Тэатр шчасьлівых дзяцей

Разьдзел першы

І тут дзьверы адчыніліся.

«Вы чаго расшумеліся? – спытаў Кабінет Кабінетавіч, выходзячы са свайго цёмнага кабінета. – Толькі і чуваць, што вашыя дзікія крыкі».

І ён паглядзеў сваімі кабінетнымі вачыма спачатку на мяне, потым на Анціка. Але на мяне ўсё-ткі больш строга.

«Нейкія малпы, а ня дзеці», – сказаў Кабінет Кабінетавіч і павярнуўся, каб зноў схавацца ў сваім пакоі.

«Проста нам нудна», – нечакана сказаў гучным голасам Анцік. Мне ажно сорамна за яго зрабілася.

«Што? Нудна? Вам?»

Кабінет Кабінетавіч і праўда быў зьдзіўлены. І трошкі пакрыўджаны. Быццам глядзець на зачыненыя дзьверы ягонага кабінета было найлепшай забавай, якую можна сабе ўявіць.

«Так, нудна, – сказала Юля, выпаўзаючы з-пад канапы. – Нам нудна, і сумна, і нецікава, а яшчэ маркотна і тужліва. І яшчэ… І яшчэ журботна, вось».

Трымаючыся за ручку дзьвярэй, Кабінет Кабінетавіч разгублена абвёў нас вачыма. Спачатку мяне, потым Анціка, а потым Юлю. Аднак на Юлю чамусьці ён паглядзеў больш разгублена.

«Але ў вас ёсьць гэтыя вашы… – Кабінет Кабінетавіч задумаўся. – Гаджэты. Пляншэты. Тэлефоны. Кампутарныя гульні. Цацкі. Мульцікі. Вы можаце сядзець за імі хоць да ночы. Я вам дазваляю. Рабіце ўсё што заўгодна, дзеці. Толькі не шуміце так. Галава ад вас баліць. А ў мяне яшчэ столькі працы».

І ён зноў павярнуўся, каб сысьці ў свой цёмны кабінет, пасярод якога сьвяціўся экран ноўтбука.

«А вось чаму, калі крычыш, у дарослых баліць галава?» – спытала Юля і чхнула. Нос у яе быў брудны, а на каленях чарнелі плямы ад пылу.

Кабінет Кабінетавіч агаломшана спыніўся на парозе і абярнуўся.

«Чаму? Як гэта чаму?»

«Ну вось чаму калі мы крычым, у вас галава пачынае менавіта балець? Чаму яна не пачынае, напрыклад, дыміцца? Ці падскокваць, як мяч?» – Юля заматляла галавой, быццам ненармальная, каб паказаць, як галава можа падскокваць на шыі. А потым падышла да Кабінета Кабінетавіча і паглядзела на яго зьнізу ўверх так, што ён ажно пабляднеў ад страху.

«Ну… – сказаў Кабінет Кабінетавіч і пацёр сабе нос. – Таму што. Таму што дзіцячыя галасы – гэта моцныя раздражняльнікі. Асабліва дзявочыя. У дзяўчат яны такія высокія, што нэрвовая сыстэма…»

«Ясна. Мы вас раздражняем, – сказаў я. – Прабачце».

«… такія высокія, што нэрвовая сыстэма чалавека мусіць на іх адгукацца, – сказаў Кабінет Кабінетавіч, прапусьціўшы мае словы міма сваіх кабінетных вушэй. – Калі я чую вашыя крыкі, я пачынаю пра іх думаць. Толькі пра іх. І не магу засяродзіцца на сваёй працы. Я ні на чым больш не магу засяродзіцца. Разумееце, дзеці?»

«Не!» – сказалі мы хорам, хоць нам усё, абсалютна ўсё было зразумела. Атрымалася так голасна, што Кабінет Кабінетавіч ажно скрывіўся.

«Вось у мяне, напрыклад, калі нехта крычыць, пачынае балець палец, – сказала Юля. – На назе. Вось гэты».

І яна пачала здымаць шкарпэтку. Шкарпэтка не здымалася, і тады Юля задрала нагу і ўчапілася ў яе зубамі. Мне было за яе так сорамна, што я пачаў вырываць шкарпэтку ў яе з рота.

«А ў мяне, калі нехта крычыць, пачынае балець зуб, – сказаў Анцік. – Толькі яго ўжо вырвалі».

І ён падышоў да Кабінетыча, стаў перад ім на табурэтку і раскрыў рот так шырока, быццам сядзеў у зубнога. Кабінет Кабінетавіч толькі адхіснуўся і закрыў вочы рукамі.

