Век Вадаліва

1. Занядбаная станцыя

Вольга зірнула на мой незвычайны металічны касцюм і весела ўсміхнулася.

— I вы збіраецеся ўтакім выглядзе з'явіцца перад саксцянамі?

— Ага, толькі ўбачыўшы вас, Андрэй Мікалаевіч, яны адразу ўсе паўцякаюць, — у тон Вользе сказаў Сарторык, які дапамагаў капітану апранаць касцюм.

Я зірнуў у вялікае паўкруглае люстэрка, што было прымацавана да сцяны шлюзавай камеры. I сапраўды, скафандр, які я толькі што на сябе нацягнуў, сядзеў на мне, бы той панцыр на чарапасе. Пасля гэтыя доўгія, як у вожыка, вострыя металічныя іголкі, што «ўпрыгожвалі» рукавы... Хутчэй я быў падобны да нейкага жалезнага робата-ваяра з баевіка ядзернай эры, чым на астранаўта новага веку.

— Нічога, як-небудзь дажывём. Вось толькі б спаткацца з гэтымі мілымі стварэннямі, — паспрабаваў я аджартавацца.

— Га, хіба ж саксцяне такія дурні, каб трапляцца нам на вочы, — не суцішаўся Сарторык. — Глядзі, закапаюцца ў свой прыгожы жоўты пясочак і будуць адтуль, паклаўшы ў рот салодкую жвачку, спакойна назіраць, што робяць тут, на іх цудоўнай планеце, гэтыя пузатыя жалезныя бляшанкі...

— Так, толькі б спаткацца, — ціха ўздыхнуў Лукаў, — бо пасля нашай незвычайнай прыгоды на арбіце як бы нам не давялося праз тыдзень-другі прасіць: «Ратуйце нашы душы», як у той гісторыі з «Аталантай»...

— Усё, сябры, выходзім, — зашпіліўшы апошнюю кнопку на сваім с.кафандры, перапыніў кібернетыка Зураў. — Прашу ўсіх быць за бортам вельмі ўважлівымі і пільнымі. Здаецца, гэтая планета багатая на сюрпрызы...

Зураў, Лукаў, Сарторык зніклі ў зацемненым праходзе, які вёў да малога ўваходнага люка. Мы ж з Вольгай прайшлі ў планеталёт, адзіны спраўны транспарт, што застаўся ў нас пасля злашчаснага здарэння на арбіце, і селі ў зручныя высокія і мяккія крэслы. Нам трэба было чакаць, пакуль капітан і Лукаў возьмуць пробы грунту і паветра, разведаюць мясцовасць вакол зоркалёта. Толькі пасля гэтага мы атрымаем дазвол на вылет.

Вольга выпрасталася ў крэсле, уключыла кандэнсатар і павярнула галаву.

— Скажыце, Андрэй Мікалаевіч, а што будзе, калі мы не знойдзем гэтых нашых загадкавых саксцян? Ці калі, напрыклад, яны не захочуць увайсці з намі ў кантакт?

— Як не захочуць? Тады мы ім лекцыю прачытаем пра міжпланетныя зносіны, — вырашыў я пажартаваць на манер Сарторыка.

Вольга весела зарагатала, і ў яе роце бліснуў паўмесяц маленькіх бялюткіх зубоў.

— Вы думаеце, што яны паслухаюцца?

— А вы хочаце сказаць, што пашлюць нас да чорта ў балота? — усміхнуўся я. — Нічога, як-небудзь растлумачым. Вось толькі б сустрэцца з імі.

— Значыцца, вы ўсё ж мяркуеце, што планета не заселена?. — панура спыталася дзяўчына. — I той зоркалёт, які мы бачылі з арбіты, чарговы касмічны вандроўнік?

Я паціснуў плячыма.

— Навошта гадаць. Хутка пабачым усё на свае вочы. А пакуль запасёмся цярпеннем.

— Запасёмся, — ціха прамовіла Вольга і, бы тое дзіцё, падпёрла рукою галаву. Яе твар зноў зрабіўся задуменны. — Скажыце, Андрэй Мікалаевіч, што гэта за гісторыя з «Аталантай», пра якую гаварыў Пётр Трафімавіч? Я нічога пра яе не чула.

— На жаль, яна вельмі сумная, — паспяшаўся я задаволіць дапытлівасць дзяўчыны. — Яна здарылася яшчэ ў ядзерную эру. Як вы ведаеце, тады чалавецтва толькі распачынала асвойваць той бязмежны акіян цемры, які ахутваў Зямлю. Асвойванне ішло даволі цяжка. Прымітыўная, грувасткая.тэхніка, слабае веданне законаў прыроды, ганарыстае касмічнае мысленне... Усё гэта ламала планы людзей, часта прыводзіла да аварый і нават да буйных катастроф. Але чалавецтва не лічылася са стратамі. Рэсурсы Зямлі былі амаль вычарпаны, набліжаўся небывалы эканамічны крызіс, які абяцаў ператварыцца для зямной цывілізацыі ў калапс. Нашым продкам спатрэбіліся новыя тэрыторыі і крыніцы энергіі, што і прымусіла іх інтэнсіўна асвойваць космас. Экспедыцыя «Аталанта-1» была падрыхтавана для даследавання двух спадарожнікаў зоркі Праксіма Цэнтаўра, адкрытай абсерваторыяй Месяца. Вучоныя меркавалі, што гэтыя не вельмі вялікія цвёрдыя планеты не толькі багатыя на карысныя выкапні, але і прыдатныя для жыцця. Капітанам карабля быў прызначаны лейтэнант Хорст, даволі бязлітасны і строгі чалавек. Трэба зазначыць, з-за спешкі экспедыцыю рыхтавалі дрэнна. Да таго ж людзі тады яшчэ мала што ведалі пра крывізну прасторы і часу, пра тыя незвычайныя дзівосныя гарлавіны, якія яна спараджала. Калі выйшлі за межы арбіты Плутона, зоркалёт трапіў у моцны віхор гравітацыйнага поля. Вырвацца з магутных нябачных рук карабель не здолеў: даслаў Зямлі свой развітальны «S0S» і панёсся ў касмічную прастору, асуджаны вечна вандраваць пасярод бязмежнага мора цемры...

— Як гэта ўсё сумна, — ціха ўздыхнула Вольга, як толькі я змоўк. Яркае блакітнае святло, што раптам заліло памяшканне — адчыніўся ўваходны люк, — прымусіла нас прыжмурьшь вочы. Праз хвіліну мы ўбачылі побач з планеталётам Зурава і Лукава. Няспешна яны падняліся па трапу і селі ў свабодныя крэслы.

