Antybaśnie

Kapciuszek

Sala była obszerna, ostrołukowe okna wpuszczały potoki letniego słońca, które oświetlały nie tylko komnatę i królujący pośrodku stół – rozległy, rzeźbiony, monarszy – ale przede wszystkim wyniosłą postać Regenta, ze szczególnym uwzględnieniem najjaśniejszego palca, który wskazywał dokładnie sam środek stołu. – Co to jest, do kroćset?! Co to jest?!

Chuderlawy, ogłupiały mężczyzna w zmiętoszonej kamizelce i niechlujnej peruce z harcapikiem uniósł zaczerwienione oczy, ale nie rzekł nic.

– No, przecież pytam – powtórzył Reiner tonem, w którym zachęta łączyła się z groźbą, niczym płaszcz gronostajowy z purpurową podszewką.

– Mniemam, że but – rzekł zastrachany mężczyzna. – Na oko męska czterdziestka dwójka.

– But? Raczej kajak, moje nieszczęście i hańba! A pan jesteś tego nieszczęścia głównym sprawcą!

– Ja? – Chudzielec zadygotał.

– Chyba wyrażam się jasno, precyzyjnie, po naszemu!

Język amirandzki, acz na wskroś indoeuropejski, nie obfituje w rzeczowniki. Owszem, zachwyca bogactwem przymiotników – istnieje na przykład osiemnaście synonimów terminu „wiernopoddańczy" – natomiast w wypadku nazywania rzeczy po imieniu zachowuje godną podziwu powściągliwość. Tak więc słowo „mąż" oznacza nie tylko mężczyznę, małżonka, wojownika, ale również (któż z nielingwistów by przypuścił) czterokołową machinę oblężniczą, rodzaj gąsiora na białe wino, popularny gatunek pelikana, tłuczek do moździerza plus sto czterdzieści pięć innych rzeczy.

Analogicznie Amirandczyk nie rozróżnia pojęć: „legenda", „kronika", „podanie historyczne", określając to wszystko jednym słowem: „baśń".

Nic więc dziwnego, że historię pisują tam baśniopisarze. Przeważnie krajowi, chociaż co pewien czas poprzez dziurę czasową ściąga się autorów zagranicznych, importuje bez względu na koszty, albowiem wówczas można tworzyć historię na zasadzie antycypacji. Działając dziś, można wiedzieć, co przyniesie jutro.

Sęk w tym, że bywają baśniopisarze-pedanci. To znaczy, znając przyszłość twierdzą, że mimo jej poznania nie da się już nic zmienić, co sprawia, że bohaterowie dziejów stają się jedynie marionetkami fatalistycznego losu.

Jak ma czuć się władca, który wie, że cokolwiek by zrobił, zostanie następnego dnia zaszlachtowany przez swych ulubionych gwardzistów? Może najwyżej w łeb sobie palnąć lub salwować się ucieczką, podstawiając na swoje miejsce sobowtóra, aby zgadzała się dyktowana historyczną koniecznością rotacja na najwyższym szczeblu, a fizyczny osobnik – tu Regent (od tego momentu prywatny obywatel) – pozostał cały i zdrów…

Nawiasem mówiąc, baśniopisarze przeważnie bronią się przed szczególną konkretyzacją dziejów. Nie chcąc narażać się na gniew suwerenów, przepowiadają przyszłość enigmatycznie, mimo, że znają ją doskonale (choćby otrzymując via dziury czasowe i państwa ościenne dokładne relacje z lat późniejszych).

Są też jednostki, których przepowiednie brzmią, niestety, jednoznacznie.

Tak było w przypadku anonimowego baśniarza i dynamicznego Regenta Reinera.

Otóż czytając pewną pracę pochodzącą z konfiskaty druków przemyconych (która później weszła w skład kanonu braci Grimm), Reiner natrafił na epizod dotyczący epoki, a głównie jego osobiście. I gniew straszny nim targnął.

– Gdzie mieszka ów baśniopisarz? – zapytał Naczelnego Inwigilatora, tupiąc nogami w posadzkę z drzewa sandałowego.

– Nasz resort ustalił, że w Dolnej Bawarii… zresztą można to poznać po rodzaju żartów – rzekł oberpolicjant.

– W jakiej epoce?

– W pierwszej połowie XVIII wieku.

