La nebulozo de Andromedo (Ivan Efremov) читать бесплатно онлайн полную версию книги (ч. notes)

Notoj

1

Parseko — mezurunuo de astronomiaj distancoj, egala al 3.26 lumjaroj, aŭ ĉirkaŭ 32·10¹² km.

2

Anamezono — substanco kun detruitaj mezonaj ligoj de nukleoj, havanta proksiman al la luma rapidon de elfluo (sciencfikciaĵo).

3

Sporamino — kuracilo, malŝaltanta dormon (sciencfikciaĵo).

4

bombaj stacioj — aŭtomataj stacioj-robotoj por sendo de fortaj signaloj, trabatantaj planedan atmosferon. Oni deĵetas ilin de stelŝipoj (sciencfikciaĵo).

5

nedependa jaro — jaro da tempo laŭ la tera kalkulo, nedependa de rapido de stelŝipo.

6

Tantro — antikva hinda sistemo de perfektiĝo; en Sanskrito la vorto havas plurajn signifojn: teksilo, ligilo, instruo (rim. de la tradukinto).

7

spektra klaso — specialaj klasoj de steloj estas signataj per literoj en jena ordo: O, B, A, F, G, K, M — de tre varmaj bluaj steloj kun surfaca temperaturo 100 000 gradoj ĝis la ruĝaj kun temperaturo 3000 gradoj. Ĉiu klaso havas dek subklasojn, signatajn per cifero, ekzemple, A7. Specialaj klasoj de steloj, N, P, R, S havas pli altan entenon de karbono, ciano, titano, zirkonio en siaj spektroj.

8

planeda brulaĵo — brulaĵo, uzata en motoroj de planedŝipoj kaj en alterigaj kaj startaj motoroj de stelŝipoj (sciencfikciaĵo).

9

dependa horloĝo — horloĝo, montranta tempon de la stelŝipo, t.e. tempon, dependan de rapido de la ŝipo (sciencfikciaĵo). Laŭ la teorio de relativeco, ĉe grandaj (sublumaj) rapidoj tempo de moviĝanta objekto reduktiĝas kompare kun tempo de observanto, senmova rilate de la stelŝipo.

10

kvantuma limo — limo de rapido, proksima al la luma, ĉe kiu povas ekzisti neniu ampleksa korpo, ĉar maso iĝas senfina, kaj tempo iĝas nula.

11

ekstera kirla zono — zono de kontakto de gravitaj kampoj de du stelsistemoj, en kiu aperas vorticoj kaj kirloj.

12

K-partikloj — partikloj de atoma nukleo el rompaĵoj de ringa mezona nubo (sciencfikciaĵo).

13

elektronika konvertilo — pligrandigo de bildoj kelkmiloble per konverto de ili en la elektronikajn kun posta amplifo.

14

liberiga rapido — rapido, kiu ebligas venki graviton de astro kaj apartiĝi de ĝi en kosman spacon.

15

izogravoj — linioj, konturantaj kampojn de egala gravita tensio (sciencfikciaĵo).

16

atoma solida oksigeno — oksigeno, ekzistanta ne en molekula stato (O2), sed kiel apartaj atomoj. Tiu speco de stato de substanco donas multe pli intensajn ĥemiajn reakciojn kaj permesas atingi plian denson, ol en la molekula stato.

17

fizika stacio — roboto, determinanta fizikajn kondiĉojn sur supraĵo de planedo (sciencfikciaĵo).

18

duonsfera ekrano — ekrano en aspekto de interna surfaco de duonglobo, necesa por ricevo de stereoskopiaj bildoj (sciencfikciaĵo).

19

silikolo — diafana materialo el fibraj silikorganikaj kombinaĵoj (sciencfikciaĵo).

20

siliciboro — alojo de silicia kaj bora karbidoj; tre malmola kaj diafana materialo (sciencfikciaĵo).

21

platforma helikoptero — originale estas «винтолёт» (helicavio) — neologismo, simila, sed ne tute indenta al «вертолёт» (helikoptero); mi preferis traduki laŭ la kunteksto (rim. de la tradukinto).

22

TVF — stereotelevideofono — aparato por interparoloj kaj samtempa transsendo de stereoskopiaj bildoj (sciencfikciaĵo).

23

andezitaj rokoj — rokoj, kiujn konsistigas vulkanaj ŝtonoj de lafa karaktero.

24

sargasejo — regiono de maro ene de kirloj de maraj fluoj, plene kovrita per amasiĝoj de algoj.

25

klorelo — mara algo kun granda enteno de proteino, artefarite kultivata por ricevo de proteina nutraĵo (sciencfikciaĵo).

