczął także szukać odpowiedniego kamienia i pomyślał sobie, że powinien posłużyć się znacznie większym. Ledwie jednak zdążył podnieść czterdziestokilogramowy kawał andezytu, gdy zjawiła się Miiko. Dziewczyna oddychała ciężko i wyglądała na bardzo zmęczoną.

— Tak… Tam… koń — ledwie zdołała wymówić.

— Co takiego! Jaki koń?

— Posąg ogromnego konia… w niszy. Za chwilę obejrzę dokładnie.

— Miiko, przecież to bardzo trudne. Popłyniemy z powrotem, zabierzemy aparaty nurkowe i łódź.

— O, nie! Chcę sama, natychmiast! Będzie to moje zwycięstwo, a nie aparatu. Potem zawołamy wszystkich.

— Wobec tego razem ze mną! — Dar Wiatr chwycił swój kamień. Miiko uśmiechnęła się.

— Proszę wziąć mniejszy, o ten. A jak z oddechem?

Dar Wiatr wykonał posłusznie kilka ćwiczeń i machnął kozła wraz z kamieniem do morza. Woda uderzyła go w twarz, poczuł ucisk w piersiach i ból w uszach. Przezwyciężał go, wytężając mięśnie, zaciskając szczęki. Zimny, szary półmrok gęstniał ku dołowi, wesoły blask dnia zmierzchł. Zimna i wroga głębina pokonywała go, mąciło mu się w głowie, piekły oczy. Nagle twarda dłoń Miiko dotknęła jego ramienia; poczuł pod nogami mętnie srebrzący się piasek. Z wysiłkiem odwrócił głowę w kierunku wskazanym przez Miiko, wygiął się, puścił z rąk kamień i natychmiast podrzuciło go w górę. Nie pamiętał, jak się znalazł na powierzchni, bo nic nie widział poprzez czerwoną mgłę. Z trudem chwytał powietrze ustami… Po krótkiej chwili skutki podwodnego ciśnienia ustąpiły, a w pamięci odżyło to, co zobaczył. Przez krótkie mgnienie zdążył przecież uchwycić tak wiele szczegółów.

Ciemne skały tworzyły u góry ogromny, strzelisty łuk, pod którym stał posąg olbrzymiego konia. Ani jedna muszla, ani jeden wodorost nie przylgnął do polerowanej powierzchni posągu. Nieznany rzeźbiarz pragnął przede wszystkim wyobrazić siłę konia. Powiększył przednią część tułowia, zrobił niezmiernie szeroką pierś, uniósł wysoko wygiętą w łuk szyję. Lewa przednia noga była podniesiona, okrągłe kolano wysunięte do przodu, ogromne kopyto prawie dotykało piersi. Trzy inne nogi z wysiłkiem odrywały się od podstawy, wskutek czego zdawało się, że kolosalny koń lada chwila runie na patrzącego i zmiażdży swym ciężarem. Grzywa na karku wyglądała niby zębaty grzebień, pysk dotykał piersi, a oczy patrzące spode łba ciskały błyskawice gniewu, o którym również świadczyły stulone kształtne uszy.

Miiko widząc, że Dar Wiatr czuje się nieźle, pozostawiła go na brzegu i znów zanurzyła się w głębię. Wreszcie, zmęczona nurkowaniem, gdy się nasyciła widokiem swego znaleziska, usiadła obok Dara i długo milczała, odzyskując normalny oddech.

— Ciekawe, z jakich czasów może pochodzić posąg? — zapytała jakby samą siebie.

Dar Wiatr wzruszył ramionami. Przypomniało mu się, co go najbardziej zdziwiło.

— Dlaczego posąg nie porósł muszlami i wodorostami?

Miiko odwróciła się do niego gwałtownie.

— Otóż to właśnie! Znam podobne znaleziska. Były powleczone specjalną substancją, która nie dopuszczała do przyrastania istot żywych. W takim razie posąg powstał mniej więcej w ostatnim stuleciu Ery Rozbicia Świata.

Na morzu, między brzegiem a wyspą ktoś płynął. Zbliżywszy się podniósł powitalnym gestem rękę. Dar Wiatr rozpoznał szerokie ramiona i lśniącą, ciemną skórę Mvena Masa. Wysoka, czarna postać wdrapała się na kamień i wkrótce ukazała się mokra twarz nowego kierownika stacji kosmicznych, jaśniejąca dobrodusznym uśmiechem. Szybko ukłonił się maleńkiej Miiko i powitał Dara Wiatra szerokim, swobodnym gestem.

— Przyjechaliśmy na jeden dzień z Renem Bozem prosić pana o radę.

— Z Renem Bozem?

— To fizyk z Akademii Granic Wiedzy…

— Trochę go znam. Pracuje nad zagadnieniem współzależności przestrzeni i pola. Gdzie pan go zostawił?