— Ну што, курс на Сакст! — весела прамовіў капітан.

— Курс на Сакст! — усміхнулася Вольга, пры гэтым кінула зычлівы позірк на Віхрына і Сарторыка, што стаялі каля пад'ёмніка, застаючыся на зоркалёценесці дзяжурства.

Чырвона-барвовы круг саксцянскага сонца паволі ўставаў з-за гарызонта. У ягоным ярка-вогненным бляску даліна, якая ляжала перад намі, набывала руды колер і ад гэтага здавалася змрочнай і няветлівай.

Наша «Страла» без шуму плыла за дзвесце метраў ад паверхні планеты. Мы яўна прайгравалі ўхуткасці вялікім свінцовым аблокам паблізу гор, якія бачыліся наперадзе бясконцымі міражамі, знікаючы дзесьці на гарызонце. Было зусім ціха: ні гуку, ні шолаху, ніводнага руху пад намі, быццам мы праляталі над царствам цішыні.

— У глебе няма фотасінтэзу, — нягучна прамовіла Вольга, уважліва узіраючыся ў лічбы, што беглі па экране.

— Адсутнічае таксама газаабмен паміж глебай і атмасферай, — змрочна дадаў Лукаў.

— Насычанасць кіслародам — 0,2%. Ціск паветра — чатырнаццаць фунтаў на адну квадратную цалю. Тэмпература каля паверхні +60 градусаў, — вымавіла дзяўчына.

Зураў прысвіснуў.

— Гэта цяпер, раніцай! Што ж будзе апоўдні!

— Тое, што на Зямлі называюць пеклам! — усміхнулася Вольга. — Як добра, што ў нас ёсць ахаладжальнікі.

Па загадзе капітана наш планеталёт павялічыў хуткасць, рэзка ўзвіўся ўгору. Выпаленая бязлітасным сонцам даліна засталася ззаду. Пад намі распасціраўся камяністы хаос рознакаляровых парод пласкагор'я. Грабяні, пікі, зубцы, правільныя конусы, ступеньчатыя діраміды, быццам застылае войска, грувасціліся ўнізе. Паведамленні ад аналізатараў ішлі бесперапынна. На жаль, пакуль нішто не паказвала на прысутнасць на планеце нават прымітыўнага жыцця.

— У пясок яны ўсе закапаліся, ці што? — паспрабаваў пажартаваць Лукаў.наконт саксцян.

— А як жа, па самую галаву. Гэта іх грозны выгляд Андрэя Мікалаевіча так напалохаў, — усміхнулася Вольга, зірнуўшы на мой скафандр.

— Прашу ўвагі. Падлятаем да аб'екта. Пачынаю зніжацца, — строга прамовіў Зураў і крануўся руля вышыні.

Я прынік да ілюмінатара. Унізе пад намі тоўпіліся бурыя зубчастыя горы. Дзесьці адразу за імі ляжала раўніна, пасярод якой знаходзіўся галоўны прадмет нашых пошукаў — чужаземны зоркалёт. Але спачатку мы хацелі наведаць і даследаваць «Аэрон». Нас вельмі непакоілі і трывожылі тыя абставіны, што «Аэрон» не выйшаў учора з намі на сувязь.

— Вунь ён, — радасна ўсклікнула Вольга, як толькі наша «Страла», знізіўшыся, плаўна паплыла над папялістымі горнымі грабянямі.

Мы прыліплі да назіральных шчылін.

— Зусім як насякомае, — скрывіўшыся, нягучна кінуў Лукаў.

З вышыні дзвюх тысяч метраў «Аэрон» і сапраўды здаваўся нязграбным чорным павуком, які прыпыніўся каля стромай скалы, нібы чакаючы сваёй чарговай ахвяры. Абажур ягонага корпуса пераліваўся на сонцы ўсімі колерамі вясёлкі. Доўгія тоўстыя ногі-падпоркі былі крыху разведзены ў бакі, чым узмацнялі падабенства з павуковымі нагамі.

Наша «Страла» слізганула ўніз і паволі апусцілася на камяністае плато, злёгку ўздрыгнула і замёрла. Капітан расчыніў шырэй лабавы ілюмінатар, выключыў рухавікі. Мы знаходзіліся не больш чым за дзесяць ярдаў ад станцыі. Зблізку «Аэрон» выглядаў вялікім чорным волатам у сто пяцьдзесят метраў у дыяметры і вышынёй з дваццаціпавярховы дом. Станцыя здавалася безжыццёвай. На ёй не гарэў ніводзін агеньчык, не свяцілася ніводная назіральная шчыліна. Гэта было даволі дзіўна.

— Можа, выйшлі са строю прылады назірання ці якая-небудзь паломка ў блоку сілкавання? — заклапочана прамовіў Лукаў.

— Тады б спрацавалі рэзервовыя аўтаматы, — запярэчыў я.

— Да таго ж усе станцыі гэтага тыпу забяспечаны сонечнымі батарэямі, — панура заўважыў Зураў. — Таму нават выхад са строю рухавікоў не абясточыў бы іх. Тут штосьці іншае.

— Пойдзем паглядзім?— прапанавала Вольга і адчыніла ўваходны люк.

Марудна спусцілася пад'ёмная лесвіца. Мы сышлі па ёй на паверхню планеты, асцярожна рушылі да станцыі. «Аэрон» аніяк не адрэагаваў на наша набліжэнне. Шэсць яго тоўстых лускаватых ног нерухома ўпіраліся ў светла-бурую глебу. З цёмнага металічнага корпуса не паказалася ніводная прылада, на ім не запаліўся нават самы цьмяны агеньчык. Станцыя ўпарта маўчала. Яе вялікія круглыя дзверы, што амаль зліваліся з колерам корпуса, як Зураў ні набіраў шыфр на маленькім перадатчыку, заставаліся шчыльна зачыненыя.

— Маўчаць, — сумна прамовіў ён.

— Вой! — раптам пачуўся ў навушніках вокліч Вольгі. — Зірніце, што тут!

Дзяўчына стаяла ззаду станцыі. Яна ўстрывожана ўзіралася ў абшыўку. Я падышоў да яе і міжволі ўздрыгнуў. Корпус «Аэрона» з гэтага боку быў пакрыты плямістай зялёнай масай. У яго ахоўным слоі, што расплыўся па баках, бы густая смала, зеўрала вялікая дваццаціцалёвая гарызантальная расколіна, быццам па метале прайшліся лазерным разаком.

— Вось нам яшчэ адзін доказ існавання гіпатэтычных саксцян, — нявесела прамовіў Лукаў, які падышоў да нас. — Аказваецца, яны не толькі ўмеюць хавацца ў пясок, але і вельмі дапытлівыя...