Regent spojrzał na relatywny kalendarz. W Amirandzie upływał akurat 1410 rok nowej ery, choć w bardziej zapóźnionych prowincjach trwało jeszcze o wiele głębsze średniowiecze.

– Możemy go stamtąd wydobyć?

Inwigilator zastanowił się.

– Najbliższa czasem jest prowincja Messuria. Podążając stamtąd starym szlakiem przemytników, można via Kapadocję i Transylwanię dostać się w historyczne pobliże, a za Wiedniem złapać dyliżans i w trzy niedziele dotrzeć do Ratyzbony, a stamtąd krok jeno.

– Dostarczcie mi go duchem, żywego i zdrowego, zanim mnie szlag trafi!

No i dostarczono. Porwano z własnego ukwieconego ogródka i narzuciwszy na łeb worek, uwięziono w mroczne czasy amirandzkiego średniowiecza. Droga była ciężka, w Bohemii pomylono szlak i dopiero widok obozowisk rzymskich uświadomił im, że nie tędy droga. Świat najeżony jest dziurami czasowymi jak ser szwajcarski, tyle że prześlizgnąć się przez nie umieją jedynie nieliczni, a i siły wyższe czuwają, aby nikt nie wpadł na ryzykowny pomysł zgładzenia własnego ojca w jego dzieciństwie.

Baśniopisarz przeżył wszystkie stadia koszmarnego strachu, stracił blisko dziesięć kilo wagi oraz wszelkie nadzieje powrócenia do swego bawarskiego ogródka, miłej Trudy i dzieciaków. W głowie nie mieściło mu się, że wszystkiemu winien był spoczywający na stole regenckim ordynarny, rozdeptany kapeć, umazany od spodu lepikiem.

– Czym wobec pana zawiniłem? – Reiner nieoczekiwanie wziął struchlałego literata pod pachę gestem pełnym przyjaźni. – Jestem dobrym władcą żyznej, szczęśliwej krainy. Mój kraj obfituje w tysiące pięknych panien, szlachetnych, powabnych, intelektualnie rozwiniętych, a pan mi każe poślubić jakiegoś kocmołucha z gminu. Złośliwość to

czy perwersja?

Baśniopisarz zrozumiał, palnął się w czoło.

– Ach, więc to pan jest tym księciem…

– Regentem w stopniu monarchy, ale mniejsza o tytuły. Wszystkie szczegóły, a także horoskop astrologiczny wskazują, że to mnie miał pan na myśli w swojej twórczości. Opis pałacu, mych przymiotów to wszystko zgadza się w najdrobniejszych szczegółach.

To chyba dobrze.

– Tylko na razie.

Baśniopisarz przyjrzał się uważnie Reinerowi. Regent nie był stary, ale trudy panowania, dworskie uciechy i niehigieniczny tryb życia postarzały go o dobre dziesięć lat. W tej chwili zaś wyglądał na własnego ojca.

– Zaczęło się na tym nieszczęsnym otwartym balu. Zwróciłem uwagę na pewną nieznaną pannę, nawet niebrzydką, dość luksusowo ubraną, która podpierała filar. Zaimponował mi jej dragoński wzrost, poprosiłem do tańca…

Monarcha należał do kurdupli, a więc upodobanie do kobiet drabin nie powinno nikogo dziwić.

– Przetańczyliśmy jeden taniec – kontynuował relację. – Nie było to najprzyjemniejsze uczucie, panienka miała czerwone ręce, dwa razy większe od moich, potężne stopy, śmiała się tubalnie, a spod wykwintnych perfum przebijał zapach stajni, obierek ziemniaczanych, kapusty i parę innych… Kiedy poleciłem memu majordomusowi wywiedzieć się, kto zacz, dziewczyna zniknęła, a uciekając pozostawiła na świeżo malowanych schodach ten oto kapciuch… Oczywiście, moja policja ustaliła jej tożsamość. Jest to pasierbica pewnej obywatelki ziemskiej, nawiasem mówiąc, matki dwóch fajnych panien, które nie raz uczestniczyły we dworskich balecikach… Badając rzecz dalej, dowiedziałem się, że ową dryblasowatą sierotą opiekuje się z dystansu pewna wdowa podejrzana o praktyki czarodziejskie (niestety, inkwizycja nie posiada konkretnych dowodów). Owa kobieta, przezywana Dobrą Wróżką, jest – moim zdaniem – autorką intrygi, ona dostarczyła szaty, powóz… Oczywiście, nadal są to tylko podejrzenia. A zresztą, pal sześć czarownicę! Zaprosiliśmy pana do nas z krótką, roboczą, przyjacielską wizytą, aby dowiedzieć się, jak mam się z tego wyplątać? Moi doradcy twierdzą, że wprawdzie to moje dzieje opisywał pan w swym dziele, ale… jako autor mógłby pan pokusić się o korektę.