А я нічога не сказаў. У мяне нічога не балела, таму што мае бацькі ніколі не крычалі. Ні на мяне, ні адно на аднаго.

«Карацей, займіцеся сваімі гульнямі і каб больш я ня чуў ніякага ляманту», – сказаў Кабінет Кабінетавіч, схаваўся ў сваім цёмным кабінэце і зачыніў за сабой дзьверы.

Мы чулі, як ён, крэкчучы, зноў усаджваецца за свой кампутар. За вокнамі было ўжо зусім цёмна. Але не настолькі, каб ісьці спаць. Мы селі на канапу, усе трое, і паклалі ногі на журнальны столік. І пачалі варушыць пальцамі. І чамусьці ў нас гэта так гучна атрымлівалася, што падалося, зараз Кабінет Кабінетавіч зноў выскачыць са свайго пакоя.

«Давайце і праўда будзем цішэй, – прапанаваў я. – Мне яго неяк шкада».

«Каго? Кабінетавіча?» – спытаў Анцік.

«Ну так».

«Гэта таму што ў яго баліць галава, – сказаў Анцік. – Вось калі б у яго, напрыклад, балеў пуп, ніхто б і не заўважыў. І ён сам быў бы спакайнейшы».

«А давайце пагуляем у цішыню», – сказала Юля.

Яна надзьмулася і пачала маўчаць.

І вось мы маўчалі, маўчалі, маўчалі… Але хутка Юля ня вытрымала і як пырсьне сьлінай – проста на Анціка. Я таксама ня вытрымаў і зарагатаў, Юля за мной, а потым і Анцік ажно завыў ад сьмеху, як паранены воўк. З пакоя, дзе сядзеў Кабінет Кабінетавіч, пачулася пагрозьлівае рыпеньне. Я заціснуў Анціку рот, а Юля зноў папаўзла пад канапу, каб там удосталь насьмяяцца.

«А твае бацькі калі вернуцца?» – спытаў Анцік, аддыхаўшыся, калі я прыбраў руку.

«Толькі заўтра ўвечары, – сказаў я. – Яны паехалі за горад, на лецішча да мамінага шэфа. Але там сабакі, а ў мяне на іх алергія».

«А Кабінет Кабінетавіч? Ён хто?»

«Гэта сябар майго таты,» – нерашуча сказаў я.

Таму што ніколі раней пра яго ня чуў.

Кабінет Кабінетавіч зьявіўся ў нас сёньня пасьля абеду. Мама і тата папрасілі яго пабыць са мной, пакуль яны будуць у ад’езьдзе. Згорбіўшыся, не здымаючы свайго чорнага, мокрага плашча, ён увайшоў у нашу кватэру, падазрона паглядзеў на мяне, прайшоўся па пакоях, зазірнуў у прыбіральню, адсунуў фіранку ў спальні…

«Цеснавата… А мне патрэбны кабінет, – сказаў ён, смурна разглядваючы мой стол, на якім валяліся кніжкі, алоўкі, выразаныя з часопісаў фоткі і фішкі з настольных гульняў. – У мяне шмат працы. У людзей маёй прафэсіі не бывае выходных. Але…»

Ён паглядзеў на мяне і пакруціў сваёй вялікай сівой галавой.

«Але?..» – з надзеяй спытала мама.

«Але калі ў мяне будзе свой кабінет, я, магчыма, змагу тут застацца. І паглядзець за вашым… Хм, сынам».

«Можаш працаваць у спальні, – сказаў тата. – Ніякіх праблем. Вось стол, вось крэсла».

«Лявон спакойны і выхаваны хлопчык, – сказала мама, якая ўжо даўно нафарбавалася. – Да яго сёньня прыйдуць сябры. Яны жывуць у суседнім доме. Праўда, Лявон? Ты ж чакаеш Анціка і Юлю? Дзеці будуць гуляць у сваім пакоі, а вы спакойна папрацуеце ў спальні. Лічыце яе сваім кабінэтам. Вячэра ў лядоўні, абед на заўтра таксама. У нас мікрахвалёвая печка, Лявон умее зь ёй абыходзіцца. Ён зусім самастойны хлопец».

«Што ж, – сказаў Кабінет Кабінетавіч. – Спадзяюся, ён і праўда такі. І мне ня трэба будзе выціраць яму соплі, мазаць яго зялёнкай ці вучыць чысьціць зубы».

«А чым вы займаецеся?» – спытала мама.

«Ён піша раман», – сказаў тата, а Кабінет Кабінетавіч чамусьці пачырванеў і схаваўся ў ванным пакоі.