— Na brzegu. Nie umie pływać. W każdym razie nie tak jak pan.

Lekki plusk wody przerwał Mvenowi Masowi.

— Popłynę na brzeg, do Vedy — krzyknęła już z wody Miiko. Dar Wiatr uśmiechnął się do niej.

— Płynie z ciekawą wiadomością — wyjaśnił Myenowi Masowi i opowiedział o koniu.

Afrykańczyk słuchał bez zainteresowania. W jego spojrzeniu Dar Wiatr odczytał niepokój i nadzieję.

— Pan ma jakieś zmartwienie? Możemy przystąpić od razu do rzeczy.

Mven Mas skorzystał z zachęty. Siedząc na skraju skały ponad głębiną kryjącą tajemniczego konia, opowiadał o swoich kłopotach, wątpliwościach i wahaniach. Jego spotkanie z Renem Bozem nie było przypadkowe. Zjawa przepięknego świata gwiazdy Epsilon Tukana nie wychodziła mu z pamięci. I od tej nocy zaczął marzyć o przybliżeniu się do tego świata, o pokonaniu za wszelką cenę potwornej przestrzeni dzielącej ludzi od niego. O tym, żeby odbiór nadanego obrazu, sygnału lub komunikatu nie wymagał sześciuset lat. Żeby można było wyczuć tętno tego pięknego i tak nam bliskiego życia, wyciągnąć do braci rękę poprzez otchłanie kosmosu. Mven Mas skoncentrował wszystkie swoje wysiłki na zapoznaniu się z nie rozstrzygniętymi kwestiami i licznymi doświadczeniami, jakie od tysięcy lat prowadzono w zakresie badań przestrzeni jako funkcji materii. Był to ten sam problem, o którym marzyła Veda w ową noc pierwszego występu w telewizji Wielkiego Pierścienia…

Badania te prowadził w Akademii Granic Wiedzy właśnie Ren Boz, młody fizyk i matematyk, z którym się Mven zaprzyjaźnił tym łatwiej, że mieli wspólne dążenia.

Ren Boz uważał, iż zagadnienie jest opracowane do tego stopnia, że może być już mowa o doświadczeniu eksperymentalnym. Doświadczenia, jak wszystkiego, co się odbywa w skali kosmicznej, nie można dokonać drogą laboratoryjną. Ogromny problem wymagał także ogromnego eksperymentu. Ren Boz proponował, aby doświadczenie przeprowadzić za pośrednictwem stacji kosmicznych przy użyciu całej energii ziemskiej, włączając w to także rezerwową stację energii „Q” na Antarktydzie.

Gdy Dar Wiatr spojrzał uważnie w płonące oczy Mvena Masa, opanowało go poczucie niebezpieczeństwa.

— Chce pan wiedzieć, jak ja postąpiłbym w tym wypadku? — zapytał spokojnie.

Mven Mas skinął i zwilżył językiem zaschłe wargi.

— Nie przeprowadzałbym doświadczenia — powiedział twardo Dar Wiatr, nie wzruszony nieszczęśliwą miną Afrykańczyka.

— Tak też myślałem — wyrwało się Myenowi.

— Czemuż pan w takim razie pyta mnie o radę?

— Zdawało mi się, że potrafimy pana przekonać..

— Cóż, spróbujcie! Popłyniemy do towarzystwa. Pewnie już przygotowują aparaturę nurkową, żeby popatrzeć na konia!

Veda śpiewała, wtórowały jej dwa nieznane głosy kobiece.

Dojrzawszy płynących dała im znak, po dziecinnemu zginając palce rozwartych dłoni. Śpiew ucichł. Dar Wiatr w jednej z kobiet poznał Evdę Nal. Widział ją po raz pierwszy bez białej szaty lekarskiej. Jej wysoka, giętka postać wyróżniała się pośród innych kobiet. Skórę miała białą, jeszcze nie opaloną. Była znakomitym psychiatrą i obowiązki te prawdopodobnie bardzo ją absorbowały. Czarne, niemal granatowe włosy Evdy, zaczesane wzdłuż przedziałka, były wysoko upięte przy skroniach. Wąska twarz o wysoko uniesionych kościach policzkowych i czarne, uważne, podłużnie wykrojone oczy przypominały egipskiego sfinksa, który od czasów pradawnych stał na skraju pustyni przy grobowcach władców najstarszego na ziemi państwa. Minęło dwadzieścia wieków od czasu, kiedy tam, gdzie ongiś była pustynia, wyrosły owoce, zagajniki, a sfinksa przykryto szklanym kloszem.

Dar Wiatr pamiętał, że Evda Nal pochodziła z Peru albo z Chile. Powitał ją zgodnie z obyczajem dawnych południowoamerykańskich czcicieli słońca.