– Jestem bezradny – baśniopisarz rozłożył ręce. – Scenariusz został napisany, powielony, funkcjonuje w tradycji… Zresztą, proszę przyznać, czyż historyjka nie jest urocza?

– Pan kpi! Nie mam w sobie inklinacji chłopomana. Język i maniery tej wieśniaczki rażą mnie.

– Mogę pożyczyć Waszej Miłości Pigmaliona Shawa na dowód, że i Kopciuszek jest do przerobienia na damę. Oczywiście z czasem, po ślubie.

– Ja się mam z nią ożenić?! – W głosie Reinera zabrzmiały tony histeryczne. -To przecież straszne!

– Ale jakie demokratyczne!

Regent spurpurowiał, żyły mu nabrzmiały.

– Jestem księciem absolutnym! – wrzasnął. – Moja monarchia jest autokratyczna. Zostałem wychowany w duchu reakcyjnym, konserwatywnym, pełnym przesądów klasowych. Zresztą, to nie wszystko. Pal sześć przesądy i estetykę, biedactwo można będzie wyszorować. Ale

tu chodzi o rację stanu. Interes kraju przemawia za moim mariażem

z Żanetą Rurytańską.

– To też obrzydliwy babsztyl!

– Ale uroku dodają jej pieniądze, oddziały zaciężne i flota… Nie mogę również lekceważyć opinii mej Rady Przybocznej, knowań mego brata, który już w propagandzie szeptanej oskarża mnie o lewicowe ciągoty. Drogi literacie, czy ci się to podoba, czy nie, zgromadzę dowody, że podstawienie mi Kopciuszka jest elementem antymonarchistycznego spisku określonych sil z tak zwaną Dobrą Wróżką na czele.

– Może pan tak postąpić, ale i tak ożeni się pan z Kopciuszkiem. Arystokratyczne wargi Regenta pobielały, wąsiki zjeżyły się, a spomiędzy perłowych ząbków wybiegło krótkie i proletariackie:

– A gówno!

Po czym klasnął w wypielęgnowane dłonie i poleciwszy odstawienie baśniopisarza do wieży, siadł pisać zaręczynowy sonet dla Żanety Rurytańskiej…

Los jednak chciał inaczej. Dwa tygodnie potem Żaneta Rurytańska zeszła z tego padołu na złośliwą kolkę, natomiast w wyścigu o rękę Armandy z Nimfanii ubiegł Reinera piękny i bogaty książę Lessyjski. Regent w furii wypłazował połowę korpusu paziów, po czym postanowił poszukać płatnych rozrywek celem ulżenia swym troskom i chuciom.

Zaufany giermek zawiódł go do wyjątkowo podłego, acz nie rzucającego się w oczy lupanaru „Pod Kogutem i Tęczą".

Reiner czekał dość długo. Zdołał przerzucić cały bogato iluminowany folder in folio zawierający mendel wszeteczeństw.

Mroczno było w alkowie, toteż gdy nadeszło coś niewątpliwie płci przeciwnej, w skąpy peniuar ubrane, Regent skoczył jak jego dziad Urbanus podczas historycznej szarży w Wąwozie Świstaków, tyle że jeszcze z większym animuszem. Ledwo jednak splótł się z białogłową, zapłonęły wszędy światła i tłum wypełnił alkowę. Tłum zdecydowanie ludowy, o twarzach zawziętych, wyposażony w sierpy, młoty, cepy i inne żniwne akcesoria…

– Hańbi mnie, hańbi! – krzyknęła dziewczyna. – Mnie, dziecię ludu!