26

kromkatoptrikaj farboj — farboj, havantaj grandan forton de reflekto de lumo interne de tavolo (sciencfikciaĵo).

27

fama poeto — Maksimiliano Voloŝin (1877–1930), rusa poeto, longe loĝinta kaj enterigita en urbeto Koktebel, en Krimeo (rim. de la tradukinto).

28

Dronas en temp', estingiĝas kun aĝo — el versaĵo de Maksimiliano Voloŝin el ciklo «Kimeria printempo» (1926) (rim. de la tradukinto).

29

Hajzenberg — Werner Heisenberg (1901–1976), granda germana fizikisto, nobelpremiito de 1932 (rim. de la tradukinto).

30

repaguluma kalkulo — branĉo de la dupolusa matematiko, okupiĝanta pri solvado de direktoj en momentoj de transiro (repagulumo) el unu stato en la alian, de unu signo al la alia (sciencfikciaĵo).

31

dupolusa matematiko — matematiko, baziĝanta sur dialektika logiko kun duflanka analizo kaj solvo (sciencfikciaĵo).

32

singularaj punktoj — krizaj punktoj de transiro de kvantaj ŝanĝoj en kvalitajn.

33

koĥlea kalkulo — parto de la dupolusa matematiko, okupiĝanta pri analizo de spirala propaga moviĝo (sciencfikciaĵo).

34

parasimpata sistemo — aŭtonoma bremsa nerva sistemo, kontraŭa al la simpata.

35

parciala premo — premo de gaso depende de ĝia denso.

36

trombozo — koagulado de sango kun kreo de tromboj — ŝtopaĵoj en angioj.

37

tiratrono — elektronika aparato, povanta stimuli kaj subteni nervajn procezojn de homa organismo, inklude batadon de koro.

38

neŭrosekreciaj stimuliloj — kuraciloj, efikantaj rekte al certaj nervoj, kaj prenitaj el nervaj eligaĵoj de organismo (neŭrosekreciaĵoj) (sciencfikciaĵo).

39

termobarooksistato — aparato por preciza reguligo de temperaturo, aerpremo kaj saturiteco de oksigeno (sciencfikciaĵo).

40

protuberancoj — elĵetaĵoj de ardigitaj gasaj substancoj el supraĵo de stelo (ekzemple, de la Suno), flugantaj supren je grandegaj distancoj.

41

geologia bombo — bombo de grandega eksplodforto, ĵetata de stelŝipo sur esploratan planedon, por ricevi leviĝon de substanco de la planeda supraĵo en la plej altajn tavolojn de la atmosfero (sciencfikciaĵo).

42

minus-kampo — negative ŝargita kampo en interstela spaco (sciencfikciaĵo).

43

kromoreflekta reproduktaĵo — pentraĵo, presita per farboj kun interna reflekto de lumo, donanta altan stereoskopiecon de plata bildo en natura transiro de koloroj kaj lumoj (sciencfikciaĵo).

44

aplito — blanka vejneca ŝtonaro.

45

leŭkodendro — sudafrika arbo kun brilantaj arĝentaj pingloj.

46

vidringtonio — sudafrika konifero.

47

Ĉandrasekar — S. Chandrasekhar (1910–1995), fama usona hinddevena astrofizikisto. Limmaso de Chandrasekhar estas maksimuma ebla maso de blanka nano, konsistiganta 1.4 de maso de la Suno. Steloj, kies maso superas tiun limon, eksplodas kaj iĝas supernovaoj (rim. de la tradukinto).

48

kvarjaraj — En la originalo estas «trijaraj», sed tio estas evidenta preseraro, kiel klaras el la kunteksto (rim. de la tradukinto).

49

La insulo de Forgeso — temas pri Cejlono (rim. de la tradukinto).

50

Tintaĝelo — (origine Tintagel) — nomo de mita kastelo, kie naskiĝis reĝo Arturo kaj loĝis Tristano kaj Izolda (rim. de la tradukinto).

51

Kaj nek la anĝeloj en alta ĉiel' — el versaĵo «Annabel Lee» (1849) de usona verkisto kaj poeto Edgar Allan Poe (1809–1849) (traduko de K. Kalocsay) (rim. de la tradukinto).

52

fluktua psikologio — esploro de amasaj historiaj ŝanĝoj en psikologio de homoj (sciencfikciaĵo).

53

harmonaj diafragmoj — diafragmoj, transdonantaj harmonojn de homa voĉo, kun kies uzo malaperas malsameco inter viva voĉo kaj sono de sendilo (sciencfikciaĵo).