— Współpraca z historykami wyszła panu na dobre — powiedziała Evda. — Proszę podziękować Vedzie.

Dar Wiatr z pośpiechem zwrócił się w stronę swego najmilszego przyjaciela, ale Veda wziąwszy go za rękę poprowadziła do całkiem mu nie znanej kobiety.

— To Czara Nandi! Jesteśmy wszyscy w gościnie u niej i u malarza Karta Sana. Mieszkają na tym wybrzeżu już od miesiąca. Ich przenośne studio jest tam, na końcu zatoki.

Dar Wiatr wyciągnął rękę do młodej kobiety o ogromnych, niebieskich oczach. Na jedno mgnienie poczuł, że traci pewność siebie — w tej kobiecie było coś, co ją wyróżniało spośród wszystkich innych. Stała między Vedą Kong i Evdą Nal, których piękno, opromienione intelektem i rozumną myślą badawczą, mimo wszystko bladło wobec niezwykłej urody Czary Nandi.

— Pani imię podobne jest do mego — odezwał się Dar Wiatr. Kąciki małych ust nieznajomej drgnęły w dyskretnym uśmiechu.

— Tak jak pan jest podobny do mnie.

Dar Wiatr spojrzał ponad czarną czapą jej gęstych, lekko kręcących się włosów i uśmiechnął się do Vedy.

— Wietrze, pan nie umie uprzejmie rozmawiać z kobietami — rzekła figlarnie Veda przechylając głowę na bok.

— Czy to potrzebne, skoro kłamstwo nie ma już racji bytu?

— Potrzebne! — wtrąciła Evda Nal. — I zawsze będzie potrzebne.

— Bardzo bym prosił o uzasadnienie tego poglądu. — Dar Wiatr lekko się zachmurzył.

— Za miesiąc wygłoszę prelekcję w Instytucie Psychologii. Będę mówiła o znaczeniu emocji bezpośrednich… — Evda skinęła na zbliżającego się Myena Masa.

Afrykańczyk jak zwykle kroczył miarowo i bezszelestnie. Dar Wiatr zauważył, że policzki Czary zapłonęły gorącym rumieńcem, jak gdyby ciepło słoneczne, nasycające jej ciało, wystąpiło nagle przez opaloną skórę. Mven Mas ukłonił się obojętnie.

— Przyprowadzę Rena Boża. Siedzi tam, na kamieniu.

— Chodźmy do niego — zaproponowała Veda — i na spotkanie Miiko. Poleciała po aparaty. Czaro Nandi, pani z nami? Dziewczyna potrząsnęła głową.

— Idzie mój pan i władca. Słońce nisko i niebawem zacznie się praca.

— Czy to trudno pozować? — spytała Veda. — Ja bym nie mogła. Prawdziwe bohaterstwo!

— Ja także myślałam, że nie potrafię. Ale kogo porwie idea artysty, wtedy mu się zdaje, że sam bierze udział w procesie twórczym…

— Czaro, pani jest skarbem dla artysty!

— I to jakim! — przerwał Vedzie donośny bas. — A żebyście wiedzieli, jak znalazłem ten skarb! Nieprawdopodobna historia! — Malarz Kart San potrząsnął wzniesioną potężną pięścią. Jego jasne włosy były zmierzwione, osmagana wiatrem twarz zaczerwieniona.

— Proszę nas odprowadzić i opowiedzieć — poprosiła Veda Kong.

— Kiepski ze mnie narrator. Ale to i tak jest ciekawe. Interesuje mnie rekonstrukcja różnych typów rasowych istniejących w starożytności, aż do samej ERS. Po sukcesie mego obrazu „Córa Gondvany” zapaliłem się do odtworzenia typu innej rasy. Piękno ciała ludzkiego to najlepszy jej sprawdzian, to wykwit życia całych pokoleń. Każda rasa w starożytności posiadała odrębne cechy, własny kanon piękna, który się urabiał jeszcze w warunkach pierwotnej egzystencji. Tak rozumujemy my, artyści, których uważa się za pozostających w tyle w stosunku do szczytowych osiągnięć kultury. Zawsze panował taki pogląd. Prawdopodobnie już w epoce kamienia łupanego… Ale mówię nie o tym, o czym trzeba… Wpadłem na pomysł obrazu „Córa Tetydy”, inaczej „Córa Morza Śródziemnego”. Zauważyłem, że w mitach antycznej Grecji, Krety, Babilonu, Ameryki i Polinezji bogowie wychodzili z morza. Cóż może być piękniejszego nad helleński mit o Afrodycie, bogini miłości i piękna starożytnych Greków! Aphrodite Anadiomene — zrodzona z piany morskiej, zapłodnionej przez światło gwiazd. Jaki naród zdobył się na bardziej poetyczny pomysł!..