– Dziecię ludu! – powtórzył chór i krąg jeszcze się zacieśnił, a z nie ogolonych gęb wyzierało tyle determinacji i klasowej nienawiści, że Regent stracił dotychczasowy rezon…

– Ale ja za… zapłaciłem – wybąkał. – Proszę pani… – w tłumie wypatrzył krągłą postać bajzel-mamy.

– Nie ma ceny za niewinność – odparła chytrze niewiasta, ujawniając krótką inkrustowaną pałeczkę wróżki.

– Pomsty, pomsty! – zakrzyknęli ludzie z dalszych rzędów, nie mogący docisnąć się do scenki owego zaimprowizowanego live-show.

Reiner rozejrzał się przerażony, nigdzie jednej przyjaznej twarzy, nie mówiąc już o giermkach, gwardzistach czy choćby konfidentach.

– Ja bardzo przepraszam… ale czyż 345 punkt paragraf 22 regulaminu regenckiego nie mówi o prawie pierwszej nocy?

– Owszem, ale wobec poślubionych mężatek, a to dziewczę niewinne – odparowała Wróżka.

– Czy to nie wszystko jedno?

– Nie! – padła odpowiedź, a wspierał ją tumult.

Ręce wzniosły się do ciosów. Reiner zamknął oczy. I wtedy uczuł, jak coś miękkiego przytula się do niego.

– On nie zrobił mi nic złego – usłyszał znajomy głos. – On mnie kocha i się ze mną ożeni… Prawda?

– A co tu robił? – zapytało paru napastników spokojniejszym już tonem.

– Przymierzał mi obuwie, które zgubiłam przed kilkunastu dnia mi… – Na dowód Kopciuszek wydobył spod łóżka odnośny kapeć. – Prawda, Reinerku?

Regent nie odpowiadał, zemdlał.

Nie da się uciec przed losem, bo ziemia jest okrągła – mawiają w oświeconych kołach Amirandy. Już nazajutrz Reiner poślubił Kopciuszka, bo słowo monarsze jest słowem, a ponadto doszedł do wniosku, że z ludem lepiej nie zadzierać. Zresztą, miał nadzieję na rychłe uzyskanie rozwodu od papieża, z którym łączyły go niezłe stosunki.

Nie docenił Kopciuszka. Dziewczyna stanowiąca pionek w rozgałęzionym spisku, w którym uczestniczył i brat Reinera, i paru ministrów, i pseudowróżka, wykolegowała wszystkich.

Skutecznie grając rolę kretynki-wieśniaczki, uśpiła czujność stron. Najpierw swym ludowym pochodzeniem skokietowała masy, aby w odpowiednim momencie mocniej ująć je za mordę. Później wyeliminowała dworaków. Brat Regenta otrzymał odległą placówkę w Alergii, ale tam nie dopłynął (przypadkowo okręt był dziurawy), Dobra Wróżka poszła na emigrację (dla dwóch niepospolitych kobiet Amiranda była za mała), na koniec Regent umarł na własną prośbę czy też ze względu na stan zdrowia, najadłszy się przez pomyłkę arszeniku.

A potem rozpoczęły się samodzielne rządy Rozamundy I, która nieoczekiwanie dorównała sławą najwybitniejszym królom owych czasów. Wrodzony spryt chłopski łączyła bowiem umiejętnie z nabytą bezkompromisowością. Kochała się w zbytku, sztukach pięknych i filozofach, budowała uniwersytety i szpitale. W czasie długotrwałego panowania otruła wprawdzie około tysiąca osób, wszystkich jednak dla dobra państwa. Z biegiem czasu nabrała naprawdę królewskiego wyglądu, tak że biografowie słusznie nazwali ją skrzyżowaniem Junony z Minerwą na bazie Wenery.

Co się tyczy baśniopisarza, nie opuścił on już lochów zamkowych, choć do końca życia traktowany był, jak przystało na internowanego intelektualistę, w rękawiczkach. Nie mógł jedynie pisać. Dlaczego? Rozamunda, z którą spotkał się parokrotnie w cztery oczy, wyjaśniła powód nieobejmowania go amnestią i przydziałem papieru:

– Wy, literaci, jesteście zawsze perfekcjonistami. Zawsze, jeśli wam się pozwoli, poprawiacie dzieła. A tymczasem stara wersja historii Kopciuszka jest tak dobra, że nie widzimy powodu cokolwiek w niej zmieniać.