— Можа, гэта вынік уздзеяння якіх-небудзь прыродных сіл? — вы-казала здагадку Вольга. — Напрыклад, накшталт нашых шаравых маланак?..

—Ахоўны слой «Аэрона» не раскалолі б нават маланкі Юпітэра, — панура прамовіў Зураў. — Звышмоцны сплаў тэрмаядзерная апрацоўка... Ён здольны вытрымліваць страшэнны ціск і тэмпературу...

Мы збянтэжана пазіралі на змярцвелую станцыю. Хто і з якой мэтай нанёс ёй смяротную рану? Спроба зазірнуць унутр? Але такім вар'яцкім спосабам?

Пільны агляд мясцовасці вакол станцыі, на жаль, нічога нам не даў. Навокал была поўная цішыня. I аніякіх слядоў трагедыі, што тут разыгралася. Магчыма, адгадка хавалася ўнутры «Аэрона». Але трапіць туды без спецыяльнага тэхнічнага абсталявання, якое засталося на зоркалёце, мы не маглі. Таму праз паўгадзіны, яшчэ раз уважліва агледзеўшы наваколле, мы згарнулі пошукі. Наперадзе нас чакала яшчэ адна сустрэча. Мы бераглі сілы...

2. Зорны вандроўнік

Зураў уключыў перадатчык і выклікаў зоркалёт:

— «Полымя», я — «Страла!» «Полымя», як чуеце? .

Мы чакалі адказу некалькі секунд. Нарэшце дынамік кашлянуў, з яго пачуўся меладычны тэнар Віхрына:

— «Страла!» Гаворыць «Полымя». Чую вас цудоўна. У нас усё спакойна.

— Анатоль Паўлавіч, рады вас чуць, — кінуў капітан у мікрафон. — Толькі што закончылі агляд «Аэрона». Вынік агляду дасылаем у банк дадзеных. Цяпер накіроўваемся да аб'екта нумар два. Узмацніце, калі ласка, назіранне за наваколлем. Магчымы сюрпрызы... Голас у дынаміку злёгку ўздрыгнуў:

— Што-небудзь з «Аэрона.м»? З ім нешта здарылася?

Пасля кароткай паўзы Зураў набраў поўныя грудзі паветра і з шумам выпусціў яго.

— Так, ён пашкоджаны. Падрабязнасці — потым...

Капітан выключыў сувязь, з палёгкай уздыхнуў. На зоркалёце ўсё было спакойна. Гэта суцяшала.

Са свайго крэсла я паглядзеў у назіральную шчыліну. Наша «Страла» слізгацела на вышыні чатырыста метраў ад паверхні планеты. Унізе была толькі голая выпаленая зямля, ды барвовыя, распаленыя, як вугалі ў печы, скалы і камяні. Ніводнай прыкметы жыцця, быццам мы праляталі над пустыняй бязводнай, змрочнай, маўклівай.

Чужы зоркалёт, прыкмечаны намі ўчора з арбіты, знаходзіўся намнога далей ад «Аэрона», чым мы спярша меркавалі. Нам давялося вытрымаць яшчэ амаль гадзіну нуднага палёту, перш чым мы ўбачылі карабель. Вялікі, серабрыста-матавы, падпёрты трыма магутнымі стойкамі, ён высіўся гарызантальна каля зубчастага камяністага конуса ў становішчы звычайнай швартоўкі, як быццам толькі што сеў на планету. Узіраючыся ў ягоныя абрысы, мы аслупянелі.

— Не можа быць! — вырвалася ў капітана.

Мы пасадзілі свой планеталёт і ўсхвалявана пазіралі на карабель, які стальной гарою ўзвышаўся за дваццаць ярдаў ад нас. Я проста не верыў сваім вачам. Знаёмыя рыбападобныя контуры насавога адсека, шырокая прамавугольная кармавая частка, якая была прарэзана ўнізе чорным цыліндрам, высокі грэбень лакатара. Гэта здавалася неверагодным і немагчымым, але перад намі быў наш зямны зоркалёт! Вельмі стары, часін яшчэ пачатку ядзернай эры, які ўжо даўным-даўно стаў на Зямлі набыткам музеяў.

— Вось нам і яшчэ адзін сюрпрыз! — сумна кінуў Лукаў. — Гэта ж трэба, пераадолець мільярды кіламетраў, каб убачыць свой жа зямны карабель!

— Ці не занадта многа сюрпрызаў для аднаго дня, — змрочна заўважыў Зураў і рушыў да выхаду.

Мы спусціліся па лесвіцы ўслед за капітанам да знойдзенага зоркалёта. Запылены, змрочны, ён, бы тая вялікая егіпецкая статуя, што замёрла пасярод гарачай пустыні, абыякава пазіраў на нас сваімі вялікімі круглымі ілюмінатарамі. Корпус карабля быў пакрыты шэрай лускаватай масай. Тоўсты матавы метал ахоўнага слоя сям-там сцёрся на абшыўцы, з-пад яго зеўраў светла-ружовы сплаў галоўнай праслойкі. Падобна, зоркалёт доўга вандраваў у космасе, перш чым зрабіць тут пасадку. Яго назву, як мы ні ўзіраліся ў карму, прачытаць усё-такі не здолелі. Там, дзе яна калісьці была, цяпер зіхацела блакітным адлівам суцэльная порыстая маса.

— Колькі ж ён падарожнічаў сярод зорак, перш чым спусціцца сюды! — усклікнула Вольга.

— Магчыма, вельмі доўга, — адказаў ёй Зураў. — Зямлю і Сакст падзяляюць дзесяткі светлавых гадоў! Да таго ж такія дапатопныя зоркалёты не перамагалі касмічную прастору, як наша «Полымя», а ламіліся проста праз яе, ледзь дасягаючы паловы хуткасці святла. Таму паміж імі і тымі планетамі, да якіх яны накіроўваліся, паўставалі дзесяцігоддзі падарожжа...

— Як гэта ўсё жахліва! Каб убачыць зблізку адну толькі зорку, людзі павінны былі траціць на дарогу да яе амаль усё сваё жыццё! — прыгнечана прамовіла Вольга.

— Зірніце, што там! — раптам пачуўся ў навушніках трывожны голас Лукава.

Я кінуў позірк туды, куды паказвала рука кібернетыка. У гэтай частцы зоркалёта знаходзіўся жылы адсек. Нямая чорная дзірка, якая зеўрала на вышыні дзесяці цаляў ад зямлі ў корпусе карабля, расчыненыя насцеж дзверы, спушчаны на зямлю капсулападобны пад'ёмнік выглядалі злавесна. Яны сведчылі пра тое, што астранаўты даўно ўжо не карысталіся гэтым уваходам, не ахоўвалі свой маленькі зорны свет ад чужынцаў.