— Ze światła gwiazd i piany morskiej — Veda Kong dosłyszała szept Czary i spojrzała ukradkiem na dziewczynę.

Twardy, jakby wy rzeźbiony w drzewie lub w kamieniu profil Czary świadczył o kanonie piękna u pradawnych ludów. Maleńki, prosty, nieco zaokrąglony nosek, lekko cofnięte czoło, mocno zarysowany podbródek, a zwłaszcza znaczny odstęp między nosem a uchem były charakterystyczne dla narodów antycznego Śródziemnomorza.

Veda niepostrzeżenie obejrzała ją od stóp do głów i pomyślała, że wszystkiego w niej było trochę „nazbyt”. Miała zbyt gładką skórę, zbyt szerokie biodra… I trzymała się zbyt prosto, przez co jej twarde piersi zarysowywały się zbyt ostro. Być może, artyści cenią taką siłę wyrazu modela.

Drogę, którą kroczyło całe towarzystwo, zagrodził zwał kamieni i Veda musiała zmienić dopiero co wydany sąd. Czara Nandi z niezwykłą lekkością przeskakiwała z kamienia na kamień, wykonując taneczne ruchy.

„W jej żyłach płynie zapewne indyjska krew — pomyślała Veda. — Zapytam ją o to później…”

— Aby stworzyć „Córę Tetydy” — kontynuował artysta — musiałem się zbliżyć do morza, związać się z nim duchowo. Przecież moja Kretenka powinna również wyjść z morza, ale tak, by to było jasne dla każdego. Kiedy zabierałem się do malowania „Córy Gondyany”, przepracowałem trzy lata na stacji leśnej w Afryce Równikowej. Po ukończeniu obrazu zaciągnąłem się jako mechanik na ślizgowiec kursujący po Atlantyku. Dostarczaliśmy pocztę wszystkim rybnym, białkowym i solnym zakładom, które pływają na ogromnych metalowych tratwach. Pewnego razu prowadziłem swój statek na Atlantyku Centralnym, na zachód od Azorów, gdzie się łączą dwa przeciwne prądy. Fale tam są zawsze wysokie i napływają rzędami. Mój stateczek to podskakiwał ku niskim chmurom, to się zapadał. Śruba wydawała przeraźliwy świst. Stałem na wysokim mostku obok sternika. I nagle — nigdy tego nie zapomnę!.. Proszę sobie wyobrazić wysoką falę, wyższą od wszystkich innych, biegnącą nam naprzeciw. Na jej grzbiecie, tuż pod niskimi chmurami o perłoworóżowej barwie, stała dziewczyna, opalona na czerwony brąz… Fala toczyła się bezgłośnie, a ona przelatywała dumna, harda w swej samotności wśród nieobjętego oceanu. Mój stateczek podskoczył w górę i przemknęliśmy obok dziewczyny. Dziewczyna machała ku nam ręką na znak pozdrowienia. Wtedy dopiero spostrzegłem, że stała na desce z zainstalowanym motorem, którym kierowała za pomocą nóg.

— Wiem — odezwał się Dar Wiatr — używa się jej do przejażdżek na falach.

— Najbardziej wstrząsające było dla mnie to, że dokoła w promieniu setek mil panowała pustka: ocean, niskie chmury, zapadający zmrok, a tu raptem dziewczyna mknąca na fali. Tą dziewczyną…

— Była Czara Nandi — dopowiedziała Evda Nal. — Zrozumiałe. Ale skąd się tam wzięła?

— Bynajmniej nie z piany i nie z gwiazd! — wybuchnęła nagle dźwięcznym śmiechem Czara. — Po prostu żeglowałam na tratwie przetwórni białkowej. Staliśmy wtedy na skraju sargasów”, gdzie była hodowla chlorelli. Pracowałam tam wówczas jako biolog.

— Niech będzie i tak — zgodził się Kart San. — Ale od tamtej chwili stała się pani dla mnie córą Morza Śródziemnego, która się wynurzyła z pian po to, aby się stać moją modelką. Czekałem na panią cały rok.

— Można pana odwiedzić i zobaczyć obraz? — spytała Veda.

— Proszę bardzo, byle nie w czasie godzin pracy. Najlepiej wieczorem. Pracuję bardzo powoli i nie znoszę w czasie pracy niczyjej obecności.

— Pan maluje farbami?

— Nasza praca zmieniła się bardzo mało w ciągu tysiącleci. Prawa optyki i oko ludzkie pozostały takie same. Zaostrzyła się jedynie percepcja niektórych odcieni, wynaleziono nowe farby chromokatoptryczne” o wewnętrznym refleksie w warstwach i nowy sposób tonowania barw. Na ogół jednak malarze od niepamiętnych czasów pracowali tak, jak ja dziś. Nawet to i owo robili lepiej… Mieli wiarę i cierpliwość, my zaś staliśmy się zbyt gwałtowni i niepewni swego. W sztuce dyspozycje twórcze rodzą się raczej z naiwnego zachwytu. Znów odbiegłem od tematu! No, na mnie, na nas, czas. Chodźmy, Czaro.