«Калі захочаце пакурыць, то на бальконе ёсьць попельніца», – гучна сказала яму мама і паціснула плячыма. Я так і не зразумеў, чаму яна гэта сказала. Але Кабінет Кабінетавіч зь незадаволеным выглядам зноў зьявіўся ў калідоры. Мае бацькі не курылі, але часам да іх прыходзілі госьці. Некаторыя любілі падыміць на бальконе, і тады ў кватэру немінуча пракрадаўся пах цыгарэт: непрыемны і чужы. І я засынаў з гэтым пахам – быццам сам начаваў у гасьцях.

«Хм. Я нядаўна кінуў курыць, – сказаў Кабінет Кабінетавіч. – Таму для мяне цяпер надзвычай важна пазьбягаць стрэсаў».

«Усё будзе добра, – сказала мама. – У Лявона свае дзівацтвы, але дзейнічаць іншым на нэрвы – не, на гэта ён ня здольны».

«Гм! Спадзяюся», – зноў гмыкнуў Кабінет Кабінетавіч, з сумневам зірнуўшы мне ў вочы. Так, што я зразумеў: ён ні на каліўца ёй не паверыў.

А потым прыйшлі Анцік і Юля, мама пацалавала мяне ў лоб – і бацькі зьехалі. І, як гэта заўжды бывае, калі да цябе прыходзяць сябры, мне нават не было шкада, калі за мамай і татам зачыніліся дзьверы.

І вось мы сядзелі ўвечары на канапе: я, Анцік і Юля, і нам зусім не было чым заняцца. Мы ўжо згулялі ва ўсе настолкі, і ў уна, і фільм паглядзелі. І ў твістэр згулялі таксама. За акном ліў дождж і выў вецер, і дрэва пад самым нашым домам расшумелася так, нібы яму вельмі хацелася пра нешта нам расказаць. У мяне раптам узьнікла жаданьне ўзяць якую цікавую кніжку і забрацца пад коўдру – але ў мяне былі госьці. Няветліва забірацца пад коўдру з кніжкай, калі ў цябе госьці. Мама і тата ніколі не ляжаць у ложку пад коўдрай, калі да нас хтосьці прыходзіць. Наадварот, мама прыносіць цукеркі з сакрэтнай шафы, а тата дастае найлепшы каньяк. Цікава, дарэчы, пачаў разважаць я, чаму ў сьвеце ўсё так дзіўна прыдумана. Вось тата і мама – дарослыя людзі. Калі б я быў дарослы і ў мяне была жонка, і ў жонкі быў бы ключ ад сакрэтнай шафы – я б у халодныя вечары ляжаў зь ёй у ложку з кніжкай і еў цукеркі. А каньяк, мабыць, аддаў бы ёй, бо ён жа такі нясмачны – дарма што найлепшы. Тата зусім не разьбіраецца ў прысмаках.

Анцік і Юля пакрысе замоўклі, кожны думаў пра нешта сваё. Дождж няспынна біў па гаўбцы, па падлозе папоўз холад, у нашым доме яшчэ не ўключылі ацяпленьне. Мы забраліся з нагамі на канапу. Дрэва за акном жаласьліва парыпвала гальлём – і я з тугой падумаў пра тое, што ў мамінага шэфа на дачы ёсьць камін і што яны сядзяць там проста цяпер, вялікая кампанія дарослых, з пухнатымі сабакамі, зь цёплымі пледамі, і ўсе п’юць віно, і ядуць печанае мяса, і можа, нават зьбіраюцца таньчыць. Калі бацькі сказалі, што мне нельга паехаць зь імі, я спачатку ўзрадаваўся, бо езьдзіць за горад з дарослымі такая нудота. А цяпер вось мне захацелася туды, да іх. Хай нават не зьвярталі б на мяне ўвагі, мне ўсё роўна, я б знайшоў чым заняцца. А ад алергіі ў мяне ёсьць лекі, іх жа для таго і прыдумалі. Чаму яны ня ўзялі мяне з сабой? Я нават ледзь не расплакаўся. Зірнуў на Анціка, потым на Юлю – не, на шчасьце, яны нічога не заўважылі.

«А давайце расказваць страшныя гісторыі, – сказаў Анцік. – Лявон, маеш чыпсы?»

«Якія ж страшныя гісторыі, калі чыпсы», – сказала Юля.

«А што?»

«Са страшнымі гісторыямі лепш за ўсё есьці сухарыкі», – патлумачыла Юля.

«Гэта яшчэ чаму?» – спытаў Анцік.

«Чыпсаў няма, – сказаў я. – І сухароў таксама. Ёсьць семкі».