— Здаецца, нас тут не чакаюць, — сумна прамовіла Вольга.

— Падобна на тое, — уздыхнуў я.

Наш капітан павярнуўся тварам да планеталёта і дакрануўся да перадатчыка. Невялічкі, нібы краб, транспарцёр, які выехаў па яго загадзе з грузавога адсека «Стралы», марудна наблізіўся да зоркалёта, працягнуў у яго расчыненую чорную зяпу серабрыстую лесвіцу — Зураў, Вольга і Лукаў ступілі на яе. Тузануўся рычаг пускавога механізма, пачулася тонкае дакучлівае гудзенне матора.

Я ступіў на прыступку лесвіцы, якая плаўна плыла ўгору, і раптам адчуў на сваёй патыліцы чыйсьці позірк — цяжкі, халодны, цікаўны. Мая спіна пад скафандрам пакрылася потам. Я міжволі ўцягнуў галаву ў плечы, бы анямеў ад страху. Здавалася, што стужка лесвіцы ўцякала з-пад маіх ног, я не бачыў яе. Апамятаўшыся, я рэзка павярнуўся. Нікога. Толькі планеталёт ды пясчаная раўніна — голая, безаблічная, неабсяжная, над якой нерухома вісела крывавае саксцянскае сонца. Хіба што толькі ўдалечыні над самай лініяй гарызонту мігцелі дзве маленькія ружовыя кропачкі. Але іх свячэнне было настолькі цьмянае, што неўзабаве растала ў яркіх промнях зоркі. Праз імгненне лесвічная стужка заехала ў поўную цемру. Дзіўнае пачуццё знікла. Я ступіў на цвёрдае металічнае пакрыцце. На шлемах Вольгі і Зурава запаліліся маленькія яркія ліхтары. Люк уваходнага шлюза быў напалову прачынены. Мы ўвайшлі ў галоўны калідор — вузкі, паўкруглы, без аніякіх акенцаў. У нямой цішыні нашы таропкія крокі адгукаліся гучным рэхам. Мы рухаліся вельмі асцярожна. У цемры пераходаў свяціліся толькі фасфарасцыраваныя знакі ды паказальнікі палуб. Дзверы кают і рубак былі расчыненыя, унутры панаваў беспарадак. У нішах кучамі ляжалі пагнутыя бляшанкі, балоны са сціснутым газам, кантэйнеры, зарадныя скрынкі. На падлозе кают карабаціліся пыльнай шматслаёвай плеўкай бура-карычневыя плямы. Дзіўныя нацёкі былі відаць у пераходах, у машыннай зале, быццам па зоркалёце прагулялася нейкая вялікая слізістая пачвара.

Калі павярнулі ў сярэдні тунель, Зураў і Вольга прыпыніліся на парозе вахтавай рубкі. Яркія промні іх ліхтароў пабеглі па шэра-бэзавых дзвярах і праз імгненне ўторкнуліся ў квадратную бронзавую шыльду з блакітнымі літарамі.

— «Аталанта»! — з хваляваннем прачытала Вольга надпіс уголас.

— Так, гэта яна, — кіўнуў галавою Зураў і накіраваў промень свайго ліхтара крыху ніжэй — туды, дзе на серабрыстай панелі былі выгравіраваны каардынаты Сонечнай сістэмы. Зоркалёт, які знік тры стагоддзі таму, нарэшце знайшоўся на далёкай бязводнай, пясчанай планеце.

— «Аталанта», — у роздуме прамовіў Лукаў, — калі я не памыляюся, гэта імя гераіні аднаго са старагрэчаскіх міфаў.

— Ага, — нягучна пацвердзіў я. — Гэта дачка аркадскага героя Іаса, знакамітая паляўнічая. Паводле міфа, яна першая параніла калідонскага вепрука і атрымала пачэсны трафей — галаву і шкуру звера. Прэтэндэнтам на яе руку Аталанта прапаноўвала бег навыперадкі. Прапускаючы жаніха, яна кідалася за ім наўздагон, а дагнаўшы, працінала яго кап'ём. I толькі Меланіону з дапамогай Афрадыты хітрасцю ўдалося перамагчы паляўнічую. У час бегу ён кідаў залатыя яблыкі. Падымаючы іх, Аталанта адстала і прайграла спаборніцтва.

— Прыгожы міф, — у захапленні кінула Вольга.

— На жаль, ягоны канец вельмі журботны, — прамовіў Зураў. — Па беаційскаму варыянту Аталанта і Меланіон забыліся прынесці ўдзячную ахвяру Афрадыце, і багіня ператварыла іх у львоў.

— I сапраўды, канец вельмі сумны, — ціха ўздыхнула Вольга.

Мы зайшлі ў рубку. У ёй панавала паўцемра. Ружовае святло, якое падала з прачыненага ілюмінатара, бы пражэктар, асвятляла толькі галоўны пост. Доўгі прамавугольны пульт, высокія пляскатыя безжыццёвыя экраны вонкавага кантролю з паабрыванымі аголенымі правадамі, з моцна сагнутымі стойкамі выглядалі злавесна. Каля іх стаяла некалькі надзіманых крэслаў, якія страцілі ўжо ўсялякую форму — паветра з іх было выпушчана. Пост быў пусты. Аніякіх слядоў людзей, што калісьці кіравалі гэтымі чуйнымі прыладамі і экранамі. Зоркалёт быў даўно ўжо мёртвы, хаця без сумнення відавочна, што свой апошні выдых ён зрабіў тут, на Саксце. Наблізіўшыся да пульта кіравання, Вольга асцярожна выняла з магнітафона дыскападобную шпулю бартавога сшытка. Яна была пагнутая і аплаўленая, а сама стужка безнадзейна апалена.

Мы спусціліся па лесвіцы ў лабараторыю. У ёй панаваў яшчэ большы рэзрух. На паліцах паваленыя шклянкі, колбы, прабіркі, мікраскопы. Частка прыбораў і апаратаў ляжала на падлозе. На тоўстым размер-кавальніку току зеўрала шырокая расколіна, быццам па ім ударылі пяцітонным зубілам. Вузкі даследчы металічны стол быў сарваны з ніжніх і верхніх клямараў, адкінуты да сцяны. Экраны навігатара сіратліва пазіралі на нас патрэсканымі чорнымі люстэркамі. Усе гэтыя пашкоджанні патрабавалі вялікай сілы ўдару. Але хто нанёс яго зоркалёту? I куды знік ягоны экіпаж? Пакуль мы не знаходзілі на гэтыя пытанні адказу.