Wszyscy zatrzymali się patrząc za odchodzącym artystą i jego modelką.

— Wiem teraz, kto to taki. Widziałam „Córę Gondyany” — rzekła Veda.

— Ja także — odezwali się jednocześnie Evda Nal i Mven Mas.

— Gondvana to kraj Gondów w Indiach? — spytał Dar Wiatr.

— Nie. To nazwa ogólna południowych kontynentów. Innymi słowy, kraj starożytnej rasy czarnej.

— I jakaż jest ta „córa czarnych”?

— Obraz jest prosty: na tle stepowego płaskowzgórza, w promieniach oślepiającego słońca, na skraju pełnego grozy lasu tropikalnego widać idącą dziewczynę. Połowa jej twarzy i lśniącego, jakby z metalu odlanego ciała jaśnieje w płonącym świetle, a druga połowa jest pogrążona w przejrzystym, ale głębokim półcieniu. Dokoła smukłej szyi ma sznur białych zwierzęcych zębów, krótkie włosy zebrane u góry w węzeł i ozdobione wiązką czerwonych kwiatów. Prawą ręką uniesioną nad głową dziewczyna odsuwa z drogi gałąź drzewa, a lewą odpycha od kolana kolczastą łodygę. W ruchu ciała, w swobodnym westchnieniu, w szerokim zamachu ręki czuje się beztroskę młodości, która się stapia z przyrodą w wiecznie zmienny potok życia. To zjednoczenie odczuwa się jako wiedzę, Jako instynktowne poznanie świata… W ciemnych oczach utkwionych w dal, gdzieś w ledwie rysujące się kontury gór, widoczna trwoga, oczekiwanie wielkich prób w nowym, dopiero co odkrytym świecie.

Evda Nal zamilkła.

— Ale w czym się wyrażało to wszystko, co chciał odtworzyć Kart San? — spytała Veda Kong. — Może w ściągnięciu wąskich brwi, w pochyleniu głowy i bezbronności odsłoniętego karku. Zastanawiający jest zwłaszcza wyraz oczu, w których przebija tajemniczość przyrody, poczucie beztroskiej, jakby roztańczonej siły i jednocześnie trwożnej wiedzy.

— Szkoda, że nie widziałem tego obrazu — westchnął Dar Wiatr. — Będę musiał pojechać do Pałacu Historii. Widzę barwy, ale trudno mi wyobrazić sobie pozę dziewczyny.

— Pozę? — Evda Nal zatrzymała się. — Oto ma pan „Córę Gondvany”… — zrzuciła z ramion ręcznik, uniosła wysoko ugiętą prawą rękę, przechyliła się w tył, zwrócona nieco w stronę Dara Wiatra. Długą nogę lekko uniosła, stawiając mały krok, i zastygła w bezruchu. Jej giętkie ciało jak gdyby rozkwitło.

Wszyscy patrzyli na nią z zachwytem.

— Evdo, nigdy bym nie przypuszczał!.. — zawołał Dar Wiatr. — Pani jest niebezpieczna jak na pół obnażone ostrze sztyletu.

— Wietrze, znów niezręczne komplementy! — zaśmiała się Veda. — Czemu „na pół”, a nie „zupełnie”?

— Ma rację — uśmiechnęła się Evda Nal, przybrawszy już normalną postawę. — Właśnie „na pół”. Niebezpieczna jak całkowicie obnażone i połyskujące ostrze, żeby użyć epickiego języka Dara Wiatra, jest nasza nowa znajoma, cudowna Czara Nandi.

— Nie mogę uwierzyć, żeby ktokolwiek mógł się równać z panią! — rozległ się nagle zza kamienia nieco ochrypły głos.

Evda Nal pierwsza dostrzegła rudą, podstrzyżoną czuprynę i blade, niebieskie oczy patrzące na nią z takim zachwytem, jakiego dotąd nie widziała na niczyjej twarzy.

— Jestem Ren Boz! — powiedział nieśmiało rudy mężczyzna. Jego niewysoka, wąska w ramionach postać ukazała się zza wielkiego kamienia.

— Właśnie pana szukamy. — Veda ujęła dłoń fizyka. — To Dar Wiatr.

Ren Boz zaczerwienił się, wskutek czego piegi, którymi była usiana jego twarz i szyja, nabrały wyraźniejszej barwy.

— Zatrzymałem się na górze — Ren Boz wskazał kamieniste zbocze — tam jest dawny grób.

— W tym grobie pogrzebano znanego poetę bardzo dawnych czasów — zauważyła Veda.