«А давайце выцягнем Кабінетавіча зь яго нары. Выцягнем і паглядзім, што ён там піша, – прапанавала Юля. – Я пайду схаваюся ў кухні і закрычу дзікім голасам. Як быццам мяне на кавалкі рэжуць. Кабінетавіч выйдзе паглядзець, пабяжыць на крык, а вы хутка скінеце на флэшку ягоную пісаніну і…»

«Не, – цьвёрда сказаў я. – Лепш ужо семкі».

«Добра, тады давайце гуляць у…»

І тут ва ўсёй кватэры раптам згасла сьвятло.

«У-у-у», – працяжна і радасна прагулі Анцік і Юля. А ў мяне аж сэрца ёкнула. Праўду мама кажа: я празьмерна ўразьлівы. Мо й добра, што ў пакоі зрабілася цёмна, хоць вока выкалі. Бо ні Анцік, ні Юля ня бачылі, як я здрыгануўся, калі ўсе лямпы раптам патухлі. І рукі ў мяне таксама задрыжалі, і пад сэрцам недзе заныла.

«Пробкі выбіла, – сказаў я важным голасам, каб яны не падумалі абы-чаго. – Пайду паглядзець. Хто са мной?»

Я баяўся, што яны не захочуць і давядзецца ісьці самому. Але яны дружна саскочылі з канапы. Мы пайшлі ў калідор, я намацаў у замку ключ і мы выйшлі на лесьвічную пляцоўку. Там таксама было зусім цёмна – толькі месяц у акенцы над сьмецьцеправодам кідаў слабы водбліск на мутнае шкло. Недзе далёка грымнула навальніца. Увесь пад’езд быццам ператварыўся раптам у глыбокі і гулкі цёмны калодзеж, і недзе ўсярэдзіне стаялі мы, натыкаючыся адно на аднога, як сьляпыя. Мне нават падалося, што пад нагамі ў нас булькае. Хоць гэта проста з даху вада лілася па вадасьцёках.

«Не, гэта ня пробкі, – сказаў я. – Ва ўсім доме сьвятло вырубілася. Трэба сьвечкі запальваць».

Мы вярнуліся ў кватэру і ў густым змроку чарадой прайшлі на кухню. Я чуў, як у цемры гучна дыхаюць Анцік і Юля, і зразумеў, што ім таксама трохі вусьцішна. Адчыніўшы шафу на сьцяне, я пашукаў пальцамі па паліцы. Знайшоў сьвечкі, запалкі – і вось мы ўжо прабіраліся па калідоры, цікуючы за ўласнымі ценямі, што краліся ўздоўж сьценаў, як нейкія злавесныя манахі ў капюшонах.

«А як жа Кабінет Кабінетавіч?» – спытаў Анцік.

«І праўда, чаму ён не выходзіць?» – шапнуў я ўстрывожана, захінаючы далоняй агеньчык у маіх руках, каб ня згас.

«Можа, баіцца?» – сказаў Анцік.

«Ты што, ён жа дарослы, – сказала Юля. – У яго ноўтбук добра зараджаны, таму ён нічога і не заўважыў. Усё працуе, бедненькі. Давайце яго паклічам і скажам, што сьвятла няма».

Трымаючы перад сабой сьвечку, я ветліва пагрукаў у дзьверы бацькоўскай спальні. Але адтуль не пачулася ані гуку. Нібы Кабінет Кабінетавіч заснуў проста падчас працы.

«Адчыняй», – шапнула мне Юля. Трапяткое сьвятло сьвечкі скакала па яе твары.

«Неяк няёмка», – сказаў я.

«Тады я сама адчыню», – рашуча сказала Юля і прачыніла дзьверы. Яна выставіла наперад руку са сьвечкай і зазірнула ў пакой, а за ёй і мы прасунулі галовы. Я на хаду прыдумляў, што скажу Кабінету Кабінетавічу – што мы не хацелі, што гэта ня пробкі, а падстанцыя, што я ўжо ўсё праверыў, і што такое ў нас часам бывае. Буду паводзіцца, як дарослы. Няхай Кабінет зразумее, што мама казала пра мяне праўду.

На стале, побач з ложкам маіх бацькоў, ярка сьвяціўся экран ноўтбука. Крэсла стаяла на сваім звычным месцы. Праз адчыненую фортку тхнула сьвежым сырым паветрам. Шумеў дождж, і недзе паблізу ў цемры рыпела старое дрэва. За акном, на вуліцы, каля аўтобуснага прыпынку, гарэў адзінокі ліхтар.

Але ніякага Кабінета Кабінетавіча ў пакоі не было.