Я прыпыніўся ля стала, зазірнуў у ягоную высоўную шуфляду. Магнітныя дыскі, штатывы мікраскопаў пажоўклыя здымкі планеты, у другім аддзяленні шпулькі-стужак і грубыя рэшткі інструментаў з цёмнага металу, дэфармаваныя, аплаўленыя, як пасля пажару. Я ўжо збіраўся засунуць шуфляду, як раптам прыкмеціў чорны пакунак пад стосікам дыскаў. Невялічкі шэры сшытак, што апынуўся ў мяне ў руках, быў увесь спісаны дробным нядбайным почыркам на незнаёмай мове.

— Лейтэнант Хорст. Капітан трыццаць шостай зорнай экспедыцыі. Дзённікавыя запісы, — прыхіліўшыся да майго пляча, прачытала Вольга надпіс на вокладцы і тут жа растлумачыла: — Гэта вельмі рэдкі дыялект нямецкай мовы. На Зямлі сёння ім карыстаюцца толькі археолагі. У мяне была сяброўка ў іх інстытуце. Яна рабіла пераклад аднаго старога нямецкага твора. Часта я ёй дапамагала.

Я працягнуў сшытак дзяўчыне, таму што толькі яна магла прачытаць зробленыя ў ім запісы...

Далейшы агляд зоркалёта нічога нам недаў. Мы вырашылі вярнуцца набазу...

3. Замарачэнне Віхрына

Як толькі нырнуў у расчынены шлюз, наш планеталёт плаўна апусціўся на цвёрдую роўную пляцоўку. Выключаны рухавікі. Мы знялі скафандры. Зураў папрасіў у мікрафон:

— «Полымя», я — «Страла». Прыляцелі на базу. Адчыніце, калі ласка, уваходны люк.

Мы сышлі па спушчанай лесвіцы на роўную паверхню, наблізіліся да высокіх металічных дзвярэй. Наглуха зачыненыя, яны нават не ўздрыгнулі. Маленькія чырвоныя агеньчыкі, якія трывожна мігцелі паабапал іх на сценах, сведчылі пра тое, што нас прыняў на борт камп'ютэр. Гэта было даволі дзіўна, таму што па карабельным статуце гэта павінны былі зрабіць Віхрын або Сарторык.

— «Полымя», я — «Страла». Адкажыце. Мы на базе. Адчыніце дзверы, — паўтарыў Зураў выклік.

Рубка ўпарта маўчала.

— Што яны там, заснулі? — занепакоена прамовіў Лукаў. Капітан ступіў да камеры вонкавага назірання над дзвярыма, стаў перад ёю так, каб яго выразна бачылі з галоўнага паста. Голас яго амаль перайшоў на крык:

— «Полымя», чаму не сустракаеце? «Полымя», адкажыце! Куды вы там пахаваліся?

Пасаджаны пад серабрыстым люстэркам дынамік нарэшце рыпнуў і засіпеў. З яго пачуўся напалоханы голас Віхрына:

— Што табе яшчэ трэба? Хочаш увайсці? Дык уваходзь. Ты ж можаш праходзіць праз сцяну... Толькі ведай, я цябе больш не баюся. Ты нішто. Ты проста брыдкая, агідная пачвара...

Гэта было падобна на трызненне.

— Што гэта з ім? — здзіўлена павёў брывамі Лукаў. Выслухоўваючы тую несусветную лухту, якую нёс з вахтавай рубкі Віхрын, мы разгублена пераглянуліся. Ён што там, нанюхаўся дурману? I наогул, штб ўнутры карабля робіцца? Навошта яны так моцна забарыкадзіравалі дзверы?

— Анатоль Паўлавіч, гэта я, Зураў. Мы толькі што вярнуліся з пошуку. Адчыніце, калі ласка, уваходны люк, — як мага мякчэй прамовіў капітан.папрасіўшы Вольгу і Лукава падысці бліжэй да камеры, каб з рубкі іх маглі як след разгледзець.

— Гэта вы? — пачулася разгубленае пытанне.

Дынамік на секунду змоўк. Віхрын быццам над чымсьці разважаў, нарэшце, ё'н прамовіў:

— Зараз. Я паспрабую... Дзе жтая чортава кнопка... Але гэта на самай справе вы? — Голас першага пілота зноў задрыжаў.

Я ступіў да камеры, падняў руку. Віхрын яўна быў у стане прастрацыі. Пры размове з ім патрэбны былі асцярожнасць і мяккасць.

— Анатоль Паўлавіч, вы пазнаяце мяне? Гэта я, доктар Зураў. У вас, відаць, было некалькі непрыемных хвілін, але ўсё ўжо скончылася. Расслабцеся. і адчыніце дзверы. Калі б мы былі чужыя, то як вы самі казалі, прайшлі б праз сцяну.

— Лагічна, — стомлена прамовіў дынамік.

Тоўстыя металічныя дзверы ўздрыгнулі і з тонкім меладычным гукам ад'ехалі ўбок. Мы зайшлі ў пад'ёмнік, праехалі ў вахтавую рубку. У ёй панавала паўцемра. Экраны кантролю былі патушаны, аглядны ілюмінатар і назіральныя люстэркі шчыльна зачынены. I толькі на шкалах навігацыйных прылад мігцелі маленькія трывожныя блякла-ружовыя агеньчыкі. Капітан намацаў у цемры ўключальнік. Яркае блакітнае святло заліло рубку.

У глыбіні рубкі Віхрын паўляжаў у крэсле ля экранаў вонкавага назірання. На ягоным твары не было ні крывінкі. Ён не варушыўся. Вольга ступіла да яго. Ад дотыку чужых рук першы пілот уздрыгнуў, як ад удару токам. Расплюшчыў вочы, няўцямна акінуў позіркам рубку.

— Гэта вы? А дзе ж яна?.. — прахрыпеў ён усхвалявана.

Яго позірк спыніўся на ілюмінатары. У выразе твару першага пілота было штосьці дзіўнае. Мы бачылі, яму не пад сілу вымавіць тое, што ён спрабаваў сказаць.

— Хто яна? — асцярожна пацікавіўся я, але маё пытанне засталося без увагі. Вольга з пяшчотай дакранулася рукою да лба спацелага Віхрына.

—Ды вы ўвесь гарыце, Анатоль. У вас гарачка. Вы захварэлі. Давайце, я зраблю вам укол.

Дзяўчына адшпіліла лячэбна-дыягнастычны апарат, паднесла яго да пляча Віхрына, але той адвёў іголку ўбок.