— Na grobie wyryty jest napis. — Fizyk rozwinął arkusik blachy, powiódł po nim krótką linijką i na matowej powierzchni ukazały się cztery rzędy niebieskich znaków.

— To są europejskie litery — wyjaśniła Veda — pismo, które było w użyciu, zanim wprowadzono wszechświatowy alfabet liniowy! Ma niedorzeczną formę, przejętą z piktogramów” jeszcze dawniejszej starożytności. Znam jednak ten język.

— Niech pani przeczyta, Vedo!

— Proszę o chwilę ciszy! — powiedziała Veda i wszyscy zasiedli na kamieniach. Veda Kong czytała:

— Ależ to wspaniałe! — Evda Nal uklękła. — Poeta współczesny nie potrafiłby lepiej określić potęgi czasu. Ciekawa jestem, jakie z ziemskich złud uważał za najlepsze i zabrał z sobą w myślach poprzedzających śmierć?

W dali ukazała się łódź z przezroczystego plastyku, w której siedziały dwie osoby.

— To Miiko z Cherlisem, jednym z tutejszych mechaników. A, nie — poprawiła się Veda — to przecież sam Frit Don, który stoi na czele wyprawy morskiej! Do wieczora, Wietrze, musicie zostać we trójkę, a ja zabieram z sobą Evdę.

Obie kobiety zbiegły do morza i popłynęły ku wyspie. Łódź zawróciła do nich, ale Veda machała ręką, dając znak, by płynęła dalej. Ren Boz, znieruchomiały, patrzył w ślad za pływaczkami.

— Niech pan się ocknie, Ren Boz. Do rzeczy! — zawołał na niego Mven Mas.

Fizyk, trochę zmieszany, uśmiechnął się łagodnie.

Spłacheć sypkiego piachu pomiędzy dwoma szeregami kamieni przekształcił się w naukową pracownię. Ren Boz, uzbrojony w odłamek muszli, rzucał się w podnieceniu na ziemię ścierając własnym ciałem, co sam napisał, i znów kreślił. Mven Mas wyrażał aprobatę lub zachętę krótkimi okrzykami. Wreszcie fizyk zamilkł i ciężko dysząc usiadł na piachu.

— Owszem — rzekł z wolna Dar Wiatr — pan dokonał rewelacyjnego odkrycia!

— Czyż ja sam?… Ponad dziesięć wieków temu starożytny matematyk Heisenberg wykrył zasadę nieoznaczoności, to jest — niemożności ścisłego jednoczesnego określania położenia i prędkości cząstek o rozmiarach atomowych. W rezultacie ta niemożność stała się możnością, kiedy poznano rachunek przejściowy, czyli repagularny. Mniej więcej w tym samym czasie odkryto pierścieniowy obłok mezonowy jądra atomowego i stany przejściowe pomiędzy tym pierścieniem a nukleonem. To znaczy, że zbliżono się do pojęcia antygrawitacji.

— Niech będzie i tak. Nie jestem znawcą matematyki dwubiegunowej 87 ani tym bardziej tego jej działu, który traktuje o rachunku repagularnym lub badaniu granic przejściowych. Ale to, czego pan dokonał w funkcjach cieniowych, jest zasadniczo nowe, choć trudno zrozumiałe dla nas, pozbawionych matematycznego wizjonerstwa. Mogę jednak ogarnąć wielkość odkrycia. Mam tylko jedną wątpliwość… — Dar Wiatr zająknął się.

— Jaką, jaką? — zaniepokoił się Mven Mas.

— Jak to zrealizować w praktyce? Wydaje mi się, że nie dysponujemy możliwością wytworzenia pola elektromagnetycznego o takim natężeniu.

– Żeby zrównoważyć pole grawitacyjne i wytworzyć stan przejściowy? — spytał Ren Boz.

— Właśnie. Wtedy przestrzeń poza granicami układu będzie po dawnemu niedostępna dla naszych oddziaływań.

— To prawda. Ale, jak zawsze w dialektyce, wyjścia należy szukać w przeciwieństwie. Jeśliby się otrzymało antygrawitacyjny cień.

— Oho!.. Ale jak?

Ren Boz szybko nakreślił trzy linie proste, wąskie pole i przeciął to wszystko łukiem o dużym promieniu.

— Problem ten był znany jeszcze przed matematyką dwubiegunową. Około tysiąca lat temu nazywano to zagadnieniem czterech wymiarów. Wtedy panowały jeszcze powszechnie wyobrażenia o wielowymiarowości przestrzeni, nie znano właściwości cieniowych ciążenia, starano się przeprowadzić analogie z elektromagnetycznymi polami i myślano, że punkty osobliwe oznaczają albo znikanie materii, albo też przekształcanie jej w coś niewytłumaczalnego. Jak można było wyobrażać sobie przestrzeń przy takiej znajomości natury zjawiska? Otóż nasi przodkowie domyślali się tego i owego, rozumieli, że jeśli odległość OA od gwiazdy A do środka Ziemi wyniesie dwadzieścia kwintylionów kilometrów, to odległość do tejże gwiazdy wzdłuż wektora ÓW równa się zeru… Praktycznie, powiedzmy, nie zeru, ale wielkości zbliżonej do zera. I powiadali, że czas przekształca się w zero, jeżeli prędkość ruchu równa się prędkości światła. Ale przecież rachunek kochlearny” odkryto też nie tak znów dawno!

— Ruch wzdłuż spirali znano tysiąc lat temu — ostrożnie wtrącił Mven Mas.

Ren Boz machnął ręką lekceważąco.

— Ruch, ale nie jego prawa! Więc jeżeli pole grawitacyjne i pole elektromagnetyczne to dwie strony tej samej własności materii, jeżeli przestrzeń jest funkcją ciążenia, to funkcją pola elektromagnetycznego będzie antyprzestrzeń. Przejście pomiędzy nimi daje w wyniku wektorową funkcję cieniową przestrzeni zerowej, znanej w mowie potocznej jako prędkość światła. Uważam, że otrzymanie przestrzeni zerowej w każdym kierunku jest możliwe. Mven Mas pragnie się dostać na Epsilon Tukana, a mnie jest wszystko jedno, byle dokonać doświadczenia! Byleby doszło do skutku doświadczenie. — Ren Boz, z wyrazem zmęczenia na twarzy, przysłonił oczy krótkimi, jasnymi rzęsami.

— Dla doświadczenia byłyby panu potrzebne nie tylko stacje kosmiczne, ziemska energia, jak powiadał Mven, ale jeszcze jakiś agregat. Chyba to sprawa niezbyt prosta i niełatwa do realizacji?

— Można by wykorzystać agregat Kora Julia w pobliżu Obserwatorium Tybetańskiego. Sto siedemdziesiąt lat temu przeprowadzono tam doświadczenia w związku z badaniami przestrzeni. Trzeba będzie nieco zmienić sprzęt, a ochotników do pracy dostanę w każdej chwili, i pięć, dziesięć, dwadzieścia tysięcy. Wystarczy tylko zwrócić się z apelem, natychmiast wezmą urlopy.

— Jak widać, wszystko pan przewidział. Pozostaje jeszcze tylko jedno zagadnienie, sprawa bezpieczeństwa. Skutki doświadczenia mogą być nieprzewidziane. Przecież wedle praw wielkich liczb nie możemy robić doświadczenia na małą skalę, lecz w skali kosmicznej…

— Jakiż uczony zlęknie się ryzyka? — wzruszył ramionami Ren Boz.

— Nie mam na myśli siebie! Wiem, że gdy zajdzie potrzeba niebezpiecznego przedsięwzięcia, zgłoszą się tysiące ludzi. Ale do doświadczenia włączą się stacje kosmiczne, obserwatoria, cały krąg aparatów, które kosztowały ludzkość wiele pracy. Aparaty te otworzyły okno na kosmos, zapoznały ludzkość z życiem, twórczością i wiedzą innych zaludnionych światów. Jest to nasze największe osiągnięcie i czyż można ryzykować zamknięcie tego okna choćby na jakiś czas? Czy ma do tego prawo ktokolwiek z nas: ja, pan, pojedynczy ludzie albo osobne grupy? Chciałbym wiedzieć, czy ma pan poczucie takiego prawa i na czym się ono opiera?

— Mam takie poczucie — Mven Mas podniósł się. — Był pan na wykopaliskach… Czy miliardy nieznanych szkieletów w nieznanych grobach nic panu nie mówiły? Mam w oczach te miliardy istnień ludzkich, które odeszły w przeszłość, których młodość, piękno i radość życia przeminęły jak jedno mgnienie. One żądają, byśmy rozwiązali wielką zagadkę czasu, byśmy wszczęli z nim walkę! Zwycięstwo odniesione nad przestrzenią to zwycięstwo nad czasem. Dlatego wierzę w słuszność i wielkość zamierzonej sprawy.

— Ja to trochę inaczej odczuwam — przemówił Ren Boz. — Ale mniejsza z tym. Przestrzeń w kosmosie jest po dawnemu niepokonana, dzieli światy, nie zezwala na odszukanie planet zamieszkanych przez istoty rozumne i na połączenie się z nimi w jedną szczęśliwą rodzinę. Byłaby to największa przemiana od czasów Ery Zjednoczenia Świata, kiedy się dokonało połączenie całej ludzkości. To przecież pociągnęło za sobą kolosalny postęp w opanowaniu przyrody przez człowieka. Każdy krok na tej drodze jest ważniejszy niż wszystkie inne, niż wszelkie inne badania i odkrycia.