— Не-не, — нервова кінуў ён. — Я не хворы. Гэта было... Спачаткў я адчуў яе позірк, калі правяраў электрычныя ланцугі. Яна нішто... Проста здань... Адны вялізныя брыдкія вочы... Яна ўвайшла сюды, у рубку, праз сцяну. А цяпер яна там, — напужана паказаў Віхрын вачыма на завешаны ілюмінатар.

Зураў уключыў экраны вонкавага агляду. Яны засвяціліся, у люстэрках з'явілася пясчаная раўніна — голая, пустэльная, безаблічная.

— Бачыце, там нікога няма. Вы проста моцна стаміліся. Вам трэба адпачыць, Анатоль, — мякка прамовіла Вольга. — Я паклічу Сарторыка. Ён адвядзе вас у каюту.

Віхрын пэўны час пільна пазіраў у раскрыты ілюмінатар, быццам пераконваўся, што за тоўстым пукатым шклом і сапраўды нікога няма, потым раптам змяк, ціха прамовіў:

— Не трэба клікаць Сарторыка. Я паслаў яго ў машынную залу, пільнаваць рухавікі. Я зайду сам. І сапраўды, мне трэба крыху адпачыць. Было шмат працы...

Пры спробе падняцца з крэсла ён пахіснуўся. Лукаў падтрымаў яго за плечы.

— Усё ж я вас правяду...

Кібернетык пайшоў з Віхрыным да ліфта. Праз імгненне той скрыпнуў, марудна схаваўся ў шахце.

— Здаецца, на гэтай планеце нас чакаюць адны сюрпрызы, — павярнуўшыся да мяне, цяжка ўздыхнуў капітан. — Як вы думаеце, Андрэй Мікалаевіч, ён і сапраўды штосьці бачыў?

Я паціснуў плячыма, бо міжволі ўспомніў сваё нядаўняе адчуванне чужога позірку на спіне, калі падымаўся на «Аталанту».

— Цяжка сказаць. Наш мозг падчас здольны спараджаць самыя дзіўныя і вычварныя галюцынацыі. Да таго ж, Віхрын моцна стаміўся. Але нельга выключыць, што ён усё ж нешта бачыў...

Капітан у задуменні прайшоўда ілюмінатара. Было бачна, што мой адказ яго не задаволіў. Але мне не было чаго дадаць да сказанага.

— Аналізы зробім заўтра, — панура вымавіў ён. — Пасля прадоўжым пошукі. Зараз усім адпачываць...

Вольга ступіла да капітана.

— Аляксей Міхайлавіч, вам таксама трэба крыху адпачыць. Тонкая рука дзяўчыны з пяшчотай лягла на плечы Зурава, і я зразумеў што маладыя людзі хочуць застацца адны...

Каля сваёй каюты я нечакана натрапіў на Сарторыка, які падымаўся па лесвіцы з машыннай залы. Убачыў мяне, з'едліва прамовіў, выкідваючы з маленькага круглага рота словы, быццам кулі з кулямёта:

— Га! Андрэй Мікалаевіч! Вы ўжо вярнуліся? Ну як, адшукалі сваіх таямнічых саксцян? Ці яны палічылі за лепшае закапацца ў пясочак і адтуль дружна пасміхацца над сваімі гора-даследчыкамі?

Я ледзь стрымаў свой гнеў Сарторык ва ўсім быў нядрэнны — добры навігатар, інжынер, ахоўнік, служка, але як суразмоўца ён часта быў проста невыносны.

— Няхай сабе закопваюцца. Мы ўсё роўна рана ці позна іх адшукаем, — стрымана вымавіў я. — Клянуся сваімі сівымі валасамі.

Я ўжо збіраўся прайсці ў каюту, як раптам прыйшла думка: «Сарторык таксама ж быў на зоркалёце, калі здарылася загадкавая гісторыя з Віхрыным. Можа, ён штосьці чуў ці бачыў?»

— Паслухай, Сарторык, ты вось што скажы, — хутка спытаў я. — Віхрын куды-небудзь адлучаўся з карабля пасля нашага адлёту?

— Не. Мы правялі з ім некалькі гадзін у машыннай зале, спрабавалі запусціць галоўны рухавік. Але ў нас нічога не атрымалася. Потым ён зачыніўся ў рубцы, а мяне паслаў ахоўваць рухавікі, — шчыра адказаў Сарторык.

— А перад тым, як зачыніцца ў рубцы, ён выглядаў моцна стомленым? — зноў задаў я пытанне.

— Не. Ён быў спакойны і ўпэўнены, — вымавіў Сарторык.

— Аты, выпадкова, якіх-небудзь дзівацтваў на караблі не прыкмячаў? — паставіў я пытанне крыху інакш.

— Якія дзівацтвы? — пацікавіўся Сарторык. — Хіба ў нас на зоркалёце штосьці здарылася?

— Ды не, нічога. Гэта я проста так спытаў, — паспяшаўся я ўхіліцца ад адказу.

Сэнсу працягваць з Сарторыкам размову больш не было. Я пажадаў яму прыемнага маслаіоннага абеду і, прайшоўшы ў каюту, у роздуме прыпыніўся ля стала. Ды што ж усё-такі назіраў Віхрын: міраж, прывід?.. Ці можа блюзніцца так праўдападобна? Можа. Хворы, стомлены мозг здольны стварыць любую ілюзію. У падобных рэчах я разбіраўся — гэта была мая праца. А калі гэта не прывід?.. I Віхрын сапраўды штосьці бачыў?.. Ад апошняй думкі мне стала вусцішна. Бо, як сцвярджае Сарторык, першы пілот быў зусім здаровы. Але наколькі можна давяраць Сарторыку? Ён жа ўсяго толькі машына, і ўся ягоная логіка — гэта логіка белага і чорнага. Вялізная частка свядомасці чалавека проста недаступная для яго ўспрымання.

Не распранаючыся, я прылёг на ложак. I толькі цяпер адчуў страшэнную стомленасць у целе. Патрэбна было звесці ўсе факты ў агульны ланцуг, але я разумеў, што зрабіць гэта сёння ўжо не здолею. Мой мозг быў занадта затарможаны і перанапружаны. Ён адмаўляўся што-небудзь узважваць, аналізаваць, вылічваць.

Я праспаў гадзін з пяць, прапусціў абед, прыход Вольгі. I толькі пад вечар, прыняўшы халодны душ, сеў расчытваць запісы капітана Хорста, якія пераклала і прынесла ў час майго сну Вольга. Уласна, гэта быў яшчэ не сам дзённік, а толькі невялічкі тлумачальны ўступ да яго, даволі бязладны і марнаслоўны. На жаль, ён пакуль не праліваў святла на тыя падзеі, што адбыліся некалі тут, на Саксце. Зрэшты, мяркуйце самі...