Gdy Ren Boz skończył, głos zabrał Mven Mas.

— W moim życiu dość duże znaczenie ma jeden osobisty motyw. W wieku młodzieńczym czytałem starą powieść historyczną o pańskich przodkach, Darze. Na ich kraj dokonał najścia jakiś wielki i okrutny zdobywca, jeden z tych, w jakich obfitowała epoka niższych form społecznych. W powieści tej występował pewien dzielny młodzieniec i młoda dziewczyna. On ją szalenie kochał. Dziewczynę wzięto do niewoli i uwięziono, czyli jak to się wówczas nazywało, „porwano”. Wyobraźcie sobie skrępowanych sznurami mężczyzn i kobiety, których pędzono jak bydło do kraju zdobywcy. Geografii Ziemi nie znał wtedy jeszcze nikt, jedynymi środkami transportu były zwierzęta wierzchowe i juczne. Tamten świat był wtedy bardziej zagadkowy i trudniejszy do przebycia niż obecnie przestrzenie kosmiczne. Młodociany bohater lata całe poszukiwał ubóstwianej kochanki, wędrował niewiarygodnie niebezpiecznymi drogami, póki wreszcie nie odnalazł jej w głębi gór Azji. Trudno mi teraz opisać swoje młodzieńcze wrażenia, ale do dziś dnia wydaje mi się, że tak samo mógłbym iść ku ukochanemu celowi poprzez wszystkie przeszkody kosmosu!

Dar Wiatr uśmiechnął się.

— Rozumiem pańskie doznania, ale nie pojmuję, jaki ma związek opowieść rosyjska z pańskim dążeniem do opanowania kosmosu. Bardziej mi trafia do przekonania to, co powiedział Ren Boz. Zresztą zaznaczał pan, że to osobisty motyw…

Dar Wiatr zamilkł. Milczał tak długo, aż Mven Mas poruszył się niespokojnie.

— Teraz już wiem — ciągnął Dar Wiatr — dlaczego ludzie dawniej palili, pili, podniecali się narkotykami w chwilach niepewności, niepokoju czy samotności. Teraz także jestem samotny i pozbawiony pewności. Co mam wam powiedzieć? Kimże jestem, żeby wam zabraniać wielkiego doświadczenia? Albo czy mam prawo dawać na to zezwolenie? Powinniście się zwrócić do Rady…

— Nie o to chodzi — Mven Mas powstał i skulił się, jakby mu groziło śmiertelne niebezpieczeństwo. — Proszę nam odpowiedzieć, czy pan by się zdecydował na to doświadczenie? Jako kierownik stacji kosmicznych, nie jako Ren Boz, z nim zupełnie inna sprawa!

— Nie! — odparł twardo Dar Wiatr. — Zaczekałbym.

— Na co?

— Na budowę doświadczalnego agregatu na Księżycu!

— A energia?

— Księżycowe pole grawitacyjne jest mniejsze, a więc mniejsza byłaby skala doświadczenia. Może wystarczyć kilka Q — stacji.

— Wszystko jedno. Przecież na to trzeba dużo czasu, jakichś stu lat, nie zobaczę tego nigdy!

— Cóż z tego, że pan nie zobaczy. Dla ludzkości nie jest takie ważne, czy to się stanie teraz, czy za kilka pokoleń.

— Dla mnie to byłby koniec, koniec moim marzeniom! I dla Rena Boża…

— Dla mnie oznacza to niemożność sprawdzenia przez doświadczenie, a więc i niemożność dokonywania poprawek, kontynuowania prac.

— Zwróćcie się do Rady.

— Rada już zdecydowała i wyraziła swą decyzję pańskimi ustami. Nie mamy się po co zwracać — cicho powiedział Mven Mas.

— Słusznie. Rada także odmówi.

— Nie będę już pana o nic pytał. Czuję się winien, razem z Renem złożyłem na pańskie barki brzemię decyzji.

— To mój obowiązek. To nie wasza wina, że zadanie jest trudne i niebezpieczne. Dlatego jest mi smutno i ciężko…

Ren Boz zaproponował, by wrócili do tymczasowego miejsca postoju wyprawy. Ruszyli wolno po piasku i każdy po swojemu przeżywał gorycz rezygnacji z niezwykłego doświadczenia. Dar Wiatr spoglądał z ukosa na współtowarzyszy i myślał, że jemu trudniej się z tym pogodzić niż im. Z natury był odważny do zuchwałości i musiał walczyć ze swymi skłonnościami przez całe życie. Miał w sobie coś z dawnych rozbójników, którzy czuli się najlepiej w obliczu niebezpieczeństwa. Toteż w głębi duszy buntował się przeciwko mądrej, ale nie odważnej decyzji.