4. Дзённік капітана Хорста

Я, лейтэнант касмічнага флота Джэк Хорст, капітан трыццаць шостай зорнай экспедыцыі, звяртаюся да тых, хто знайшоў мае запісы. Ведайце, лёс сыграў з вамі страшэнны жарт, закінуўшы, таксама, як аднойчы і нас, на гэту праклятую шэрую шэльму...

Сёння ЗО лістапада 2051 года, аўторак, ІО гадзін 32 хвіліны... Зрэшты, гэта па нашым карабельным гадзінніку. Жывым з усяго экіпажа застаўся толькі я. Але я ведаю, хутка надыдзе Гмая чарга... Гэта пачвара ўжо ў калідоры... Учора яна забіла Кэт. Я зачыніўся ў лабараторыі. Зусім мала ежы і кіслароду. Падобна на тое, што больш чым суткі мне не пратрымацца. Таму спяшаюся паведаміць вам нашу жахлівую гісторыю, паколькі ўчора бачыў: гэта пачвара знішчыла бартавы сшытак...

Але спярша заклінаю: калі ў вас ёсць хоць самая малая магчымасць, уцякайце з гэтай страшнай планеты! Зараз жа! Неадкладна! Не марудзьце і секунды!.. Інакш з вамі здарыцца непапраўнае... Зрэшты, усе нашы зямныя кашмары ў параўнанні з гэтым — проста нішто!..

Але пра ўсё па парадку. I перш за ўсё пра тое, як я стаў удзельнікам гэтай бязглуздай вар'яцкай касмічнай экспедыцыі...

Здарылася гэта роўна два гады таму. Трэба сказаць, тады, нібы стары, прыбіты хвалямі да берага карабель, я трывала сядзеў на мелі. У кішэні ў мяне не было ні цэнта. Увесь мой капітал, больш за два мільёны долараў, які я назапасіў за пятнаццаць гадоў касмічнага бадзяння і які неабачліва ўклаў у адну гандлёвую фірму, як той казаў, бы ў ваду кануў. Па прылёце з Марса на Зямлю я знайшоў тую фірму збанкручанай, а разам з ёю і сябе. Настрой у мяне быў, вядома ж, самы паганы. Я нудзіўся ў сваёй двухспальнай кватэры ў Вашынгтоне і з глыбокім жалем думаў пра адпачынак на цёплым аксамітавым беразе Карыбаў, якому ўжо не суджана было адбыцца, злаваўся на гэты шалёны сучасны свет, у якім у адно імгненне можна стаць жабраком... У такім вельмі дрэнным настроі мяне і заспеў дома містэр Дзёрг, агент Сусветнага касмічнага астрафлоту. Ён быў у чорным касцюме, які ў абліпку сядзеў на яго мажным целе, у белых пальчатках і квяцістай кашулі. Маленькія з'едлівыя вочы, што заплылі ад тлушчу, пільна прабегліся па крэсле-круцёлцы, у якой я напаўляжаў, закінуўшы нагу за нагу, потым на імгненне позірк прыпыніўся на бутэльцы рому, што стаяла з краю невялічкага пісьмовага стала.

— Рады вас бачыць, містэр Хорст, цэлым і здаровым, — зычліва вымавіў ён, амаль не адкрываючы рота. — Бачу, вы вырашылі крыху расслабіцца... Што ж, на тое ён і адпачынак...

Я ледзь не абурыўся, пазіраючы проста ў вочы гэтаму трыбухатаму прайдзісвету, які стаяў насупраць стала. Ці не верх нахабства пачынаць размову, наступаючы на балючы мазоль? Які тут адгіачынак, які там добры настрой, калі ты голы і пусты, як той выпатрашаны індык. Але ўсё ж я стрымаў свой гнеў, хаця і не прамінуў з'едліва прамовіць:

— Я таксама рады вас бачыць, містэр Зорны турэмшчык. Ну, з чым завіталі ў госці на гэты раз?

Пасланец па маю душу кісла ўсміхнуўся і сеў у свабоднае крэсла.

— Чаму турэмшчык, містэр Хорст? Сябар і шчыры прыхільнік вашага .навігатарскага таленту...

— Ну, і што вы хочаце мне сёння ўзычыць, містэр Сябар? Ці не энную колькасць гадоў зняволення на якой-небудзь спарахнелай касмічнай бляшанцы? — вымавіў я іранічна.

Пра касмічнае прыватнае агенцтва, якое зараз прадстаўляў гэты тоўсты пыхлівы гусак з вялікім тлустым носам і маленькімі ружовымі вушамі, я чуў даволі шмат. Яно займалася распрацоўкай і ажыццяўленнем далёкіх касмічных палётаў якія былі не толькі вельмі рызыкоўныя і небяспечныя, але нават часта і авантурныя. Таму кожны астранаўт, які хоць крыху паважаў сябе, лічыў за лепшае не мець з ім аніякіх спраў. У любы іншы момант я, не раздумваючы, выгнаў бы гэтага прайдзісвета за дзверы, але сёння, калі ў мяне ў кішэні зеўрала вялікая чорная дзірка, я быў згодны выслухаць нават і чорта.

Зорны вярбоўшчык, перасмыкнуўшыся, уважліва зірнуў на мяне.

— Мы хочам прапанаваць вам вельмі незвычайнае падарожжа, містэр Хорст. — нягучна заявіў ён, бо, відаць, вырашыў са мною больш не цырымоніцца і адразу перайсці да справы. Рыба, як той казаў, ужо на кручку. — Вы ж пэўна ведаеце пра гаротны стан нашай Зямлі. Карысныя выкапні яе на зыходзе. Нашай цывілізацыі пагражае калапс. Толькі смелыя ідэі і адважныя людзі здольныя ёй дапамагчы. Вы, безумоўна, чулі пра нядаўнія адкрыцці ў Альфы Цэнтаўры двух спадарожнікаў?

Я сцвярджальна кіўнуў галавою. Планеты, якія назваў лавец касмічных душаў, былі адкрыты абсерваторыяй Месяца. Яны належалі да зямной фупы і пакуль былі мала вывучаныя.

—Дык вось, — працягнуў зорны агент, — многія вучоныя мяркуюць, што тыя планеты не толькі вельмі багатыя на карысныя выкапні, але і нават прыгодныя для жыцця. Мы хочам высветліць, ці праўда гэта? I больш вартага чалавека, чым вы, на пасаду капітана экспедыцыі мы не бачым, містэр Хорст. Безумоўна, усякая праца павінна аплачвацца. Мы ведаем — вы маеце цяпер пэўныя матэрыяльныя цяжкасці...

Мяне злёгку перасмыкнула. Д'ябал, гэта ён пра мае грошы, якія загадалі доўга жыць. Зразумела, ёсць цяжкасці, інакш ці стаў бы я весці з табою размову, свінячы лыч... Я ў думках вылаяўся, паслаў зорнага вярбоўшчыка туды, куды толькі было магчыма.

Ён жа дагаворваў:

— Мы прапануем вам два мільёны. Згадзіцеся, гэта вельмі значная сума...

Я к толькі містэр Дзёрг змоўк, я ў роздуме ўтаропіўся на столь. Так я і ведаў: мне прапаноўвалі чыстую авантуру. Ляцець за блізкі свет — туды, дзе яшчэ ніколі не ступала нага чалавека. Доўгія гады добраахвотнага зняволення ў металічнай дамавіне. Але выбару ў мяне не было. Адмовіцца і гібець на Зямлі? Не, лепш гэтая ссылка...

Узняўшыся з крэсла, я дацягнуўся рукою да бутэлькі, што стаяла на стале, адкаркаваў яе, наліў ром у келіх і залпам выпіў. Потым перавёў позірк на зорнага агента, які ўважліва сачыў за мною.

— Два мільёны цяпер і яшчэ тры — адразу пасля майго вяртання на Зямлю, містэр зорны Сябар, ды трохмесячны адпачынак на аксамітавым беразе Карыбаў, каб паправіць здароўе, — нарэшце ціха вымавіў я.

Я мог бы прадаць сябе і даражэй. Гэты тупы фанабэрысты гусак, што сядзеў насупраць мяне, пагадзіўся б на любую маю прапанову, я ніколькі не сумняваўся ў гэтым. Таму што на сённяшні дзень на Зямлі былі толькі два навігатары, якія ляталі за арбіту Сатурна, — Нік Бён і я. Усе астатнія знаходзіліся ў палётах. Але мне было на ўсё начхаць. Калі, канечне, пашанцуе вярнуцца з бязглуздай вандроўкі, мне хопіць тады і паловы тых грошай, што я папрасіў, каб заможна і бесклапотна дажыць на Зямлі свой век... Містэр Зорны турэмшчык кіўнуў галавою.

— Мы прымаем вашы ўмовы.

— I яшчэ, — хутка дадаў я, прымусіўшы свайго суразмоўцу насцярожыцца, — хто складзе мне кампанію ў гэтым незвычайным падарожжы?

— Вы іх наўрад ці ведаеце, — пачуўся хуткі адказ. — Гэта містэры Стывен, Нарсан, Мотсан і міс Бланш. Хачу вас запэўніць: гэта вельмі смелыя людзі.

Я абыякава ўздыхнуў. Містэр Тоўсты нос казаў праўду. Я нікога не ведаў з гэтых л юдзей.

— Пагадненне, калі вы не супраць, падпішам заўтра, — дадаў Дзёрг і падхапіўся з крэсла.

Ледзь толькі ён развітаўся і схаваўся за дзвярыма пакоя, я, дацягнуўшыся да невялікага камп'ютэра, што стаяў на стале, таропка набраў на клавіятуры тыя імёны, якія пералічыў хвіліну таму зорны агент. Не прайшло і некалькі секунд, як на экране з банка дадзеных, зменьваючы адзін аднаго, марудна паплылі запісы:

«Містэр Майкл Стывен... 42 гады, рост 185 см... Бастонская астрафізічная акадэмія, год заканчэння — 2033-ці... Апошняе месца працы — Марсіянская патрульная служба... Звольнены чатыры месяцы таму за прыхільнасць да спіртных напояў і азартных гульняў...

Містэр Нік Нарсан... 35 гадоў, рост 177см... Ныофаўндлендскаялётная школа — 2037 год. Пілот-атамшчык другога класа... Разведзены... 16 касмічных палётаў... Браў удзел у забароненай ААН расісцкай партыі «Зямля для белых»... Апошняе месца працы — Касмічнае пасажырскае агенцтва... Звольнены тры месяцы таму за адмову пілатаваць карабель з афрыканскімі рабочымі на борце...

Містэр Гары Мопсан... 34 гады, рост 178 см... Еўрапейская астрафізічная акадэмія, год заканчэння — 2038-мы. Астрабіёлаг першага класа... Халасты... 10 касмічных палётаў... Апошняе месца працы — Еўрапейскае патрульнае космаагенцтва... Звольнены па стану здароўя. Прайшоў курс псіхатэрапіі...

Міс Кэт Бланш... Бландзінка... 25 гадоў, 168 см... Вышэйшыя курсы касмічныхсцюардэс... Медыцынскі каледж... Урач-сцюардэса трэцяга класа... 4 касмічныя палёты... Міс Космасцюардэса Венеры. Апошняе месца службы — Марсіянскі ваенны флот... Звольнена па скарачэнні штатаў...»

У абурэнні я выключыў камп'ютэр. Так і ведаў: кампанія, з якой мне неўзабаве давядзецца зрабіць вялікі зорны шпацыр, і сапраўды выглядала сумніўна.. П'яніца-інжынер, заўзяты расіст, вучоны дурань і пыхлівая, самаўлюбёная гуска! Вясёленькае будзе з імі падарожжа! Балазе, што хоць не ўручылі зусім жаўтаротых юнакоў!

Адкінуўшыся ў крэсле, я некалькі хвілін тупа пазіраў у акно. Вылічваць і разважаць над тым, хто менавіта з гэтай чацвёркі — тайны агент фірмы, якому даручылі сачыць за мною, цяпер мне не хацелася. А ў тым, што ён сярод іх ёсць, я не сумняваўся. Бо занадта хутка і лёгка зорны вярбоўшчык згадзіўся з названай мною сумай... Ці не ад таго ён гэта зрабіў, што быў проста ўпэўнены: я не вярнуся з зорнай вандроўкі. назад на Зямлю? Не, глыбокапаважаны сэр Дзёрг, так лёгка вам мяне не адолець. Я яшчэ пагуляю з вашым горанаглядчыкам, як бы вы яго моцна і надзейна не загрыміравалі... Для гэтага ў мяне будзе час...

Я дапіў ром, узяў з паліцы дзённік і зрабіў у ім першы запіс:

«30 лістапада 2049 года...

Настрой проста паганы. У кішэні ні цэнта. Фірма, у якой я змяшчаў усе свае зберажэнні, згалела, а разам з ёю я. Прыходзіў містэр Дзёрг. Пагаманілі вельмі міла... Даў згоду ляцець ліха яго ведае куды і навошта... Што з усяго гэтага выйдзе, і ці вярнуся калі-небудзь на Зямлю? Падобна, гэта ведае толькі адзін Бог...»